Placówka Straży Celnej „Nieboczowy”
Placówka Straży Celnej „Nieboczowy” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca w okresie międzywojennym służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Komendanci | |
| Pierwszy |
doz. Stanisław Gmulski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujNa wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[3]. Początek działalności Straży Celnej na Śląsku datuje się na dzień 15 czerwca 1922 roku. W tym dniu polscy strażnicy celni w zielonych mundurach i rogatywkach wkroczyli na ziemia przyznane Polsce. W nocy z 15 na 16 czerwca 1922 roku Straż Celna przejęła ochronę granicy polsko–niemieckiej na Śląsku. W ramach Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik” zorganizowany został komisariat Straży Celnej „Lubomia”[4], a w jego składzie placówka Straży Celnej „Ligota Tworkowska” z kierownikiem strażnikiem Stanisławem Luleczką[5] i „Nieboczowy”[6] z kierownikiem dozorcą Stanisławem Gmulskim. Funkcjonariusze placówek spotykali się przy skrzynce służbowej mieszczącej się w korytarzu względnie w sieni budynku[7]. Początkowo służbę pełniono bez broni. Dopiero w połowie lipca strażnicy uzbrojeni zostali w karabiny włoskie[5]. W marcu 1924 roku zlikwidowano placówkę Straży Celnej „Ligota Tworkowska”[5]. W 1926 roku placówki przeniosły swoje siedziby do wynajętych pomieszczeń. Placówka „Nieboczowy” funkcjonowała w budynku dworskim w Nowym Dworze[8].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[9]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Ochronę północnej, zachodniej i południowej granicy państwa przejęła powołana z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczna[10]. W marcu 1928 roku placówka „Nieboczowy” przeniesiona została do Ligoty Tworkowskiej do domu p. Pytlika[11]. W kwietniu 1931 roku placówkę Straży Granicznej I linii „Ligota” przeniesiono do m. Nieboczowy[12][13][14].
Funkcjonariusze placówki
edytuj- Kierownicy placówki
| stopień | imię i nazwisko, numer | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| dozorca | Stanisław Gmulski | był w 1922[7] | |
| starszy strażnik | Stanisław Luleczka (571)[a] | był w 1926[15] |
Obsada personalna placówki w 1926[15]:
- starszy strażnik Stanisław Luleczka (571)
- starszy strażnik Ludwik Ratajczak (836)
- starszy strażnik Edward Mżyk (614)
- strażnik Antoni Grzonka (268)
- strażnik Karol Barwicki (64)
- strażnik Karol Nagel (723)
- strażnik Jan Stawowski (372)
- strażnik Józef Zurman (1209)
- strażnik Bolesław Kamiński (111)
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Piekarz 2017 ↓, s. 28.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 4.
- ↑ a b c Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 2.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
- ↑ a b Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 1.
- ↑ Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 3.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 4.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 35.
- ↑ Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 7.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 80.
- ↑ a b c Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 240.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2017-06-01].
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927.
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Lubomia” z lat 1922–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/821.)
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1918–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/719.)