Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu – komentarze KUL
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu – polskie przekłady poszczególnych ksiąg Biblii wraz z naukowym komentarzem i ekskursami. Nazywane „Komentarzami KUL-owskimi”[1] z racji związku większości autorów z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Wydawcą przekładów było Pallottinum.
Tomy z przekładami ksiąg Nowego Testamentu ukazywały się w latach 1959–1979. Tomy z przekładami ksiąg Starego Testamentu ukazywały się od 1962 do 2020 roku. W 2020 roku, jako ostatni tom, ukazała się Księga Syracha, którą komentarzem opatrzył Hugolin Langkammer[2].
Pomysłodawcami serii komentarzy dotyczącej Starego Testamentu byli Stanisław Łach i Stanisław Styś (po śmierci Stysia do redakcji dołączył Lech Stachowiak). Po śmierci Stanisława Łacha (1983) oraz Lecha Stachowiaka (1997) odpowiedzialnym za serię był Ryszard Rubinkiewcz (zm. 2011), a w ostatnich latach – aż do jej pomyślnego zakończenia – Mirosław Wróbel.
Komentarz miał być, zgodnie z przedmową do pierwszego tomu: oparty na solidnych podstawach naukowych, ale skierowany nie tylko do biblistów i teologów, ale także do duchowieństwa i ogółu katolickiej inteligencji[3]. Redaktorzy przyznawali, że mieli kłopot z zebraniem dostatecznej liczby współpracowników, gdyż specjalistów z dziedziny Starego Testamentu było mniej[4]. Treść przekładów po ich ukończeniu miała być wydana łącznie z krótszym komentarzem – nie doszło jednak do tego.
Każdy z tomów zawiera szczegółowy komentarz, przewyższający czasami wielokrotnie rozmiarem sam tekst. Aparat naukowy uzupełnia bibliografia, skorowidze i mapy. Wybrane zagadnienia były dodatkowo opisywane w postaci ekskursów.
Serię pozytywnie przyjął kardynał Stefan Wyszyński, który w dedykacji do pierwszego tomu pisał o potrzebie odczuwanej przez społeczeństwo, jak też wysokim poziomie przygotowania Biblistów do tego dzieła[5].
W ankiecie biblistów polskich, którą w 1999 przeprowadziła Katolicka Agencja Informacyjna przekład zwyciężył w dwóch kategoriach: wierności i staranności, a w łącznej punktacji zajął drugie miejsce, ustępując wyłącznie Biblii poznańskiej[6].
Tradycję Komentarzy KUL-owskich kontynuuje Biblia lubelska. Część wydanych w ramach Biblii Lubelskiej tomów została napisana przez tych samych autorów, a tekst przekładów jest zbliżony.
Lista poszczególnych tomów
edytujPismo Święte Nowego Testamentu
edytujRedakcja naukowa przekładu: Feliks Gryglewicz, Eugeniusz Dąbrowski.
Seria znana jest również jako: Pismo Święte Nowego Testamentu w 12 tomach.
| Tom | Tytuł | Autor przekładu | Rok wydania |
|---|---|---|---|
| I | Nowy Testament na tle epoki – Geografia, Historia | Eugeniusz Dąbrowski | 1958 (wyd. II popr. 1965) |
| II | Nowy Testament na tle epoki – Kultura | Eugeniusz Dąbrowski | 1958 |
| III-1 | Ewangelia według św. Mateusza | Józef Homerski | 1979 |
| III-2 | Ewangelia według św. Marka | Hugolin Langkammer | 1977 |
| III-3 | Ewangelia według św. Łukasza | Feliks Gryglewicz | 1974 |
| IV | Ewangelia według św. Jana | Lech Stachowiak | 1975 |
| V | Dzieje Apostolskie | Eugeniusz Dąbrowski | 1961 |
| VI-1 | List do Rzymian | Kazimierz Romaniuk | 1978 |
| VI-2 | List do Galatów | Edward Szymanek | 1978 |
| VII | Listy do Koryntian | Eugeniusz Dąbrowski | 1965 |
| VIII | Listy Więzienne | Augustyn Jankowski | 1962 |
| IX | Listy do Tesaloniczan i Pasterskie | Jan Piotr Stępień | 1979 |
| X | List do Hebrajczyków | Stanisław Łach | 1959 |
| XI | Listy Katolickie | Feliks Gryglewicz | 1959 |
| XII | Apokalipsa świętego Jana | Augustyn Jankowski | 1959 |
| XIII-uzupełniający | Księgi Nowego Przymierza | Józef Błażej Łach | 2020 |
Pismo Święte Starego Testamentu
edytujRedakcja naukowa przekładu: Lech Stachowiak, Stanisław Łach.
