Wikipedia

Piecki (województwo warmińsko-mazurskie)

wieś w województwie warmińsko-mazurskim

Piecki[4] (niem. Peitschendorf[5]) – wieś mazurska o charakterze małomiasteczkowym w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Piecki
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

mrągowski

Gmina

Piecki

Liczba ludności (2022)

3162[2]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

11-710[3]

Tablice rejestracyjne

NMR

SIMC

0486296

Położenie na mapie gminy Piecki
Mapa konturowa gminy Piecki, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Piecki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Piecki”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Piecki”
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego
Mapa konturowa powiatu mrągowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Piecki”
Ziemia53°45′21″N 21°20′27″E/53,755833 21,340833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Piecki w sierpniowe popołudnie
Szkoła Podstawowa w Pieckach przy ul. Zwycięstwa 23

W roku 2021 we wsi mieszkało 3168 osób, z czego 50.6% stanowiły kobiety, a 49.4% mężczyźni[6].

Miejscowość jest siedzibą gminy Piecki, znajduje się tu przystanek PKS, ośrodek zdrowia, apteka, posterunek policji, poczta, restauracja, kemping nad jez. Wągiel. W okolicy miejscowości znajdują się źródła rzeki Dajna. We wsi jest muzeum etnograficzne[7] z cennymi zbiorami oraz kościół z 1934 r.

Integralne części wsi Piecki do 2023 r.[8][9]
SIMC Nazwa Rodzaj
0486304 Jeleń część wsi
0486008 Łętowo przysiółek
0486310 Mostek część wsi
0486327 Ostrów Pieckowski część wsi
0486333 Piersławek część wsi

Historia

edytuj

Miejscowość powstała w 1401 roku, kiedy komtur Balgi Ulrich von Jungingen nadał Pieciowi z Muszak (Petzym von Myschkake) i Jakuszowi z Radomna ziemię nad jeziorem Medalbern (tj. Nydajno – dziś łąki), z obowiązkiem jednej służby zbrojnej od każdych 15 włók. Nadanie obejmowało 60 włók na prawie chełmińskim w borze (a więc ziemia wymagała karczunku). Piecio otrzymał 45 włók, a Jakusz pozostałe 15 włók. Nazwa wsi wywodzi się od imienia „Piecio”, czyli Piotr. Ponowna lokacja wsi nastąpiła w 1448 r., kiedy to Eberhard von Wesenthau, komtur z Bałgi, zapisał bartnikom z Piecek 35 włók na prawie chełmińskim, po dwie włóki każdy, zaś bartnik Maćko otrzymał 3 włóki wraz z urzędem starosty tutejszego zespołu bartników. Bartnicy zostali zobowiązani do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Nadanie dla bartników najprawdopodobniej obejmowało ziemię dawniej przyznaną Pieckowi (możliwe, że zginął w czasie wojen polsko-krzyżackich). W 1568 Stanisław Sok kupił od Stanisława Mosiek hutę, transakcja została udokumentowana w kronikach, wymienione są tam również inne polskie nazwiska Macharski, Podębek, Stary i Sasin[10].

W latach 1651–1652 ziemianie w Pieckach posiadali 15,5 włóki na prawie chełmińskim z obowiązkiem jednej służby zbrojnej (w zbroi ciężkiej). Na mapie z 1662 r. Piecki mają 67 włók. W 1737 r. założono we wsi jednoklasową szkołę. W 1785 r. odnotowano, że we wsi są 64 domy. W 1815 roku we wsi było 41 domów i 360 mieszkańców. W 1818 r. do jednoklasowej szkoły wiejskiej w Pieckach uczęszczało 50 dzieci. Natomiast w roku 1838 we wsi było 75 domów z 512 mieszkańcami.

W XVI – XVIII w. mieszkało tu i gospodarowało ponad 500 rolników. Wieś zmieniła charakter po uruchomieniu linii kolejowej z Czerwonki do Rucianego w 1898 r.

Przed I wojną światową działały tu 3 tartaki, mleczarnia, hotel, młyny, kilka warsztatów rzemieślniczych, bank spółdzielczy. Były także dwa gospodarstwa dworskie (12 i 11 włók areału). W tym okresie w Pieckach odbywały się także jarmarki, a wieś swą zabudową przypominała miasteczko. W 1912 r. wieś należała do parafii Nawiady i miała kaplicę.

W 1939 r. w Pieckach mieszkało 1645 osób. Działania wojenne spowodowały olbrzymie zniszczenie i wyludnienie.

W 1975 r. do sołectwa Piecki należały miejscowości: Czaszkowo, Jeleń, Łętowo, Mostek, Ostrów Pieckowski, Piersławek, Zdrojewo.

Zabytki i atrakcje turystyczne

edytuj
  • ewangelicki kościół z 1934 r., obecnie siedziba parafii katolickiej[11].
  • cmentarz
  • Muzeum Regionalne im. Walentyny Dermackiej z Sapiehów (jeden z najbogatszych zbiorów figurek glinianych w Polsce, przedstawiających dawną wieś polską, 1134 figurki i sceny figuralne).

Ludzie związani z miejscowością

edytuj
  • W Pieckach urodził się Michał Kurella (1722-1787), pastor, autor prac o pszczelarstwie, jeden z pierwszych pszczelarzy naukowców na Mazurach.
  • Na cmentarzu pochowany jest Fryderyk Kwiatkowski (1875-1954), działacz mazurski, urodzony w 1875 r. w Rozogach. Był górnikiem, jako inwalida wrócił na Mazury, mieszkał w Jedwabnie, potem w Rozogach. Włączył się w działalność na rzecz Polski w okresie plebiscytu w 1920 r. Działał w Zjednoczeniu Mazurskim oraz Związku Polaków w Niemczech. Prześladowany w okresie władzy hitlerowskiej. W 1941 r. zamieszkał w Pieckach. Zmarł w 1954 r.
  • Piecki to także miejsce z którego pochodzi Natalia Nykiel – piosenkarka, autorka tekstów i piosenek.

Bibliografia

edytuj
  • Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 185
  • Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn, 1975, 488 str.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 100007
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 916 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
  5. ↑ B. Konopka, C. Mazur, S. Starzewski, Grosse Masurische Seen. Touristenkarte, wyd. Copernicus, PPWK Warszawa 2003, ISBN 83-7329-245-4
  6. ↑ Wieś Piecki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-07] (pol.).
  7. ↑ Piecki gmina wiejska – Muzeum w Pieckach. [dostęp 2012-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  8. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  9. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  10. ↑ Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 173
  11. ↑ Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Pieckach [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2022-05-24] (pol.).

Zobacz też

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Piecki_(województwo_warmińsko-mazurskie)&oldid=74380322”