Pingwin równikowy

Pingwin równikowy
	Spheniscus mendiculus
	Sundevall, 1871
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pingwiny
Rodzina	pingwiny
Rodzaj	Spheniscus
Gatunek	pingwin równikowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pingwin równikowy^[3] (Spheniscus mendiculus) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny pingwinów (Spheniscidae), zamieszkujący wyłącznie wyspy Galapagos. Jest to jedyny gatunek pingwina gnieżdżący się na półkuli północnej^[4]. Nie wyróżnia się podgatunków^[5].

Ewolucja

Uważa się, że wiele lat temu Prąd Humboldta wyniósł pingwiny z kontynentalnej części Ameryki Południowej na Galapagos, gdzie ewoluowały one w izolacji w odrębny gatunek. Wyspy takie jak Isabela miały zimne i bogate w składniki odżywcze wody, które zapewniały obfite pożywienie, gwarantując przetrwanie i możliwości reprodukcji pingwinów. W ciągu milionów lat pingwiny przeszły adaptacje, rozwijając unikalne cechy, które umożliwiły im egzystencję i pozwoliły im prosperować w tej niszy ekologicznej^[6]. Obecnie pingwiny z Galapagos należą do najmniejszych gatunków pingwinów^[7].

Morfologia

Pływający samiec

Dorosłe osobniki mają wierzch ciała czarny, spód biały. Przy brzegu białej plamy na spodzie biegnie szeroki czarny pas. Cienki biały pas otacza boki głowy.

Wymiary średnie: wysokość ok. 40–45 cm^[8]
masa ciała ok. 1,6–2,5 kg^[8]

Zasięg występowania

Pingwin równikowy jest endemitem Galapagos. Około 95% populacji zamieszkuje wyspy Isabela i Fernandina w zachodniej części archipelagu^[2], ale małe populacje występują również na Santiago, Bartolomé, północnej części Santa Cruz i Floreanie^[9].

Ekologia i zachowanie

Biotop: Wody wokół Galapagos, gnieździ się na skalistych wybrzeżach.
Gniazdo: Rolę gniazda pełni zagłębienie w skałach.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza dwa lub trzy lęgi^[10]. Samica składa z czterodniowym odstępem dwa jaja.
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres 38–40 dni przez obydwoje rodziców. Zwykle przeżywa tylko jedno pisklę, które pierzy się w wieku 30 dni, a opuszcza gniazdo po 60–65 dniach.
Pożywienie: Różnorodne zwierzęta wodne, głównie drobne ryby. Poluje stadami, często wraz z kormoranami nielotnymi.

Status i ochrona

Status: IUCN od 2000 roku uznaje pingwina równikowego za gatunek zagrożony (EN, Endangered); wcześniej, od 1994 roku klasyfikowany był jako gatunek narażony (VU, Vulnerable), a od 1988 jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność populacji szacuje się na około 1200 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Do największych zagrożeń dla gatunku należą: negatywny wpływ El Niño na populacje ryb ławicowych, zaplątywanie się w rybackie sieci, zanieczyszczenie wód wyciekami olejowymi, drapieżnictwo introdukowanych ssaków, takich jak szczury, koty czy psy, roznoszenie chorób (np. ptasiej malarii) przez zawleczone na wyspy komary^[2].: W latach 1982–83 i 1997-98 dwa silne zjawiska El Niño spowodowały spadek populacji pingwinów odpowiednio o 77% i 65%^[11]. Ponadto w latach 1965-66, 1968-69, 1972-73, 1976, 1986-87, 1991-92 i 1993 wystąpiły stosunkowo słabe zjawiska El Niño, które wiązały się z powolnym odbudowywaniem populacji. Z kolei podczas zjawisk La Niña, kiedy temperatury powierzchni morza są niższe niż normalnie, a wzorce klimatyczne ulegają zmianie, populacje pingwinów z Galapagos zaczynają się odbudowywać^[12]. Wykazano, że antropogeniczne zmiany klimatu zwiększają częstotliwość i intensywność zjawisk El Niño ponad poziom naturalnej zmienności, co negatywnie wpływa na gatunek^[13]. Cieplejsze temperatury spowodowane przez El Niño są związane z gorszą kondycją samic i niższą masą ciała dorosłych. Cieplejsze temperatury spowodowane zjawiskiem El Niño powodują spadek upwellingu zimnych, bogatych w składniki odżywcze wód, co obniża produktywność fitoplanktonu i skutkuje zaburzeniami troficznymi, które zmniejszają dostępność pożywienia. Ten brak żywności prowadzi do słabego wskaźnika sukcesu reprodukcyjnego i nieproporcjonalnie wysokiej śmiertelności samic, powodując spadek populacji i zakłócając przyszłą odbudowę poprzez tworzenie nierównych proporcji płci w populacjach^[14]. Modele prognostyczne sugerują, że przyszłe zdarzenia El Niño będą coraz częstsze i bardziej dotkliwe w ciągu następnego stulecia, stanowiąc dalsze zagrożenie dla pingwinów. Jeśli wzorzec zdarzeń El Niño z lat 1965-2004 utrzyma się, istnieje 30% szans na wyginięcie gatunku. Gdyby w tym samym okresie czasu częstotliwość występowania silnych zdarzeń El Niño podwoiła się, szansa na wyginięcie wyniosłaby 80%^[15].
Ochrona: Gatunek chroniony. Cała populacja pingwina równikowego żyje w obrębie Parku Narodowego Galapagos oraz Reserva Marina de Galápagos obejmującego wody wokół archipelagu^[2].