| Tom | Tytuł | Autor przekładu | Rok wydania |
|---|---|---|---|
| I-1 | Księga Rodzaju | Stanisław Łach | 1962 |
| I-2 | Księga Wyjścia | Stanisław Łach | 1964 |
| II-1 | Księga Kapłańska | Stanisław Łach | 1970 |
| II-2 | Księga Liczb | Stanisław Łach | 1970 |
| II-3 | Księga Powtórzonego Prawa | Stanisław Łach | 1971 |
| III-1 | Księga Jozuego | Józef Błażej Łach | 2013 |
| III-2 | Księga Sędziów i Księga Rut | Józef Błażej Łach | 2015 |
| III-uzupełniający | Historia czasów Starego Testamentu | Józef Jelito | 1961 |
| IV-1 | Księgi Samuela | Jan Łach | 1973 |
| IV-2 | Księgi 1-2 Królów | Józef Błażej Łach | 2007 |
| V-1 | 1-2 Księga Kronik | Hugolin Langkammer | 2011 |
| V-2 | Księgi Ezdrasza i Nehemiasza | Hugolin Langkammer | 1971 |
| VI-1-3 | Księgi: Tobiasza, Judyty, Estery | Praca zbiorowa | 1963 |
| VI-4 | Księgi Machabejskie | Feliks Gryglewicz | 1961 |
| VII-1 | Księga Hioba | Czesław Jakubiec | 1974 |
| VII-2 | Księga Psalmów | Stanisław Łach | 1990 |
| VIII-1 | Księga Przysłów | Stanisław Potocki | 2008 |
| VIII-2 | Księga Koheleta | Marian Filipiak | 1980 |
| VIII-3 | Księga Mądrości | Kazimierz Romaniuk | 1969 |
| VIII-4 | Księga Pieśni nad Pieśniami | Hugolin Langkammer | 2016 |
| VIII-5 | Księga Syracha | Hugolin Langkammer | 2020 |
| IX-1 | Księga Izajasza | Lech Stachowiak | 1996 |
| IX-2 | Księga Izajasza | Lech Stachowiak | 1996 |
| X-1 | Księga Jeremiasza | Lech Stachowiak | 1967 |
| X-2 | Lamentacje i Księga Barucha | Lech Stachowiak | 1968 |
| XI-1 | Księga Ezechiela | Józef Homerski | 2013 |
| XI-2 | Księga Daniela | Józef Homerski | 2008 |
| XII-1 | Księgi Proroków Mniejszych | Praca zbiorowa[a] | 1968 |
| XII-2 | Księgi Proroków Mniejszych | Praca zbiorowa[b] | 1968 |
| XII-3 | Księgi Ludu Bożego Starego Przymierza | Józef Błażej Łach | 2018 |
Uwagi
edytuj- ↑ Autorzy: Księga Ozeasza - Jan Drozd, Księga Joela - Jan Drozd, Księga Amosa - Edward Zawiszewski, Księga Abdiasza - Edward Zawiszewski, Księga Jonasza - Stanisław Potocki, Księga Micheasza - Piotr Szefler
- ↑ Autorzy: Księga Nahuma - Piotr Szefler, Księga Habakuka - Stanisław Stańczyk, Księga Sofoniasza - Stanisław Potocki, Księga Aggeusza - Michał Peter, Księga Zachariasza - Józef Homerski, Księga Malachiasza - Michał Peter
Przypisy
edytuj- ↑ Charakterystyka w serwisie Pismo Święte Nowego Testamentu – Antologia polskich przekładów po II wojnie światowej (1945-2009)
- ↑ Podręczniki biblijne / Księga Syracha - Pallottinum.pl [online], pallottinum.pl [dostęp 2020-04-21].
- ↑ Pismo Święte Starego Testamentu: Tom I, część I, s. 8
- ↑ Pismo Święte Starego Testamentu: Tom I, część I, s. 7
- ↑ Pismo Święte Starego Testamentu: Tom I, część I, s. 5
- ↑ Waldemar Chrostowski: Biblistyka katolicka w Polsce na progu XXI wieku. W: Katolicki komentarz biblijny. Raymond E. Brown, Joseph A. Fitzmyer, Roland E. Murphy (red. wyd. oryg.), Waldemar Chrostowski (red. wyd. pol.). Warszawa: 2001, s. 1771-1773. ISBN 83-7146-080-5.