Physoplexis comosa

*Physoplexis comosa*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	Physoplexis
Gatunek	Physoplexis comosa
	Nazwa systematyczna
	Physoplexis comosa (L.) Schur; Verh. Mitth. Siebenbürg. Vereins Naturwiss. Hermannstadt 4: 47 1853
Synonimy
	Phyteuma comosum L.; Phyteuma comosum var. pubescens Facchini ex Murr; Rapunculus comosus (L.) Mill.; Schellanderia carinthiaca Francisci; Syntoma comosum (L.) Dalla Torre & Sarnth.; Syntoma comosum var. pubescens (Facchini ex Murr) Dalla Torre & Sarnth.;
	Phyteuma comosum L.; Phyteuma comosum var. pubescens Facchini ex Murr; Rapunculus comosus (L.) Mill.; Schellanderia carinthiaca Francisci; Syntoma comosum (L.) Dalla Torre & Sarnth.; Syntoma comosum var. pubescens (Facchini ex Murr) Dalla Torre & Sarnth.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Physoplexis comosa (L.) Schur – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae Juss.) z monotypowego rodzaju Physoplexis^[5]. Występuje naturalnie w środkowej części Południowych Alp Wapiennych – od Lago di Como aż po Alpy Julijskie^[6].

Gatunek uprawiany jest jako oryginalna roślina ozdobna na skalniakach^[7].

Morfologia

Kwiaty

Pokrój: Bylina o kępiastych^[7], zwartym pokroju. Dorasta do 15 cm wysokości. Łodyga jest krótka, wzniesiona^[6].
Liście: Liście odziomkowe mają nerkowaty kształt. Blaszka liściowa jest ząbkowana na brzegu. Liście łodygowe są naprzemianległe. Mają eliptyczny kształt. Blaszka liściowa jest nieregularnie ząbkowana na brzegu^[6]. Wszystkie liście ogonkowe, ogonki osiągają 3–7 cm długości^[7].
Kwiaty: Zebrane po 20 w półkuliste kwiatostany rozwijające się na szczytach pędów. Kwiaty osadzone są na krótkich szypułkach. Kwiaty osiągają do 1,5–2 cm długości. Mają barwę od jasnoczerwonawej do jasnoliliowej. Płatki są stulone przy wierzchołku na długości 1,5–3 cm. Ponad nie wyrasta dwułatkowe znamię przybierające ciemnofioletową lub prawie czarną barwę^[6].

Biologia i ekologia

Rośnie w szczelinach skalnych. Może rosnąć bezpośrednio na skałach, bez warstwy próchnicy. Preferuje podłoże wapienne (dolomitowe). Występuje na wysokości od 1000 do 1800 m n.p.m. Kwitnie od czerwca do sierpnia^[6].

Mimo że roślina należy do rodziny dzwonkowatych, to jej kwiaty nie otwierają się dzwonkowato, lecz są stulone przy wierzchołku. Dzięki temu płatki korony naciskają pylniki w kierunku znamienia, doprowadzając w ten sposób do samozapylania. Jest to istotne w przypadku braku owadów, które mogłyby dokonać zapylenia^[6].

Uprawa

Zalecana do uprawy w szczelinach skalnych wypełnionych przepuszczalną glebą żwirową z domieszką gliny i dolomitu. Źle znosi intensywne nasłonecznienie^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
↑ ^a ^b Physoplexis comosa (L.) Schur. The Plant List. [dostęp 2016-07-07]. (ang.).
↑ Physoplexis comosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Physoplexis Schur. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-01].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Wolfgang Hensel: Rośliny Alp. Rozpoznać – Podziwiać – Chronić. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2001, s. 63. ISBN 83-88729-72-1. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d EugeniuszE. Radziul EugeniuszE., Poradnik kolekcjonera: skalniaki, Zysk i S-kaZ.S. Wydawnictwo (red.), Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, [cop. 2015], s. 448, ISBN 978-83-7785-492-1, OCLC 909995457 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).

[tpl-3] Physoplexis comosa (L.) Schur. The Plant List. [dostęp 2016-07-07]. (ang.).

[iucn-4] Physoplexis comosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[powo-5] Physoplexis Schur. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-01].

[ra-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Wolfgang Hensel: Rośliny Alp. Rozpoznać – Podziwiać – Chronić. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2001, s. 63. ISBN 83-88729-72-1. (pol.).

[radziul-7] EugeniuszE. Radziul EugeniuszE., Poradnik kolekcjonera: skalniaki, Zysk i S-kaZ.S. Wydawnictwo (red.), Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, [cop. 2015], s. 448, ISBN 978-83-7785-492-1, OCLC 909995457 .

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]