Planty im. Józefa Jakubowskiego w Tarnowie
Planty im. Józefa Jakubowskiego (Planty Kolejowe[1]) – park miejski, powierzchniowy pomnik przyrody w Tarnowie. Planty są częścią, wpisanego do rejestru zabytków, zespołu urbanistycznego otoczenia tarnowskiego dworca kolejowego[2].
nr rej. A- 80 z dnia 1 grudnia 1975 | |
Centralna część parku | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Dzielnica | |
Powierzchnia |
2,28 ha |
Data założenia | |
Położenie na mapie Tarnowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
50°00′25,8″N 20°58′31,2″E/50,007167 20,975333 |
Lokalizacja
edytujPlanty im. Józefa Jakubowskiego znajdują się w centrum Tarnowa w województwie małopolskim. Położone są w obrębie ulic: Krakowskiej, Dworcowej oraz pl. Dworcowego, w historycznej dzielnicy miasta – Strusina. Sąsiadują ze stadionem Miejskiego Klubu Sportowego Tarnovia.
Patron
edytujOd 2004 roku tarnowskie planty noszą imię, żyjącego w latach 1861–1942, Józefa Jakubowskiego – prawnika, podróżnika, działacza społecznego, inicjatora założenia plant miejskich[3], twórcy Muzeum Miejskiego w Tarnowie[4].
Historia
edytujHistoria tarnowskich plant sięga lat 60. XIX wieku. Początkowo był to teren zielony przy browarze książąt Sanguszków. Od początku było to miejsce dostępne powszechnie, mieszkańcy miasta określali je mianem: planty książęce[5].
W 1872 roku zorganizowano na plantach okręgową wystawę rolniczą. Później niepielęgnowane planty zarosły, stały się miejscem okupowanym przez podejrzane towarzystwo, klientelę browarnianej piwiarni. W latach 80. XIX wieku uważano je za miejsce niebezpieczne[1].
W 1889 roku planty przeszły pod zarząd miasta, zaczęto je nazywać miejskimi lub kolejowymi. Zatrudniono ogrodników, wytyczono alejki, zapuszczony staw (znajdujący się w miejscu obecnego stadionu Tarnovii) zasypano. Mimo zabiegów pielęgnacyjnych, planty dalej odstraszały mieszkańców miasta[5]. Sytuacja zmieniła się dopiero osiem lat później, gdy plantami zainteresował się tygodnik „Pogoń”. Po interwencji prasowej teren oddano do dyspozycji Ignacego Przybyłkiewicza – współtwórcy tarnowskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, organizatora korpusów wakacyjnych[6].
Dzięki staraniom Przybyłkiewicza w miejscu zasypanego stawu powstało boisko sportowe. Pokazy ćwiczących uczestników korpusów przyciągały publiczność i planty znów zaczęły tętnić życiem[7][5]. Boisko korpusów wakacyjnych zaczęto nazywać parkiem Przybyłkiewicza, zaraz po jego śmierci w 1898 roku[8].
W okresie międzywojennym park zyskał metalowe ogrodzenie. W 1929 roku na plantach zasadzono dąb wolności, wydarzenie upamiętniono tablicą z inskrypcją: Dąb zasadzony w dziesiątą rocznicę odrodzenia Polski. Drzewo nie zachowało się, w 2000 roku obok pozostałości pnia posadzono następny dąb[1].
W 1993 roku, decyzją wojewody tarnowskiego, planty stały się powierzchniowym pomnikiem przyrody, a dziesięć lat później, Rada Miasta Tarnowa uznała planty za park gminny[7]. W 2004 roku uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych w Tarnowie, w ramach praktyk zawodowych, wybrukowali alejki[9].
Charakterystyka
edytujPlanty im. Józefa Jakubowskiego to park o powierzchni 2,28 ha[4]. Wszystkie alejki są wybrukowane betonową kostką, zamontowano przy nich ławki i oświetlenie. Park jest ogólnodostępny przez całą dobę. W starodrzewie parku dominują różnogatunkowe drzewa liściaste. Do cenniejszych okazów zalicza się potężne kasztanowce, wiekową surmię z grubymi gałęziami wspierającymi się o ziemię oraz egzotycznego sumaka octowca płożącego się po trawie[1]. W koronach drzew gnieździ się ptactwo, najliczniej gawrony, kawki[10], wrony[11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Planty Kolejowe [online], Tarnów [dostęp 2020-11-11] .
- ↑ Rejestr zabytków województwa małopolskiego, A- 80 z dnia 1 grudnia 1975.
- ↑ Józef Kazimierz Jakubowski [online], Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 9 stycznia 2018 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
- ↑ a b Parki w Tarnowie – Tarnów [online], archive.vn, 26 września 2020 [dostęp 2020-11-11] .
- ↑ a b c Zielone perły Tarnowa – Planty kolejowe – TarnowskieInfo.pl [online], www.tarnowskieinfo.pl [dostęp 2020-11-11] .
- ↑ Marek Kaczanowski , Piotr Zieliński , ZIELONE PERŁY TARNOWA – Planty Kolejowe, Gmina Miasta Tarnowa, 2003 .
- ↑ a b Planty kolejowe [online], Tarnów [dostęp 2020-11-11] .
- ↑ „Wadomości Sokole” Okręgu III. Dzielnicy krakowskiej. Nr. 18. Tarnów 28 października 1926.
- ↑ Planty kolejowe uległy metamorfozie. – Tarnów w internecie – Tarnow.net.pl – Informacje, gospodarka, rozrywka. [online], tarnow.net.pl [dostęp 2020-11-11] .
- ↑ „Ptasi problem” także w Tarnowie [online], Onet Wiadomości, 24 sierpnia 2012 [dostęp 2020-12-01] (pol.).
- ↑ Wiesław Ziobro , Jak miasto przegrało z… gawronem, TEMI [online], 23 października 2012 [dostęp 2020-12-01] (pol.).