Pf12
Pf12 – polskie oznaczenie austriackiego parowozu pospiesznego serii kkStB 308 (poprzednio KFNB IId) o układzie osi 2'B1'. Parowóz wykorzystywał parę nasyconą i silnik bliźniaczy.
 Parowóz KFNB IId nr 226, późniejszy 308.02 | |
| Producent | |
|---|---|
| Lata budowy |
1895-1908[1] |
| Układ osi |
2'B1' n2 |
| Wymiary | |
| Masa pustego parowozu |
54,7 t[2] |
| Masa służbowa | |
| Masa przyczepna |
28 t[2] |
| Długość z tendrem |
16 998 mm[3] |
| Wysokość |
4530 mm[4] |
| Rozstaw osi skrajnych |
8350 mm[4] |
| Średnica kół napędnych |
1960 mm[2] |
| Średnica kół tocznych |
970 mm[2] |
| Napęd | |
| Trakcja |
parowa |
| Ciśnienie w kotle |
12-13 at[2] |
| Powierzchnia ogrzewalna kotła |
168,40 m²[2] |
| Powierzchnia rusztu |
2,9 m²[2] |
| Średnica cylindra |
470 mm[2] |
| Skok tłoka |
600 mm[2] |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Moc znamionowa |
685 kW[2] |
| Prędkość konstrukcyjna |
100 km/h[2] |
| Nacisk osi na szyny |
14 t[3] |
Produkcja i służba do I wojny światowej
edytujParowóz został skonstruowany w firmie Wiener Neustädter Lokomotivfabrik na zamówienie austriackiej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda (KFNB) i oznaczony początkowo na tej kolei jako seria IId. W latach 1895–1908 zbudowano 45 lokomotyw tej serii, które otrzymały na kolei numery 225 – 269. Po przejęciu kolei KFNB przez Cesarsko-Królewskie Koleje Państwowe (kkStB), zostały one również przejęte i oznaczone jako seria 308 (numery 308.01 do 308.45)[4].
W 1908 roku wyprodukowano dalsze 12 lokomotyw, różniących się zastosowaniem w nich osuszacza pary systemu Clench. Nie spełnił on jednak oczekiwań i był następnie demontowany[4][3]. Lokomotywy te otrzymały numery KNFB 270 – 281, następnie od 1909 roku zostały oznaczone jako seria 308.5 kkStB, z numerami od 308.500 do 308.511[1].
Ponadto, w latach 1898–1900 zbudowano 18 lokomotyw pierwotnego modelu dla Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (znajdującej się na terytorium Cesarstwa Rosyjskiego).
Trzy lokomotywy austriackie: 308.12, 308.36 i 308.38 były w latach 1913–1916 rekonstruowane przez zmianę układu osi na 2'C, z zastosowaniem mniejszych kół napędowych o średnicy 1614 mm. Otrzymały one nowe oznaczenie serii kkStB 227, z zachowaniem drugich członów numerów[4].
Służba po I wojnie światowej
edytujPo I wojnie światowej austro-węgierskie lokomotywy zostały rozdzielone pomiędzy nowo powstałe państwa. Łącznie z lokomotywami z Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, w okresie międzywojennym na PKP pracowało 19 maszyn, które otrzymały oznaczenie serii Pf12[3]. Wśród nich, 9 zostało otrzymanych z Austrii (numery Pf12-1 do 3 i 14 do 19), z tego część dopiero w latach 1921–1923[1]. Lokomotywy Pf12 służyły na PKP do wybuchu II wojny światowej, kiedy przynajmniej dwa zostały przejęte przez koleje radzieckie, a jeden przez niemieckie (oznaczony jako seria 14 001). Po wojnie nie było już maszyn tej serii na PKP[1].
15 lokomotyw serii 308 otrzymała Czechosłowacja, gdzie służyły na kolejach ČSD jako seria 274.0 (numery 274.001 do 274.015)[1]. Stacjonowały w lokomotywowniach Přerov i Břeclav i były używane do 1939 roku[4].
Koleje Austriackie (BBÖ) przejęły m.in. wszystkie 12 lokomotyw serii 308.5 i 3 serii 227, z zachowaniem dotychczasowych oznaczeń[1].
Opis
edytujParowóz pospieszny, o układzie osi 2'B1' (Atlantic) – pierwszy europejski parowóz o takim układzie osi. Ostoja parowozu była zewnętrzna. Przedni wózek z osiami tocznymi średnicy 970 mm i rozstawem osi 2200 mm zapewniał dobre prowadzenie parowozu i osiąganie w praktyce prędkości maksymalnej do 125 km/h[3]. Koła osi tylnej miały również średnicę 970 mm. Koła napędne miały średnicę 1960 mm, napędzane były poprzez korby Halla.
Silnik bliźniaczy dwucylindrowy, na parę nasyconą, z cylindrami na zewnątrz ostoi. Parowóz miał rozrząd Heusingera z zewnętrznym prowadzeniem dźwigni, co upraszczało obsługę i konserwację[3].
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Jindřich Bek, Zdenek Bek, Parní lokomotivy ČSD [1], Praga, 1999, ISBN 80-86116-13-1 (cz.)
- Jan Piwowoński, Parowozy kolei polskich, Warszawa: WKiŁ, 1978
- Josef Pospichal, Lokstatistik