Pee Wee Russell
Charles Ellsworth Russell, ps. „Pee Wee” (ur. 27 marca 1906 w Maplewood, zm. 15 lutego 1969 w Alexandrii w stanie Wirginia)[1] – amerykański muzyk jazzowy, klarnecista, saksofonista i kompozytor.
_(cropped).jpg)
| |
| Imię i nazwisko |
Charles Ellsworth Russell |
|---|---|
| Pseudonim |
„Pee Wee” |
| Data i miejsce urodzenia |
27 marca 1906 |
| Data i miejsce śmierci |
15 lutego 1969 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód |
muzyk |
| Powiązania | |
| Instrument | |
| Klarnet systemu Alberta | |
Willis Conover: „Pee Wee” Russell był poetą klarnetu[2].
Życiorys
edytujUrodził się w Missouri, ale dorastał w Muskogee w Oklahomie. W dzieciństwie uczył się gry na różnych instrumentach – najpierw na skrzypcach, ale „nie mógł się z nimi dogadać”[3]. Potem próbował grać na fortepianie, ale nie lubił gam i ćwiczeń Hanona. Następna była perkusja, lecz i ten instrument ze względu na wielość elementów nie przypadł mu do gustu[4]. W końcu ojciec wziął go ze sobą na tańce do lokalnego klubie Elks, w którym grał kilkuosobowy zespół, prowadzony przez klarnecistę jazzowego z Nowego Orleanu – Alcide’a Nuneza. Nastolatek, usłyszawszy improwizacje Nuneza, oznajmił ojcu, że chce na klarnecie grać jazz. Lekcje instrumentu pobierał u klarnecisty z orkiestry miejscowego teatru.
W 1920 przeprowadził się z rodzicami do Saint Louis. Niedługo później zadebiutował zawodowo w miejscowej orkiestrze hotelu Coronado, którą kierował Herbert Berger[4]. Ze względu na drobną budowę ciała otrzymał wtedy przydomek „Pee Wee”[4]. Po wyjeździe do Teksasu grał w zespole Bad Boys, prowadzonym przez pianistę Pecka Kelley’ego[1]. Poznał w nim puzonistę Jacka Teagardena, późniejszego koryfeusza jazzu. Wróciwszy do St Louis, występował w The Arcadia Ballroom z białymi pionierami jazzu – kornecistą Bixem Beiderbeckem, saksofonistą Frankiem Trumbauerem oraz Teagardenem[4]. W 1927 przeniósł się do Nowego Jorku. Dwa lata później dokonał swoich pierwszych nagrań jako członek zespołu The Five Pennies kornecisty Reda Nicholsa[5]. Od początku lat 30. intensywnie pracował jako sideman w studiach nagraniowych, grając nie tylko na klarnecie, ale także na saksofonach – sopranowym, altowym i tenorowym, oraz klarnecie basowym. Szereg utworów zarejestrował razem z saksofonistą Colemanem Hawkinsem. W 1932 został zaproszony do supergrupy nagraniowej The Rhythmmakers, w której grali m.in. trębacz „Red” Allen i gitarzysta Eddie Condon, z którym potem współpracował z przerwami niemal przez trzydzieści lat. Dzięki ich ówczesnym, wspólnym nagraniom stał się gwiazdorem w światku jazzu chicagowskiego[1]. Od 1935 do 1937 grał w orkiestrze Louisa Primy. Następnie przyjął stały angaż w klubie Nick’s w Greenwich Village na Manhattanie i jednocześnie grał w big-bandzie Bobby’ego Hacketta. Potem ponownie podjął pracę z Condonem, tym razem w orkiestrze gitarzysty. Już w tym czasie był uzależniony od alkoholu i w chwilach szczerości żalił się: Kolesie z klubu Nicka i ci od Condona robili sobie ze mnie żarty, traktowali jak błazna, a ja na to pozwalałem, bo się bałem. Nie wiedziałam, dokąd pójść, gdzie się schować[6].
W latach 40. jego stan zdrowia zaczął się pogarszać, Cierpiał na przewlekłe zapalenie trzustki, na które duży wpływ miał alkoholizm. Później wspominał: Żywiłem się koktajlami mlecznymi z brandy, kanapkami z jajecznicą i... whisky. Żebym mógł wstać z łóżka, musiałem rano wypić pół pinty whisky[6]. W 1950 w San Francisco ostre zapalenie trzustki niemal pozbawiło go życia[4]. Po wielotygodniowej hospitalizacji wrócił do Nowego Jorku. Do pracy przystąpił w 1952 ze zmienionym, bardziej asertywnym podejściem do swojej kariery[1][4].
Wcześniej, bo jeszcze w czasie II wojny światowej nagrał dwa tzw. V-Discs z czterema utworami – jeden z trębaczem „Muggsym” Spanierem, a drugi z grupą All Stars. Był kompozytorem jednego z utworów, pt. Pee Wee Speaks. Wydane w styczniu 1945 przez U.S. Navy i U.S. Army w formie singli, były nadawane przez wojskowe rozgłośnie radiowe dla żołnierzy amerykańskich w kraju i za granicą.
