Piaskowiec orzęsiony

gatunek rośliny

Piaskowiec orzęsiony, p. rzęsowaty[4][a] (Arenaria tenella) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Występuje w Karpatach w Polsce (wyłącznie w Tatrach) i na Słowacji[3]. Wzdłuż potoków i rzek, przenoszących jego pędy i nasiona, schodzi na Podtatrze[5]. Gatunek jest wikariantem Arenaria ciliata – gatunku występującego w Alpach[3][6].

Piaskowiec orzęsiony
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

piaskowiec

Gatunek

piaskowiec orzęsiony

Nazwa systematyczna
Arenaria tenella Kit. ex Schult.
Oestr. Fl., ed. 2, 1: 662 (1814)[3]

Morfologia

edytuj
 
Kwiaty
Pokrój
Roślina darniowa z rozesłanymi i gęsto rozgałęziającymi się pędami. Kwiatowe pędy są szorstko owłosione (stąd nazwa gatunkowa rośliny)[5].
Liście
Ulistnienie naprzeciwlegle. Liście łopatkowato-lancetowate, o nasadach stopniowo zwężających się w krótki (ok. 5 mm) ogonek. Liście 1-nerwowe[7], o długości 4-6 mm i szerokości ok. 2 mm[5].
Kwiaty
Wyrastające na pojedynczych, cienkich i wzniesionych szypułkach. Składają się z 5 białych płatków, które są o ok. 1/3 dłuższe od ostro zakończonych i naprzemianlegle z płatkami osadzonych działek kielicha. Działki kielicha i szypułki są orzęsione. Wewnątrz korony jeden słupek i 10 pręcików[7][5].
Owoc
Otwierająca się na szczycie 6 ząbkami jajowata torebka[5]. Ma długość równą długości kielicha. Nasiona liczne, drobne i bez elajosomu.

Biologia i ekologia

edytuj
  1. Nazwa piaskowiec orzęsiony przeniesiona została na ten gatunek z Arenaria ciliata, po jego wyodrębnieniu. Jednak A. ciliata utrzymał swoją rangę i np. w „Słowniku roślin zielnych” (Gawryś 2008) nadal tak jest zwany, podczas gdy Arenaria tenella jest tam dla odróżnienia określona mianem piaskowiec rzęsowaty (nazwy polskie nie są w tej publikacji synonimami)

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
  3. a b c Arenaria tenella Kit. ex Schult.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-22].
  4. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 35, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. a b c d e f g Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  6. Petrík, A., Šibík, J., Valachovič, M.. The class Carici rupestris-Kobresietea bellardii Ohba 1974 also in the Western Carpathians. „Hacquetia”. 4, 1, 2015. 
  7. a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.