Piotr Paweł Sapieha
Piotr Paweł Sapieha herbu Lis (ur. 28 stycznia 1701 w Dreźnie, zm. 23 stycznia 1771 w Żylinie) – wojewoda smoleński w 1744 roku, stolnik wielki litewski w 1732 roku[2], starosta wschowski[3], starosta zdzitowski w 1733 roku, pułkownik województwa smoleńskiego w 1764 roku.
_(2).jpg) Piotr Sapieha w 1744 | |
 Lis | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Ludwika z Bnina Opalińska |
| Żona |
Marianna ze Skowrońskich Joanna Sułkowska[1] |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujBył synem Jana Kazimierza i Ludwiki z Bnina Opalińskiej[4], bratem Katarzyny Agnieszki.
Pisał się jako „hrabia na Lachowiczach, Borku, Radlinie, Rawiczu, Koźminie, Wieleniu, Kosowie, Starym Zdzitowie i Sapieżynie”[4]. Wychowywany w latach wojny północnej, dzięki wpływom ojca i jego znajomości z Aleksandrem Mienszykowem został wysłany w 1721 na dwór cara Piotra I, gdzie był carskim szambelanem w Petersburgu. Przez pewien czas pretendował do tronu kurlandzkiego, a po śmierci Augusta II nawet do tronu polskiego[4]. W 1726 roku został odznaczony Orderem św. Aleksandra Newskiego[5]. 24 marca 1726 zaręczony za pośrednictwem carycy Katarzyny I z Marią, córką Mienszykowa, a rok później po zerwaniu poprzednich, z bratanicą carycy Marianną ze Skowrońskich, z którą wziął ślub w 1727. Powrócił wraz z żoną jesienią 1728 do Polski i został wkrótce starostą wschowskim i zdzitowieckim, a w 1732 stolnikiem litewskim[4]. Po śmierci ojca w 1730 stał się jednym z najpotężniejszych magnatów w Polsce.
Jako poseł na sejm konwokacyjny 1733 roku z województwa kaliskiego był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 27 kwietnia 1733 roku na tym sejmie[6]. W 1733 roku podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego[7]. Był delegatem województwa poznańskiego w konfederacji dzikowskiej 1734 roku[8][4]. Przebywał u jego boku aż do abdykacji w 1736, próbując cały czas zbudować antyrosyjską koalicję polsko-szwedzką, ofiarowując Szwedom w zamian za interwencję prawa do Inflant polskich, które w tym czasie znajdowały się już w granicach Rosji.
Na scenie politycznej pojawia się dopiero w 1740, odbudowując wcześniej swoje wpływy i majątki w Wielkopolsce i na Litwie. W latach 1741–1742 wraz z Franciszkiem Radzewskim zabiegał bezskutecznie o zorganizowanie antyrosyjskiej i antysaskiej konfederacji, dla której chciał uzyskać poparcie Szwecji toczącej wojnę z Rosją[9]. Z dworem pogodził się ostatecznie w 1744, kiedy to otrzymał województwo smoleńskie[9] i Order Orła Białego. W tych latach staje się też zajadłym przeciwnikiem Familii. Nadal spiskował – w 1748 z Turcją, w latach 1751–1754 pobierał pieniądze z dworu Ludwika XV, a na początku wojny siedmioletniej – z Prusami. W latach 1754–1758 razem z synem Janem cieszył się protekcją rosyjską[10].
Członek konfederacji generalnej Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1764 roku[11]. Pogodziwszy się uprzednio z Familią w elekcji 1764 poparł Stanisława Augusta Poniatowskiego, podpisał jego elekcję z województwa smoleńskiego[12]. W 1766 sprzedał zadłużone dobra litewskie i osiadł w Wielkopolsce.
Od początku włączył się w działania konfederacji barskiej, wraz z siostrą Katarzyną Agnieszką organizował działania konfederacji w Wielkopolsce. W 1770 wojska pruskie weszły na teren dóbr Pawła Piotra. W obawie przed zemstą Prusaków wyjechał do Drezna, a następnie do Żyliny.
Zmarł 23 stycznia 1771 w Żylinie.
Przypisy
edytuj- ↑ Piotr Paweł Sapieha h. Lis (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2020-03-21].
- ↑ Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 239.
- ↑ Konfederacja Generalna Stanów Koronnych y Wielkiego Xięztwa Litewskiego na walnym zieźdźie w Dźikowie pod Sandomierzem postanowiona dnia V miesiąca Listopada. Roku Pańskiego MDCC.XXXIV, b.n.s.
- ↑ a b c d e Gąsiorowski, Topolski 1981 ↓, s. 645.
- ↑ Бантыш-Каменский Н.Н. Списки кавалерам российских императорских орденов Св. Андрея Первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с учреждения до установления в 1797 году орденского капитула, 2005, s. 118.
- ↑ Konfederacya generalna omnium ordinum Regni et Magni Ducatus Lithuaniae na konwokacyi generalney Warszawskiej uchwalona [...] 27 (słow. [...] kwietnia [...] 1733, s. 38-39.
- ↑ Jerzy Dunin-Borkowski i Mieczysław Dunin-Wąsowicz, Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. Lwów 1910, s. 199.
- ↑ Konfederacja Generalna Stanów Koronnych y Wielkiego Xięztwa Litewskiego na walnym zieździe w Dźikowie pod Sandomierzem postanowiona dnia V miesiąca Listopada. Roku Pańskiego MDCC.XXXIV, brak paginacji.
- ↑ a b Gąsiorowski, Topolski 1981 ↓, s. 646.
- ↑ Tomasz Szwaciński, Rosja a Piotr i Jan Sapiehowie w dobie kryzysu ostrogskiego (1754-1758). Kwartalnik Historyczny, Rocznik CXIX, 2012, 1, s. 31–65.
- ↑ Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 73.
- ↑ Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 76.
Bibliografia
edytuj- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 645–646. ISBN 83-01-02722-3.