Peter Ludvig Panum
Peter Ludvig Panum (ur. 19 grudnia 1820 w Rønne, zm. 2 maja 1885 w Kopenhadze) − duński lekarz i fizjolog, autor naukowego opisu odry.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Życiorys
edytujLata młodości i edukacja
edytujPeter Ludvig Panum urodził się 19 grudnia 1820 roku w Rønne jako najstarsze dziecko Jensa Panuma i Johanne Lahde. Jego ojciec był wojskowym chirurgiem i założycielem pierwszego szpitala na Bornholmie (1822). Po kilku latach rodzina przeniosła się do Eckernförde, gdzie Panum zaczął naukę w szkole podstawowej[1]. Po przenosinach rodziny do Rendsburga, rozpoczął studia na Uniwersytecie w Kilonii, a potem przeniósł się na studia lekarskie na Uniwersytecie Kopenhaskim, które ukończył w 1845 roku[2]. W czasie studiów dorabiał jako nauczyciel[3]
Kariera zawodowa
edytujW następnym roku rządowa komisja medyczna doceniła jego umiejętności obserwacji i wysłała go z misją na Wyspy Owcze, celem zbadania epidemii odry[2]. Panum zauważył odporność na chorobę u najstarszych mieszkańców regionu, którzy przeżyli poprzednią epidemię z 1781 roku, a także określił chorobę jako zaraźliwą jedynie w fazie charakteryzującej się objawami typowymi dla grypy i stwierdził, że materiał pobrany z krost wysypki nie jest zakaźny[4]. Swoje spostrzeżenia Panum opisał w pracy Spostrzeżenia poczynione podczas epidemii odry na Wyspach Owczych w roku 1846, praca ta do dziś jest podstawą wiedzy o tej chorobie. Po powrocie z ekspedycji pracował początkowo w szpitalu Almingeligt, później był lekarzem we flocie, a następnie w Bandhold podczas tamtejszej epidemii cholery (1850)[3].
W 1851 roku Panum ukończył doktorat poświęcony fibrynie i przeniósł się do Würzburga, gdzie zaprzyjaźnił się z Rudolfem Virchowem. W latach 1852−1853 pracował w Paryżu z Claudem Bernardem. W 1855 roku Panum został profesorem na Uniwersytecie w Kilonii i założył tam laboratorium fizjologii, by zajmować się problemem transfuzji krwi[3].
W latach 1855−1856 przeprowadził serię eksperymentów z tzw. „trucizną gnilną”, hipotetyczną substancją odpowiedzialną za symptomy sepsy. Badania przeprowadził wykonując psom wlewy roztworów tej substancji. W swoim eksperymencie udowodnił, że objawy wywołuje substancja rozpuszczalna w wodzie, która jest odporna na długotrwałe oddziaływanie wysokiej temperatury. Początkowo odrzucił możliwość bakteryjnego pochodzenia odkrytej substancji, ale w późniejszej publikacji dopuścił taką możliwość i przewidział przyszłe możliwości leczenia antybakteryjnego sepsy. Opisana przez niego substancja to endotoksyna. Panum opublikował wyniki swoich prac w 1856 roku po duńsku i w 1874 roku po niemiecku[5].
Ostatnie lata życia
edytujZ powodu narastających nastrojów antyduńskich opuścił w 1862 roku Kilonię i przeniósł się na Uniwersytet Kopenhaski, gdzie pracował do końca swojej kariery. W tym też mieście zmarł 2 maja 1885 roku, a dyrektorem kierowanego przez niego instytutu został jego asystent, Christian Bohr, ojciec Nielsa Bohra[3]. Pochowany został na Garnisons Kirkegård w stolicy Danii[6].
Życie prywatne
edytuj5 września 1853 w Rå niedaleko Helsingborga poślubił Hortense Susanne Hagen, z którą miał dwoje dzieci: córkę Hortense i syna Petera[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Gill Roper-Hall, Heidi Jørgensen: Historical Vignette: Peter Ludvig Panum (1820–1885), Danish Physician and Physiologist. [w:] Amer. Orthoptic Journal [on-line]. The Board of Regents of the University of Wisconsin System. [dostęp 2014-07-17]. (ang.).
- ↑ a b Peter Ludvig Panum (1820-1885) Danish epidemiologist and physiologist. [w:] The Journal of the American Medical Association [on-line]. American Medical Association, 1967-07-17. [dostęp 2014-07-17]. (ang.).
- ↑ a b c d Dona Schneider, David E. Lilienfeld: Public Health: The Development of a Discipline. T. 1: From the age of Hippocrates to the progressive era. New Brunswick: Rutgers University Press, 2008, s. 128-129. ISBN 978-0-8135-4231-7. (ang.).
- ↑ Józef Krzyk. Po wykwitach ją poznacie. „Ale historia”. 23/2014 (125), s. 12−13, 2014-06-09. Agora SA. (pol.).
- ↑ Panum's studies on "putrid poison" 1856. An early description of endotoxin.. [w:] National Center for Biotechnology Information [on-line]. [dostęp 2014-07-17]. (ang.).
- ↑ Peter Ludvig Panum. gravsted.dk. [dostęp 2014-07-18]. (duń.).
- ↑ P.L. Panum. [w:] Dansk Biografisk Leksikon [on-line]. denstoredanske.dk, 2011-07-18. [dostęp 2014-07-18]. (duń.).