Po powrocie do aktywności zawodowej grał z pianistą Artem Hodesem, Spanierem i Condonem. Sporadycznie prowadził też własne grupy. W 1957 został gwiazdą programu telewizji CBS „The Sound of Jazz”[1]. W ostatniej dekadzie życia często pojawiał się na festiwalach jazzowych i uczestniczył w międzynarodowych tournées organizowanych przez producenta muzycznego i pianistę George’a Weina. Kilkakrotnie wystąpił na Newport Jazz Festival. W 1957 zagrał z oktetem kornecisty Ruby’ego Braffa. Dwa lata później z grupą Weina wykonał tam m.in. bluesa Pee Wee Russell's Unique Sound. W 1963 pojawił się w Newport w dwóch zespołach – Weina i pianisty bebopowego Theloniousa Monka. Z kwartetem Monka zagrał długie solo z w utworze Blue Monk, które spotkało się z mieszanym przyjęciem[7]. Uchodził bowiem za muzyka dixielandowego, choć sam nigdy nie chciał być utożsamiany z konkretnym stylem. Wypowiedział się na ten temat jego stary kolega Coleman Hawkins: Przez trzydzieści lat słuchałem, jak gra te zabawne nuty. Kiedyś uważał, że są fałszywe, ale nie były. Był zawsze dalej, ale wtedy jeszcze nie było na to nazwy[7]. Nieodosobnione były też opinie, iż „Pee Wee” wyprzedzał swoje czasy i swoją grą zapowiadał nadejście free jazzu[7]. Kiedy razem z puzonistą wentylowym Marshallem Brownem sformował kwartet, włączył do jego repertuaru utwory luminarzy awangardy jazzowej – saksofonistów Johna Coltrane’a i Ornette’a Colemana[1].
Pee Wee Russel: Każde solo trzeba grać tak, jakby było ostatnie w życiu. Cała tajemnica to, które nuty zagrać i kiedy. Na jednej nucie można zagrać całą frazę. Nieważne czy na końcu, czy na początku. Czasami gram dźwięk z akordu, który uważam za odpowiedni, ale komuś innemu wydaje się to niewłaściwe. Ale ja wiem, co dla mnie jest dobre[8].
Na początku lat 60. dzięki zachętom swojej żony, Mary, zajął się malarstwem abstrakcyjnym[1]. Miała nadzieję, że nowe hobby odciągnie go od alkoholu. Niestety w 1967 Mary zmarła. Jej śmierć spowodowała, że zaczął jeszcze więcej pić, co szybko wpłynęło na dalsze pogorszenie stanu jego zdrowia.
Ostatni występ dał z zespołem Weina 21 stycznia 1969 w Białym Domu na balu inaugurującym prezydenturę Richarda Nixona. Niecałe trzy tygodnie później zmarł w szpitalu w Alexandrii w Wirginii. Został pochowany w B'Nai Abraham Memorial Park w miejscowości Union Township w stanie New Jersey[8].
Wybrana twórczość
edytujKompozytor lub współkompozytor
edytujBut Why, Midnight Blue, Missy, Muskeegie Blues, Oh! No, Pee Wee’s Blues, Pee Wee's Song, Pee Wee Speaks, Pee Wee’s Tune, Stuyvesant Blues, Three-Two-One Blues, The Bends Blues, Englewood, Cutie Pie, What's the Pitch, This Is It
Dyskografia
edytuj- Jako lider lub współlider
- 1952
- 1956 We're In the Money (Storyville Records)
- 1957 New Orleans Dixieland (Master High Fidelity
- 1958
- Portrait of Pee Wee (Counterpoint)
- Over the Rainbow (Xanadu Records)
- 1959 Pee Wee Russell Plays (Dot Records)
- 1960 Newport Jazz Festival All Stars – Buck Clayton–Bud Freeman–Vic Dickenson–Champ Jones–George Wein–Jake Hanna–Pee Wee Russell (Atlantic)
- 1961
- Jazz Reunion – Pee Wee Russell and Coleman Hawkins (Candid)
- Pee Wee Russell Plays Pee Wee (Bell Records)
- 1965 A Legend (Mainstream Records)
- 1967 The Spirit Of ’67 – Pee Wee Russell and Oliver Nelson and His Orchestra (Impulse!)
- 1977
- Hot Licorice (Honey Dew)
- Gumbo (Honey Dew)
- 1978
- Dixie Clarinet (Tellerhouse, Inc.)
- Salute to Newport – Featuring Pee Wee Russell (ABC/Impulse!)
- Jako sideman
- Z Rubym Braffem
-
- 1955 Pee Wee Russell & Ruby Braff – At Storyville, Vol. 1 (Savoy)
- 1955 At Storyville, Vol. 2 – Pee Wee Russell & Ruby Braff (Savoy)
- 1958 Ruby Braff Octet with Pee Wee Russell & Bobby Henderson – At Newport (Verve)
- Z Theloniousem Monkiem
- 1964 Miles & Monk at Newport – The Miles Davis Sextet & The Thelonious Monk Quartet (Columbia)
- Z George’em Weinem
- 1963 George Wein & the Newport All-Stars (Impulse!)
Zestawienie wg dat wydania płyt
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Pee Wee Russell. allmusic.com. [dostęp 2024-11-19]. (ang.).
- ↑ Joachim-Ernst Berendt, Od raga do rocka, wyd. PWM, 1979, s. 249
- ↑ Nat Shapiro, Nat Hentoff, The Jazz Makers, wyd. Hachette, 1979, s. 106
- ↑ a b c d e f Pee Wee Russell. britannica.com. [dostęp 2024-11-19]. (ang.).
- ↑ Charles „Pee Wee” Russell. The Syncopated Times. [dostęp 2024-11-19]. (ang.).
- ↑ a b Whitney Balliett, Even his Feet Look Sad, [w:] American Musicians – Fifty-Six Portraits in Jazz, wyd. Oxford University Press, 1986
- ↑ a b c Colin Larkin, The Guinness Encyclopedia of Popular Music, wyd. Oxford University Press, 1992, ISBN 0-85112-939-0
- ↑ a b Charles Ellsworth „Pee Wee” Russell. Find a Grave. [dostęp 2024-11-19]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Pee Wee Russell, allmusic.com
- Pee Wee Russell, Brittanica
- Charles „Pee Wee” Russell, The Syncopated Times