Piotr Szewczyk
Piotr Szewczyk, ps. Siwy, Piter, Czer (ur. 9 września 1908 w Babicach k. Oświęcimia, zm. 28 stycznia 1988 w Oświęcimiu) – major Wojska Polskiego i Armii Krajowej, cichociemny.
| |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 września 1908 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 stycznia 1988 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Zarys biografii
edytujW latach 1915–1921 uczęszczał do szkoły powszechnej w swojej rodzinnej miejscowości. Po maturze, którą uzyskał w 1929, w Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu, wstąpił do Szkoły Policyjnej w Mostach Wielkich (woj. lwowskie). Po ukończeniu szkoły do wybuchu drugiej wojny światowej pełnił służbę w Policji Państwowej. Do 1939 prowadził zajęcia sportowe w szkołach w Łucku i Warszawie. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 640. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[1].
Zmobilizowany 1 września 1939, walczył w obronie Warszawy, po czym w listopadzie 1939 lub na początku 1940 udało mu się przedostać przez Węgry i Jugosławię do Francji, gdzie wstąpił do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Walczył w bitwie o Narwik jako dowódca IV plutonu 1. kompanii IV batalionu 2 Półbrygady[2]. Po klęsce Norwegii wrócił do Francji, gdzie jego oddział walczył o Bretanię. Po upadku Francji przedostał się latem 1940 do Wielkiej Brytanii, gdzie został włączony do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego.
16 stycznia 1942 zgłosił się ochotniczo do służby w okupowanej Polsce, przeszkolony ze specjalnością w dywersji. Po przeszkoleniu i złożeniu przysięgi na rotę ZWZ-AK przyjął pseudonim „Czer”, został awansowany na stopień porucznika. Znalazł się w czteroosobowej ekipie skoczków, która wieczorem 17 lutego 1943 wystartowała z tajnego lotniska RAF Tempsford pod Londynem. Zrzut na placówkę odbiorczą „Puchacz”, w okolicy miejscowości Stare Łepki, Mordy, 17 km od Siedlec.
Wiosną 1943 został skierowany do Lwowa, gdzie jako oficer Armii Krajowej objął dowództwo rejonu dywersyjnego Lwów – Miasto. Używał tam pseudonimów „Piter” i „Siwy”. Inicjował i organizował wiele akcji bojowych. 11 listopada 1943 awansował do stopnia kapitana. Podczas wyzwalania Lwowa i w czasie walk o to miasto, trwających od 23 do 27 lipca 1944, dowodził kompanią żołnierzy Armii Krajowej, która wyzwalała śródmieście, opanowała m.in. budynek Politechniki Lwowskiej.
Unikając aresztowania przez NKWD w lipcu 1945 dotarł przez Warszawę do Londynu, gdzie zdał relację z dotychczasowych wydarzeń gen. Stanisławowi Tatarowi i przeprowadził rozmowy z innymi polskimi oficerami. Otrzymał także stopień majora.
25 września opuścił Londyn i 15 października był z powrotem w Warszawie, gdzie został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa na początku listopada roku 1945. Został oskarżony o współpracę z obcym wywiadem i próbę obalenia ustroju i skazany na karę śmierci. Mieszkańcy rodzinnych Babic zebrali wówczas ponad 100 podpisów z prośbą o ułaskawienie do Prezydenta RP Bolesława Bieruta. Kary nie wykonano, lecz zamieniono na 15 lat pozbawienia wolności. Na mocy amnestii 8 maja 1956 został uwolniony, a w 1968 zrehabilitowany.
Do rodzinnej miejscowości powrócił w 1986 roku. Zmarł 28 stycznia 1988 i spoczywa na cmentarzu parafialnym w Oświęcimiu.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8972
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Krzyż Wojenny nr 94 (Norwegia)
- Krzyż Wojenny z palmą (Francja)
Upamiętnienie
edytujNa oświęcimskim cmentarzu ma swoje miejsce na ścianie pamięci „Pro Memoria LO w Oświęcimiu”.
29 lutego 2000 roku Rada Gminy Oświęcim nadała Gimnazjum Gminnemu nr 1 w Rajsku imię majora Piotra Szewczyka.
29 września 2016 roku w miejscowości Stare Łepki, gmina Olszanka, powiat Łosice, odsłonięto pomnik upamiętniający zrzut XXI ekipy cichociemnych żołnierzy AK w składzie: por. Piotr Szewczyk „Czer” por. Józef Czuma „Skryty”, ppor. Jacek Przetocki „Oset”, ppor. Tadeusz Benedyk „Zahata”.
W 2022 roku na jego grobie umieszczono tabliczkę „Grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski”[3].
Zobacz też
edytuj- Zofia Zużałek (1922–2019); siostra Piotra Szewczyka, uczestniczka akcji pomocy dla więźniów niemieckiego-nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 185.
- ↑ Majorkiewicz 1957 ↓, s. 202.
- ↑ Uroczystość upamiętniająca śp. majora Piotra Szewczyka aspiranta Policji Państwowej Cichociemnego Armii Krajowej. Odsłonięcie tabliczki nagrobnej [online], malopolska.policja.gov.pl, 26 września 2022 [dostęp 2024-08-30].
- ↑ Zmarła Zofia Zużałek, siostra cichociemnego mjr. Piotra Szewczyka. faktyoswiecim.pl. [dostęp 2019-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-07)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Felicjan Majorkiewicz: Narwik. Dzieje Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1957.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- Adam Cyra, Cichociemny z Babic: major Piotr Szewczyk (1908–1988), Oświęcim 2000, Warszawa 2006 MON Departament Wychowania i Promocji Obronności, wydanie III uzupełnione Oświęcim -Tułowice 2016 MnB ISBN 978-83-946244-7-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Adam Cyra, Cichociemny z Babic
- Piotr Szewczyk - cichociemny z Babic
- Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem VIRTUTI MILITARI. stankiewicze.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-06)].
- Nieznane zdjęcie i informacje o mjr. Piotrze Szewczyku
- Cichociemni- Encyklopedia skoczków AK. cichociemni.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-08)].