Pięciornik krzewiasty

Pięciornik krzewiasty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	Dasiphora
Gatunek	pięciornik krzewiasty
	Nazwa systematyczna
	Dasiphora fruticosa (L.) Rydb.; A monograph of the North American Potentilleae A monograph of the North American Potentilleae; 1898 188 1898
Synonimy
	Potentilla fruticosa;
	Potentilla fruticosa;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pięciornik krzewiasty (Dasiphora fruticosa (L.) Rydb.^[4]) – gatunek rośliny wieloletniej, należący do rodziny różowatych. Występuje na rozległych obszarach strefy umiarkowanej półkuli północnej – w Ameryce Północnej, Azji i Europie południowej i północnej (nie rośnie naturalnie w Europie Środkowej, w tym w Polsce), na innych obszarach uprawiany i dziczejący^[5]. Rośnie w miejscach skalistych, świetlistych, na zboczach górskich. Kwiaty ma bezwonne, zapylane przez owady^[6]. Gatunek jest rozpowszechniony w uprawie jako roślina ozdobna. Uprawiany w licznych odmianach różniących się pokrojem i kolorem kwiatów^[6].

Morfologia

Pokrój: Gęsty krzew o wysokości do 1,5 m^[6] i regularnym, kulistym pokroju.
Pędy: Łukowato wzniesione, rozgałęziające się. Kora na starszych pędach jest postrzępiona, czerwonobrunatna.

Liście: Skrętoległe i sezonowe, z trwałymi przylistkami. Pierzasto złożone, składające się z 3, 5 lub 7 bezogonkowych listków^[6]. Listki są całobrzegie, wąskoeliptyczne, obustronne jedwabiście owłosione i przeważnie mają podwinięte brzegi.

Kwiaty: Wyrastają pojedynczo lub po kilka na końcach pędów. Mają promienistą koronę o średnicy do 3 cm. Płatki zwykle są żółte, rzadko lub u odmian białe, różowe lub czerwone. Działek kielicha jest 5, zrośniętych u nasady i wspartych od spodu przez podobne do nich listki kieliszka. Płatków korony jest 5. Pręciki są liczne, podobnie jak górne słupki, w których zalążniach rozwijają się pojedyncze zalążki^[6].
Owoce: Suche, jednonasienne niełupki pokryte długimi włoskami^[6].

Zastosowanie

Uprawiany jest jako roślina ozdobna. Swoją popularność zawdzięcza faktowi długotrwałego kwitnienia, ładnemu, zwartemu pokrojowi oraz łatwości uprawy. Jest wytrzymały na mrozy, suszę i zanieczyszczenia powietrza. Rośnie powoli i jest długowieczny. Nadaje się do ogrodów skalnych, na rabaty, do parków, zadrzewień osiedlowych, na żywopłoty i formowane szpalery (dobrze znosi cięcie). Nadaje się również do tworzenia bonsai.

Kwiat formy typowej
Owoc
Odmiana 'Abbotswood'
Odmiana 'Hopleys Orange'
Odmiana 'Red Ace'
Odmiana 'Floppy Disc'

Uprawa

Wymaga słonecznego stanowiska. Nie jest wymagający co do gleby, ale najlepiej rośnie na glebach lekkich, piaszczystych lub piaszczysto-gliniastych. Odczyn gleby nie ma znaczenia, równie dobrze rośnie na glebach kwaśnych, jak i zasadowych^[7]. Rozmnaża się go z sadzonek lub nasion wysiewanych jesienią.

Odmiany (wybór)^[7]

'Abbotswood' – rozłożysty krzew o białych kwiatach
'Beesii' – ma jaskrawożółte kwiaty i srebrne liście
'Goldfinger' – liście wąskie, kwiaty jaskrawożółte o średnicy 4 cm, wysokość 1,3 m i 1,5 m szerokości
'Goldstar' – ma wzniesiony pokrój i ciemnożółte kwiaty, wysokość 0,8 m i 1 m szerokości
'Maanleys' – kwiaty bladożółte, liście niebieskozielone, wysokość do 1,2m
'Promose Beauty' – kwiaty żółte, podobne do kwiatów róż botanicznych
'Tangerine' – ma złoto-pomarańczowe kwiaty
'Red Ace' – odmiana niska (do 0,6 m, rzadko do metra) o drobnych liściach i kwiatach cynobrowych (pomarańczowoczerwonych)
'Pink Beauty' ® (nazwa handlowa: Lovely Pink) – 0,8 m wysokości i szerokości, kwiaty ok. 3 cm średnicy, ciemnoróżowe, nie blaknące na słońcu
'Blink' ('Princess') – drobna (do 0,4 m) odmiana o kwiatach różowych, w pełnym słońcu blednących
'Marion Red Robin' ® – odmiana o kwiatach jaskrawo czerwono-cynobrowych, wysokość 0,5 m i 1 m szerokości

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2017-08-19].
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ Taxon: Dasiphora fruticosa (L.) Rydb.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2021-11-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 235. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

Bibliografia

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Praca zbiorowa: Katalog roślin II. Drzewa, krzewy, byliny.. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni, Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-08-19].

[4] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[grin-5] Taxon: Dasiphora fruticosa (L.) Rydb.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2021-11-19].

[philipstree-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 235. ISBN 0-333-73003-8.

[E-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]