Pawieł Suchoj
Pawieł Osipowicz Suchoj (ros. Павел Осипович Сухой, ur. 10 lipca?/22 lipca 1895 w Głębokiem, zm. 15 września 1975 w Moskwie) – radziecki konstruktor lotniczy, dwukrotny Bohater Pracy Socjalistycznej (1957 i 1965)[1]. Od jego nazwiska pochodzi oznaczenie samolotów Su.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater |
Wyższa Szkoła Techniczna w Moskwie |
| |
| Odznaczenia | |
        
| |
Życiorys
edytujPawieł Suchoj urodził się 22 lipca 1895 w Głębokiem w Cesarstwie Rosyjskim, w białoruskiej rodzinie nauczyciela Osipa Suchoja i jego żony Jelizawiety, miał pięć sióstr[2]. Od dziecka interesował się lotnictwem[2]. Po zdaniu w 1914 matury z wyróżnieniem zaczął studia na uniwersytecie moskiewskim na wydziale matematyczno-fizycznym, w 1915 zmienił uczelnię na moskiewską Wyższą Szkołę Techniczną[3]. W 1916 został wcielony do armii rosyjskiej, po ukończeniu szkoły wojskowej walczył na froncie północno-zachodnim w oddziale karabinów maszynowych[2]. Po demobilizacji, w latach 1918–1920 uczył matematyki w szkole kolejarskiej, po czym kontynuował studia na Moskiewskim Uniwersytecie Technicznym[2]. Od 1924, jeszcze przed ukończeniem studiów, podjął z rekomendacji Tupolewa pracę w Centralnym Instytucie Aero- i Hydrodynamiki (CAGI), a w 1925 roku obronił pracę dyplomową[2]. Pracował następnie w biurze projektowym Tupolewa w CAGI, uczestnicząc w różnych projektach. W latach 1926–1927 był po raz pierwszy wiodącym projektantem samolotu ANT-5 (I-4) (będącego pierwszym radzieckim myśliwcem o konstrukcji całkowicie metalowej[2]). Kierował następnie zespołem nr 3 w oddziale konstrukcyjnym sekcji konstrukcji doświadczalnych (KOSOS) CAGI (projekty: I-14, ANT-25, DB-2)[2]. W 1936 wyjechał do USA w składzie komisji do spraw zakupu samolotów, gdzie zapoznał się z nowymi technologiami[2]. Od 1936 Suchoj został zastępcą Pietlakowa jako naczelnika Zakładu Konstrukcji Doświadczalnych (ZOK) Głównego Zarządu Przemysłu Lotniczego (GUAP)[2]. Jego biuro uzyskało pewną samodzielność i zaczęło projektować samoloty, noszące od grudnia 1940 roku, po zmianie nazewnictwa samolotów, oznaczenie Su, od inicjałów konstruktora[4]. Jedynym projektem, który wszedł w tym okresie do produkcji, był lekki bombowiec Su-2, który wziął udział w II wojnie światowej, nie był jednak produkowany w dużej liczbie. W sierpniu 1939 roku Suchoj został wyznaczony głównym konstruktorem zakładu nr 135 w Charkowie produkującego Su-2, lecz w marcu 1940, na jego prośbę, powierzono mu nowo zorganizowany doświadczalny zakład nr 289 w Podlipkach, w którym zorganizowano jego biuro konstrukcyjne[5]. Podczas wojny biuro opracowało szereg prototypów samolotów, które jednak nie były kierowane przez władze do produkcji, jak myśliwiec wysokościowy Su-1 (I-330) – październik 1940. Niezrealizowany pozostał m.in. udany samolot szturmowy Su-6 (przegrał w konkurencji z Iłem-2).
Tuż po II wojnie światowej jego biuro badało zdobyczne niemieckie samoloty (np. Messerschmitt Me 262) i przeszło na konstruowanie samolotów odrzutowych, które jednak również nie trafiały do produkcji. Między innymi w 1946 zbudował prototyp Su-9 (pierwszy o tym oznaczeniu) jako jednego z pierwszych radzieckich myśliwców odrzutowych. Po katastrofie prototypu myśliwca przechwytującego Su-15 (pierwszego o tym oznaczeniu) w 1949 biuro konstrukcyjne Suchoja zostało jednak rozformowane i podporządkowane Tupolewowi.
Dopiero po śmierci Stalina w 1953 radzieckie władze ponownie zorganizowały biuro konstrukcyjne OKB-1 Suchoja, w 1954 przemianowane na OKB-51. Biuro Suchoja stało się wówczas najważniejszym obok biura MiG konstruktorem lekkich samolotów bojowych w ZSRR. Masowo produkowano myśliwce przechwytujące Su-9 i Su-15, samoloty szturmowe i myśliwsko-bombowe Su-7, Su-17/20/22, Su-24 i samolot szturmowy Su-25, przy czym biuro Suchoja było podstawowym radzieckim konstruktorem samolotów tych kategorii. Warto zauważyć, że numeracja typów samolotów częściowo powtarzała się po wcześniejszych nieprodukowanych prototypach.[potrzebny przypis]
Po śmierci Suchoja jego biuro konstrukcyjne kontynuuje oznaczanie samolotów Su, różnicując przy tym asortyment (Su-37, Su-38, Su-47 Su-49, Su-62 itp.). Imieniem Suchoja nazwano jego biuro konstrukcyjne (ros. OKB Suchogo), a przedsiębiorstwo OAO Kompania Suchoj powstałe wokół tego biura jest obecnie największym holdingiem zajmującym się produkcją lotniczą w Rosji.
Jego grób znajduje się na cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Дважды Герой Социалистического Труда Сухой Павел Осипович :: Герои страны [online], www.warheroes.ru [dostęp 2017-11-25].
- ↑ a b c d e f g h i Chazanow 2010 ↓, s. 4-7
- ↑ Skrzydlata Polska i 43'1970 ↓, s. 13.
- ↑ Chazanow 2010 ↓, s. 28.
- ↑ Chazanow 2010 ↓, s. 19-20.
- ↑ Новодевичье кладбище. Сухой Павел Осипович (1895–1975)
Bibliografia
edytuj- Paweł Suchoj. „Skrzydlata Polska”. 43/1970, 25 października 1970. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Dmitrij Chazanow: Su-2 prinimajet boj. Czudo-orużije ili «samolot-szakał»?. Moskwa: Jauza / Eksmo, 2010. ISBN 978-5-699-45468-6. (ros.).