Sosna koreańska
Sosna koreańska (Pinus koraiensis Siebold & Zucc.) – gatunek drzewa iglastego należący do rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna koreańska występuje na obszarze wschodniej Azji, gdzie jej duże nasiona są zbierane i spożywane. Jest sosną pięcioigielną, chętnie sadzoną w parkach i przydomowych ogródkach.
Systematyka[1][2][3] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
sosna koreańska |
Nazwa systematyczna | |
Pinus koraiensis Siebold & Zucc. Fl. Jap. ii. 28. t. 116. 1842 | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
Zasięg | |
Rozmieszczenie geograficzne
edytujSosna koreańska występuje we wschodniej Azji. Porasta duże obszary w Korei Północnej, północnych Chinach (Heilongjiang, Jilin) oraz na krańcach wschodniej Rosji (Obwód amurski, Kraj Chabarowski, Kraj Nadmorski). Mniejsze populacje rosną w Korei Południowej i Japonii (Hokkaido, Honsiu)[5].
Na północnym obszarze występowania, w Rosji, porasta obszary na wysokości 200–600 m n.p.m., w Chinach od 500 do 1300 m n.p.m., a dalej na południe rośnie na terenach górzystych, sięgając w Japonii 2500 m n.p.m.[5]
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Drzewo iglaste, wiecznie zielone, wolno rosnące, osiągające wysokość 40–50 m (w uprawie rzadko 35 m[6]). Korona drzewa początkowo stożkowata, z wiekiem staje się owalna lub nieregularna.
- Pień
- Kora szarobrązowa, łuszcząca się.
- Liście
- Igły zebrane w pęczki po 5, sztywne, tępo zakończone, z wierzchu ciemnozielone, na spodzie niebieskawe, osiągają długość 5–12 cm[7].
- Szyszki
- Początkowo zielone do fioletowych, dojrzewając brązowieją. Owalne, długości 9–14 cm, szerokości 6–8 cm, wyrastają pojedynczo lub po 3. Nasiona długości 12–16 mm, bez skrzydełek.
-
Pokrój młodego drzewa
-
Kora
-
Młody pęd i igły
- Gatunki podobne
- Od sosny syberyjskiej (P. sibirica) odróżniają ją większe szyszki i dłuższe igły.
Biologia i ekologia
edytujDrzewo wiecznie zielone. Igły pozostają na drzewie przez 3 lata, następnie opadają. Roślina jest jednopienna, wiatropylna. Kwitnie w maju. Nasiona dojrzewają w ciągu 18 miesięcy od zapylenia, rozsiewane są przez ptaki.
Jedna wiązka przewodząca w liściu, 3 kanały żywiczne. Igły trójkątne w przekroju poprzecznym[8].
Tworzy lasy sosnowo-liściaste. Dobrze adaptuje się do nowych warunków, preferuje gleby żyzne i wilgotne, toleruje także gleby piaszczyste, suchsze, ale dobrze drenowane. Lubi stanowiska nasłonecznione i półcieniste. W nieznacznym stopniu toleruje susze, odporna na chłody (do -50 °C).
Duże nasiona są chętnie zjadane przez orzechówki.
Systematyka i zmienność
edytuj- Synonimy
Pinus strobus Thunb. non L., Pinus mandschurica Rupr., Pinus cembra var. mandschurica (Rupr.) Carr., Strobus koraiensis (Sieb. et Zucc.) Moldenke, Apinus koraiensis (Sieb. et Zucc.) Moldenke, Pinus prokoraiensis Zhao et al.
- Pozycja gatunku w obrębie rodzaju
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[9]
- podrodzaj Strobus
- sekcja Quinquefoliae
- podsekcja Strobus
- gatunek P. koraiensis
- podsekcja Strobus
- sekcja Quinquefoliae
Najbliżej spokrewniona jest z sosną himalajską (Pinus wallichiana).
Zagrożenia
edytujMiędzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, przyznając mu kategorię zagrożenia LC (least concern, system oceny w wersji 2.3 i 3.1) jako gatunkowi najmniejszej troski, nie spełniającemu kryteriów gatunków zagrożonych[10][5]. Równocześnie stwierdzono trend spadkowy liczebności populacji, w wyniku intensywnej eksploatacji stanowisk i zbioru nasion. Utrzymanie tego trendu może doprowadzić w ciągu następnej dekady do zmiany kategorii zagrożenia na NT[5].
Zastosowanie
edytuj- Roślina ozdobna
Drzewo sadzone w parkach i w przydomowych ogródkach, cenione głównie za zimowy kolor. Popularne w rejonach o chłodnym klimacie, np. we wschodniej Kanadzie i północno-wschodnich stanach USA. W Europie introdukowane przez angielskiego botanika Jamesa Veitcha w 1861 r.[6]
- Roślina jadalna
Nasiona sosny koreańskiej są zbierane i sprzedawane w Azji jako orzeszki.
- Surowiec drzewny
Drewno stosowane jest do budowy mostów, konstrukcji drewnianych i wyrobu mebli[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d P. Thomas , A. Farjon , Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-10-03] (ang.).
- ↑ a b Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 320. ISBN 978-83-242-0842-5. (pol.).
- ↑ a b Pinus korainensis [online], Flora of China [dostęp 2009-07-19] (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle , Pinus koraiensis, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle , Pinus, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).
- ↑ P. Thomas , A. Farjon , Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-07-19] (ang.).
- EoL: 999709
- Flora of China: 200005340
- Flora of North America: 200005340
- GBIF: 5284979
- identyfikator iNaturalist: 52392
- IPNI: 263037-1
- ITIS: 822554
- NCBI: 88728
- Plant Finder: 284965
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2561659
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:263037-1
- Tela Botanica: 119769
- identyfikator Tropicos: 24900030
- USDA PLANTS: PIKO2
- CoL: 4J29P