Piaskowiec orzęsiony
gatunek rośliny
Piaskowiec orzęsiony, p. rzęsowaty[4][a] (Arenaria tenella) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Występuje w Karpatach w Polsce (wyłącznie w Tatrach) i na Słowacji[3]. Wzdłuż potoków i rzek, przenoszących jego pędy i nasiona, schodzi na Podtatrze[5]. Gatunek jest wikariantem Arenaria ciliata – gatunku występującego w Alpach[3][6].
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
piaskowiec orzęsiony |
Nazwa systematyczna | |
Arenaria tenella Kit. ex Schult. Oestr. Fl., ed. 2, 1: 662 (1814)[3] |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Roślina darniowa z rozesłanymi i gęsto rozgałęziającymi się pędami. Kwiatowe pędy są szorstko owłosione (stąd nazwa gatunkowa rośliny)[5].
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwlegle. Liście łopatkowato-lancetowate, o nasadach stopniowo zwężających się w krótki (ok. 5 mm) ogonek. Liście 1-nerwowe[7], o długości 4-6 mm i szerokości ok. 2 mm[5].
- Kwiaty
- Wyrastające na pojedynczych, cienkich i wzniesionych szypułkach. Składają się z 5 białych płatków, które są o ok. 1/3 dłuższe od ostro zakończonych i naprzemianlegle z płatkami osadzonych działek kielicha. Działki kielicha i szypułki są orzęsione. Wewnątrz korony jeden słupek i 10 pręcików[7][5].
Biologia i ekologia
edytuj- Rozwój: bylina. Kwitnie od maja do lipca[5].
- Siedlisko: murawy, piargi, skały. W Tatrach występuje od regla dolnego do piętra turniowego, głównie jednak w piętrze kosówki i piętrze halnym. Rośnie na podłożu wapiennym – roślina wapieniolubna[5].
Uwagi
edytuj- ↑ Nazwa piaskowiec orzęsiony przeniesiona została na ten gatunek z Arenaria ciliata, po jego wyodrębnieniu. Jednak A. ciliata utrzymał swoją rangę i np. w „Słowniku roślin zielnych” (Gawryś 2008) nadal tak jest zwany, podczas gdy Arenaria tenella jest tam dla odróżnienia określona mianem piaskowiec rzęsowaty (nazwy polskie nie są w tej publikacji synonimami)
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
- ↑ a b c Arenaria tenella Kit. ex Schult.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-22].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 35, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c d e f g Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- ↑ Petrík, A., Šibík, J., Valachovič, M.. The class Carici rupestris-Kobresietea bellardii Ohba 1974 also in the Western Carpathians. „Hacquetia”. 4, 1, 2015.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
- EoL: 466733
- EUNIS: 166814
- FloraWeb: 557
- GBIF: 7756154
- identyfikator iNaturalist: 485814
- IPNI: 151077-1
- ITIS: 184239
- NCBI: 410627
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2649224
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:151077-1
- Tela Botanica: 6166
- USDA PLANTS: ARCI12
- CoL: 5VRJF