Cierpło
Cierpło[4][5], pentorum[5] (Penthorum L.) – rodzaj roślin z rzędu skalnicowców z monotypowej rodziny Penthoraceae. Obejmuje dwa gatunki[3]. Cierpło rozchodnikowate Penthorum sedoides występuje we wschodniej części Ameryki Północnej. Zasięg Penthorum chinense obejmuje Daleki Wschód Azji[2], na południu po Tajlandię i Wietnam[3].
.jpg) Cierpło rozchodnikowate | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd |
Saxifraganae |
| Rząd | |
| Rodzina |
Penthoraceae |
| Rodzaj |
cierpło |
| Nazwa systematyczna | |
| Penthorum L. Sp. Pl.: 432 (1753)[3] | |
| Zasięg | |
| |
Całe rośliny są jadalne po ugotowaniu, jednak spożywane są w ograniczonej ilości, ponieważ w większej ilości mogą działać przeczyszczająco i osłabiająco na czynności oddechowe[6].
Morfologia
edytuj
- Pokrój
- Byliny z pojedynczymi lub rozgałęzionymi pędami[6][7].
- Liście
- Łodygowe, skrętoległe, bez przylistków, ogonkowe lub siedzące. Brzeg blaszki liściowej jest ostro piłkowany lub piłkowany podwójnie[6][7].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowy, groniasty kwiatostan, obupłciowe. Działki kielicha wyrastają z hypancjum zwykle w liczbie 5, rzadziej 8. Płatki korony nieobecne lub w liczbie od 1 do 8. Pręcików jest 10, wolnych, wyrastających z pierścienia tworzonego przez hypancjum. Pylniki otwierają się podłużnym pęknięciem. Słupek jest pojedynczy, złożony z 5 (rzadziej od 4 do 8) owocolistków zrośniętych dołem i bocznie. Zalążnia górna lub na wpół dolna (częściowo przyrośnięta do hypancjum), zwykle pięciokomorowa. Szyjki słupka osobne dla poszczególnych owocolistków zakończone główkowatymi znamionami[6][7].
- Owoce
- Torebki otwierające się na szczycie, zawierające liczne (od 300 do 400) nasiona[7].
Systematyka
edytuj- Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj jest jedynym wyodrębnianym w rodzinę Penthoraceae Rydb. ex Britton, Man. Fl. N. States: 475. 16 Oct 1901[8]. W obrębie rzędu skalnicowców zajmuje pozycję siostrzaną względem wodnikowatych Haloragaceae[2]. W przeszłości rodzaj sytuowano jako pośredni między skalnicowatymi Saxifragaceae i gruboszowatymi Crassulaceae, dopiero badania molekularne nad genami pozwoliły uściślić jego pozycję systematyczną. Powstanie grupy pnia datowane jest na ok. 45 milionów lat. Podział między gatunkami azjatyckim i amerykańskim nastąpił nie dalej jak 6,5 miliona lat temu[6].
| skalnicowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Penthorum chinense Pursh
- Penthorum sedoides L. – cierpło rozchodnikowate[4]
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c d Penthorum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-16].
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 138. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków strony = 397: Akademia Umiejętności, 1900.
- ↑ a b c d e Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 242-243. ISBN 978-1842466346.
- ↑ a b c d Penthoraceae. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).
- ↑ James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).
- ↑ Penthoraceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).