Pawężnica pergaminowa

Pawężnica pergaminowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	pawężnicowce
Rodzina	pawężnicowate
Rodzaj	pawężnica
Gatunek	pawężnica pergaminowa
	Nazwa systematyczna
	Peltigera membranacea (Ach.) Nyl.; Bull. Soc. linn. Normandie, sér. 4 1: 74 (1887)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pawężnica pergaminowa (Peltigera membranacea (Ach.) Nyl.) – gatunek grzybów z rodziny pawężnicowatych (Peltigeraceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Peltigera, Peltigeraceae, Peltigerales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował go w 1810 r. Erik Acharius jako odmianę pawężnicy psiej, nadając mu nazwę Peltidea canina var. membranacea. Do rangi odrębnego gatunku podniósł go William Nylander w 1887 r.^[1]

Synonimy^[3]:

Peltigera canina f. membranacea (Ach.) Duby 1830
Peltigera canina var. membranacea (Ach.) Duby
Peltigera membranacea (Ach.) Nyl. 1887 f. membranacea
Peltigera membranacea (Ach.) Nyl. 1887 var. membranacea

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Morfologia

Plecha listkowata, początkowo o mniej więcej okrągłym kształcie, z czasem rozpadająca się na nieregularne płaty. Osiąga szerokość do 51,5 cm. Jest cienka. Jej odcinki mają długość 2–4 cm, szerokość 1–2 cm i często dichotomicznie rozgałęziają się. Odcinki są oddzielone lub zachodzą na siebie. Mają zaokrąglone lub nieco wcięte zakończenia, zazwyczaj pofałdowane i często wzniesione. Powierzchnia górna jest gładka, w stanie suchym ma barwę szaroniebieską, szarą lub brązową, w stanie wilgotnym niebieskoszarą lub czarnozieloną. Brak izydiów i urwistków. Rdzeń plechy biały, zbudowany z luźnych strzępek. Fotobiontami są sinice z rodzaju Nostoc. Dolna powierzchnia biała, pokryta dobrze widocznymi, wąskimi i wyraźnie wypukłymi żyłami. Chwytniki o barwie od białej do jasnobrązowej, słabo rozgałęzione, o zakończeniach pędzelkowatych, Czasami też z dodatkowymi wyrostkami^[4].

Na zakończeniach odcinków występują okrągłe lub lekko podłużne, a czasami siodłowate apotecja o średnicy do 6 mm. Mają zaokrąglony, gładki brzeżek i gładkie, ciemnobrązowe lub czarne tarczki. Zarodniki igiełkowate, bezbarwne, lub słabo jasnobrązowe, z 3–5 przegrodami. Mają rozmiary 55–65 × 3–5 μm^[4].

Reakcje barwne: wszystkie negatywne^[4].

Występowanie i siedlisko

Peltigera membranacea jest szeroko rozprzestrzeniona na całej półkuli północnej. W Europie jej zasięg ciągnie się na południu od Hiszpanii, na północy aż po 78 szerokości geograficznej w archipelagu Svalbard. Na półkuli południowej znana jest tylko z nielicznych stanowisk w górach Chile w Ameryce Południowej oraz w Australii i Nowej Zelandii^[5]. W Polsce występuje w Zewnętrznych i Centralnych Karpatach Zachodnich, w Sudetach, Beskidach Wschodnich, na Wyżynie Środkowomałopolskiej, Pobrzeżu Południowobałtyckim, Pojezierzu Południowobałtyckim, Pobrzeżu Wschodniobałtyckim i Pojezierzu Wschodniobałtyckim^[2]. Jest jednak rzadka. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status DD – gatunek o nieznanym zagrożeniu, wymagający dalszych badań^[6]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[7].

Rośnie na próchnicznej ziemi, na mchach, skałach i pniach^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Consortium of North american Lichen Herbaria. [dostęp 2016-11-18].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).

[faltynowicz-2] Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).

[lichen-4] Consortium of North american Lichen Herbaria. [dostęp 2016-11-18].

[5] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[6] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[rozp2014-7] Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]