Piedfort
Piedfort (fr. pied-fort, piéfort, dosł. mocna stopa), również piefort – moneta, która została wybita na znacznie grubszym krążku niż moneta zwykła, przez co jej masa jest dwukrotnie lub wielokrotnie większa. Początkowo piedforty były wybijane w średniowiecznych Francji oraz Anglii, a z czasem również w innych państwach europejskich[1][2]. Współczesne piedforty mają charakter kolekcjonerski lub inwestycyjny[3].
Pierwsze piedforty pojawiły się w średniowieczu. Już w XII w. francuscy monarchowie uważali, że grubsze monety mogły służyć za prezent oraz manifestację bogactwa królestwa. Francuscy mincerze używali również piedfortów jako monety próbne lub wzory. W tym drugim przypadku tego typu monet zaczęto używać w Anglii za panowania Edwarda I. Nietypowa grubość krążków pozwalała odróżniać w mennicach w całym królestwie monety zwykłe od tych, które zostały przysłane z Londynu jako wzory. Ostatni piedfort o takim przeznaczeniu został wybity przez Królewską Mennicę Brytyjską w 1588 roku. W tym czasie władcy w reszcie Europy używali piedfortów jako prezentów dla członków swoich rad oraz nadwornych gości[4][5]. Polskim przykładem piedfortów mogą być szeląg elbląski Augusta III Sasa z 1763[6], szóstak gdański Augusta III Sasa z 1763[7] lub sasko-polska złotówka (1/6 talara) Augusta III Sasa z 1763 roku[8].
Zwyczaj dawania grubszych monet w prezencie zanikł w XVIII wieku. Jednak pod koniec XIX wieku mennica w Paryżu rozpoczęła ponowne wybijanie nowych piedfortów, ale już do celów kolekcjonerskich. Królewska Mennica Brytyjska powróciła do wybijania tego typu monet w latach 80. XX wieku w celu emisji niewielkiej liczby srebrnych monet kolekcjonerskich upamiętniających różne rocznice lub wprowadzenie nowego wzoru monety[4].
Współcześnie piedforty wybija się w srebrze, jednak zdarzają się emisje w złocie lub platynie. Ze względu na kruszec oraz większą wagę spowodowaną niestandardową grubością piedforty są kupowane jako walory inwestycyjne[3].
W 2017 roku Królewska Mennica Brytyjska wybiła jako piedforta złotego suwerena[9]. W 2019 roku Królewska Mennica Brytyjska wyemitowała serię srebrnych piedfortów upamiętniającą 50 lat obiegu monety o nominale pięćdziesięciu pensów[10].
Z okazji 90. rocznicy urodzin królowej Elżbiety II na Gibraltarze wyemitowano jako złotego piedforta podwójnego suwerena[11].
Przypisy
edytuj- ↑ piefort, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-26].
- ↑ PIED-FORT, PIÉFORT, „CNRTL” [dostęp 2021-08-26].
- ↑ a b What is a Piedfort Coin?, „MJ Hughes Coins” [dostęp 2021-08-26].
- ↑ a b Brytyjska Mennica Królewska, The Piedfort Coin [online] [dostęp 2021-08-26].
- ↑ Mennica w Perth, What is a piedfort? [online], 27 maja 2015 [dostęp 2021-08-26].
- ↑ Szeląg – x * x piedfort, „Internetowy Katalog Monet” [dostęp 2021-08-26].
- ↑ Szóstak – piedfort (gruby), „Internetowy Katalog Monet” [dostęp 2021-08-26].
- ↑ Złotówka (1/6 talara) – FWôF piedfort, „Internetowy Katalog Monet” [dostęp 2021-08-26].
- ↑ Królewska Mennica Brytyjska, The 2017 Sovereign [online] [dostęp 2021-08-26].
- ↑ Królewska Mennica Brytyjska, 50 Years of the 50p 2019 UK 50p Culture Silver Piedfort Proof Coin Set [online] [dostęp 2021-08-26].
- ↑ 2 Sovereign (Queen Elizabeth II 90th Birthday – Gold Piedfort), „Colnet” [dostęp 2021-08-26].