Przypisy

↑ Spheniscus mendiculus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Spheniscus mendiculus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-27].
↑ Galápagos Penguin | Species | WWF [online], World Wildlife Fund [dostęp 2023-03-16] (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Kagu, Sunbittern, tropicbirds, loons, penguins. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-27]. (ang.).
↑ Kevin Loughlin, John C. Kricher: Galápagos. Princeton University Press, 2022. DOI: 10.1353/book.109379. ISBN 978-0-691-24253-8. (ang.).
↑ Hailin Pan, Theresa L Cole, Xupeng Bi, Miaoquan Fang i inni. High-coverage genomes to elucidate the evolution of penguins. „GigaScience”. 8 (9), 2019-09-01. DOI: 10.1093/gigascience/giz117. ISSN 2047-217X. PMID: 31531675. (ang.).
↑ ^a ^b Galapagos Penguins. MarineBio Conservation Society. [dostęp 2021-03-27]. (ang.).
↑ Galapagos Penguin Species [online], Galapagos Conservation Trust [dostęp 2023-03-16] (ang.).
↑ Wahlstrom, J.: Spheniscus mendiculus. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2007. [dostęp 2021-03-27]. (ang.).
↑ F. HernánF.H. Vargas F. HernánF.H. i inni, Biological effects of El Niño on the Galápagos penguin, „Biological Conservation”, 127 (1), 2006, s. 107–114, DOI: 10.1016/j.biocon.2005.08.001 [dostęp 2023-03-16] (ang.).
↑ F. HernánF.H. Vargas F. HernánF.H. i inni, Biological effects of El Niño on the Galápagos penguin, „Biological Conservation”, 127 (1), 2006, s. 107–114, DOI: 10.1016/j.biocon.2005.08.001 [dostęp 2023-03-16] (ang.).
↑ Kevin E.K.E. Trenberth Kevin E.K.E., Timothy J.T.J. Hoar Timothy J.T.J., El Niño and climate change, „Geophysical Research Letters”, 24 (23), 1997, s. 3057–3060, DOI: 10.1029/97GL03092 [dostęp 2023-03-16] (ang.).
↑ P. DeeP.D. Boersma P. DeeP.D., Population Trends of the Galápagos Penguin: Impacts of El Niño and La Niña, „The Condor”, 100 (2), 1998, s. 245–253, DOI: 10.2307/1370265, ISSN 1938-5129, JSTOR: 1370265 [dostęp 2023-03-16] .
↑ F. HernánF.H. Vargas F. HernánF.H. i inni, Modelling the effect of El Niño on the persistence of small populations: The Galápagos penguin as a case study, „Biological Conservation”, 137 (1), 2007, s. 138–148, DOI: 10.1016/j.biocon.2007.02.005 [dostęp 2023-03-16] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Spheniscus mendiculus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Spheniscus mendiculus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-27].

[4] Galápagos Penguin | Species | WWF [online], World Wildlife Fund [dostęp 2023-03-16] (ang.).

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Kagu, Sunbittern, tropicbirds, loons, penguins. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-27]. (ang.).

[Loughlin-2022-6] Kevin Loughlin, John C. Kricher: Galápagos. Princeton University Press, 2022. DOI: 10.1353/book.109379. ISBN 978-0-691-24253-8. (ang.).

[Pan-2019-7] Hailin Pan, Theresa L Cole, Xupeng Bi, Miaoquan Fang i inni. High-coverage genomes to elucidate the evolution of penguins. „GigaScience”. 8 (9), 2019-09-01. DOI: 10.1093/gigascience/giz117. ISSN 2047-217X. PMID: 31531675. (ang.).

[marinebio-8] Galapagos Penguins. MarineBio Conservation Society. [dostęp 2021-03-27]. (ang.).

[9] Galapagos Penguin Species [online], Galapagos Conservation Trust [dostęp 2023-03-16] (ang.).

[adw-10] Wahlstrom, J.: Spheniscus mendiculus. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2007. [dostęp 2021-03-27]. (ang.).

[11] F. HernánF.H. Vargas F. HernánF.H. i inni, Biological effects of El Niño on the Galápagos penguin, „Biological Conservation”, 127 (1), 2006, s. 107–114, DOI: 10.1016/j.biocon.2005.08.001 [dostęp 2023-03-16] (ang.).

[12] F. HernánF.H. Vargas F. HernánF.H. i inni, Biological effects of El Niño on the Galápagos penguin, „Biological Conservation”, 127 (1), 2006, s. 107–114, DOI: 10.1016/j.biocon.2005.08.001 [dostęp 2023-03-16] (ang.).

[13] Kevin E.K.E. Trenberth Kevin E.K.E., Timothy J.T.J. Hoar Timothy J.T.J., El Niño and climate change, „Geophysical Research Letters”, 24 (23), 1997, s. 3057–3060, DOI: 10.1029/97GL03092 [dostęp 2023-03-16] (ang.).

[14] P. DeeP.D. Boersma P. DeeP.D., Population Trends of the Galápagos Penguin: Impacts of El Niño and La Niña, „The Condor”, 100 (2), 1998, s. 245–253, DOI: 10.2307/1370265, ISSN 1938-5129, JSTOR: 1370265 [dostęp 2023-03-16] .

[15] F. HernánF.H. Vargas F. HernánF.H. i inni, Modelling the effect of El Niño on the persistence of small populations: The Galápagos penguin as a case study, „Biological Conservation”, 137 (1), 2007, s. 138–148, DOI: 10.1016/j.biocon.2007.02.005 [dostęp 2023-03-16] (ang.).

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]