Perfekcyjna niedoskonałość
Perfekcyjna niedoskonałość. Pierwsza tercja Progresu – powieść science fiction autorstwa Jacka Dukaja, która ukazała się 10 listopada 2004 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego.
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
powieść |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Polska |
| Język | |
| Data wydania |
listopad 2004 |
| Wydawca | |
W 2004 roku powieść otrzymała Nagrodę im. Janusza A. Zajdla.
Autor wprowadził do powieści eksperymenty językowe (np.: rodzaj postludzki), wykreował również niezwykły świat przyszłości.
Fabuła utworu
edytujŚwiat książki czytelnik poznaje oczami wskrzeszeńca Adama Zamoyskiego, człowieka pochodzącego z XXI wieku, dziwnym zrządzeniem losu rzuconego w wiek XXIX. Początkowo Zamoyski żyje w świecie iluzji – większość wydarzeń jest mu na bieżąco cenzurowana dzięki wszczepkom zainstalowanym w jego mózgu. Jednak z powodu wypadku zostaje ona uszkodzona, przez co bohater musi przyswoić sobie prawa rządzące „nowym światem”. Jednym z nich jest fakt, że egzystencja istot inteligentnych, w takiej postaci, w jakiej znał ją Zamoyski, jest już właściwie skansenem Wszechświata, utrzymywanym jedynie z pobudek politycznych. Część bohaterów intrygi w ogóle nie posiada ciał – są jedynie realizacjami programów, uruchomionych jednak nie na superkomputerach, ale na Plateau – efekcie inżynierii czasoprzestrzennej. Cała produkcja dóbr materialnych przejęta została przez różnego rodzaju nanoboty, a ostatnim „złotem” Wszechświata, walutą i jedynym sensownym celem zatargów politycznych jest materia egzotyczna, służąca wspomnianej inżynierii czasoprzestrzeni.
Adam Zamoyski poznając ten świat przekonuje się powoli o ważności swojej osoby w bieżącej polityce. Nieco na oślep próbuje stać się jednym z graczy, w efekcie poznając zagadkę swojego pochodzenia.
Wybrane pojęcia występujące w świecie powieści
edytujKomputer Ostateczny – Ultymatywny – komputer, od którego już nie można zaprojektować lepszego, gdyż ograniczają go już wyłącznie stałe fizyczne wszechświata. Komputer szybszy od Komputera Ostatecznego można stworzyć jedynie poprzez zaprojektowanie go i skonstruowanie we wszechświecie o innych (bliższych optymalnym) stałych fizycznych, co jest możliwe w świecie powieści.
Inkluzje – „kieszonkowe wszechświaty” o innych stałych fizycznych niż nasz, używane często jako komputery o lepszych mocach obliczeniowych od Komputera Ostatecznego.
Inkluzja Ostateczna – Ultymatywna – hipotetyczna nawet w świecie powieści inkluzja o optymalnych stałych fizycznych. Gdyby założyć, że może istnieć Inkluzja Ultymatywna, stworzenie inkluzji o stałych fizycznych umożliwiających większą moc obliczeniową niż ta byłoby niemożliwe.
Phoebe (skrót od Post-Human Being, ang. istota postludzka) – jest to istota stojąca wyżej od Homo sapiens (stahs – Standard Homo Sapiens) na krzywej progresu gatunku.
Phoebe jest kolejnym krokiem w dążeniu człowieka do doskonałości. Jest istotą, która nie ma biologicznego ciała. Rozwój technologii umożliwił odczytanie całkowitej zawartości mózgu ludzkiego i zapisanie jej na plateau jako czystej informacji. Nie jest to w powieści niczym niezwykłym – takich archiwizacji regularnie dokonuje każdy stahs. Nawet w przypadku śmierci biologiczne ciało można odtworzyć, a zarchiwizowany mózg (wraz z osobowością i wspomnieniami w chwili archiwizacji) „wdrukować” w nowego pustaka (biologiczne ciało). Phoebe to jednostki, które zrezygnowały z życia w biologicznych ciałach i zdecydowały się za pomocą odpowiednich programów uruchomić „na sucho” (bez ciała) na plateau swój zarchiwizowany mózg-umysł. Na krzywej progresu widać, że Phoebe nie różni się znacząco od stahsów inteligencją, jednak sięga znacznie dalej przystosowaniem. Opiera się to na wielopoziomowości świadomości. Phoebe nie korzysta już z jednej warstwy postrzegania. Phoebe może tworzyć własne manifestacje (nawet kilka w tym samym czasie) za pomocą nanomaszyn (infu) będących budulcem dla takich awatarów i obecnych na wszystkich obszarach należących do cywilizacji.
Jako że świadomość Phoebe istnieje tylko na plateau, ma on możliwość dowolnego przeprogramowania samego siebie. Może zmienić w sobie wszystko, od poglądów po upodobania. Udoskonalając siebie dąży do doskonałości. Świadomość Phoebe jest podzielna, jednak zawsze stanowi integralną całość.
Ze względu na to, że cała informacja o Phoebe może być zmieniona, odchodzi się od używania w stosunku do nich zwrotów, jak „powinieneś” czy „powinnaś”, gdyż w każdej chwili może zostać, w zależności od upodobań, zmieniona informacja o płci. Określanie ich więc w ten sposób mogłoby być czasem niewygodne, dlatego w stosunku do nich oraz do wszystkich na krzywej progresu od Phoebe w górę ku inkluzji ultymatywnej oraz deformantów używa się nowego rodzaju gramatycznego, tzw. postludzkiego – np. powinnuś, słyszałuś, zrobiłu, postanowiłu.
Analiza
edytujPowieść doczekała się analizy literaturoznawczej, zwłaszcza od swojej warstwy językowej[1][2], ale także filozoficznej[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Katarzyna Sucharska, Język polskiej powieści fantastycznonaukowej na przykładzie „Perfekcyjnej niedoskonałości” Jacka Dukaja [online], 6 września 2012 [dostęp 2022-09-09].
- ↑ Piotr Przytuła, Poza granice języka – innowacje językowe w prozie Jacka Dukaja (rodzaje i funkcje), „Prace Językoznawcze” (XXII/2), 2020, ISSN 1509-5304 [dostęp 2022-09-09] (pol.).
- ↑ Gerard Ronge, Kartezjusz – Lyotard – Dukaj. „Perfekcyjna niedoskonałość” jako propozycja oświecenia po uznaniu końca paradygmatu wielkich narracji, „Literatura i Kultura Popularna”, 26, 2020, s. 169–178, DOI: 10.19195/0867-7441.26.13, ISSN 0867-7441 [dostęp 2022-09-09] (pol.).
Bibliografia
edytuj- M. Pąkciński: Światy Jacka Dukaja. „Nowe Książki” 2005, nr 2
- G. Rogaczewski: Rezonans morfy i formy. „Esensja” 2004, nr 8.
- Wojciech, Orliński: „Perfekcyjna niedoskonałość, Dukaj, Jacek”. Gazeta Wyborcza, 8 listopada 2004
- Paweł Dunin-Wąsowicz: „Perfekcyjny krok wstecz”, „Przekrój” #49 (2004-12-05)
- Olszewski, Michał (2 grudnia 2004). „Perfekcyjna niedoskonałość”. gazeta.pl