Paulina Kuczalska-Reinschmit
Paulina Kuczalska-Reinschmit (z domu Kuczalska; ur. 15 stycznia 1859 w Warszawie, zm. 13 września 1921 tamże) – polska działaczka społeczna, wydawczyni i publicystka, feministka nazywana Wodzem, Hetmanką, Sterniczką.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
aktywistka feministyczna, wydawczyni, publicystka |
| Rodzice |
Ewelina Porczyńska i Leon Kuczalski |
| Małżeństwo |
Stanisław Reinschmit |
| Dzieci |
Leon Reinschmit |
| Krewni i powinowaci |
Edward Porczyński (dziadek) |
Życie i działalność
edytujPaulina Kuczalska pochodziła z rodziny ziemiańskiej, do której należały majątki Smolne i Bereźniaki w powiecie czerkaskim. Była córką Eweliny z Jastrzębiec-Porczyńskich, która należała do grupy Entuzjastek Narcyzy Żmichowskiej. Jej dziadek, Edward Porczyński, był legionistą walczącym pod Samosierrą.
W 1879 roku zawarła związek małżeński ze Stanisławem Reinschmitem, wysokim urzędnikiem Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Mąż zaraził ją chorobą weneryczną, w wyniku której straciła oko[1]. W 1885 roku rozstała się z mężem, który objął opiekę nad ich synem Leonem Reinschmitem.
Działalność publicystyczną rozpoczęła w 1881 roku publikacją na łamach „Echa”. Publikowała m. in. w Tygodniku Illustrowanym, Kurierze Warszawskim, Kurierze Codziennym, Ogniwie i Nowej Gazecie. W 1889 roku wraz z Marią Szeligą wzięła udział w międzynarodowym kongresie organizacji kobiecych w Paryżu.
W latach 1885–1889 studiowała nauki ścisłe w Genewie i Brukseli. Bodaj jako pierwsza sformułowała postulaty kobiece odrębnie od kwestii narodowowyzwoleńczych. Stanowisko to zaprezentowała m. in. podczas warszawskiego wiecu Demokracji Postępowej w 1906 roku. Polemizowała z Elizą Orzeszkową, która proponowała samopoświęcenie kobiet – Kuczalska-Reinschmit wskazywała na konieczność wywalczenia praw kobiet nawet przed zdobyciem niepodległości Polski. Współtworzyła wiele organizacji i instytucji edukacyjnych, zawodowych, charytatywnych, politycznych. W 1894 roku stworzyła Delegację Pracy Kobiet przy Towarzystwie Popierania Przemysłu i Handlu, której głównymi zadaniami była walka o pełny dostęp kobiet do cechów rzemieślniczych oraz prowadzenie kursów zawodowych dla kobiet. Jej bliską współpracownicą była Józefa Bojanowska.
W latach 1905–1907 działaczka Związku Polskiego Równouprawnienia Kobiet. W 1907 roku stworzyła Związek Równouprawnienia Kobiet Polskich, którego głównym celem miała być akcja dla uzyskania powszechnego, równego prawa wyborczego bez różnicy płci, narodowości i wyznań, przy bezpośrednim i tajnym głosowaniu. Kuczalska do śmierci była prezeską Związku. Założycielka gazety „Ster”, pierwszego polskiego pisma poświęconego prawom kobiet, wydawanego we Lwowie (1895–1897), a następnie w Warszawie (1907–1914). Współpracowały z nią i bywały w prowadzonym przez nią salonie przy ul. Marszałkowskiej najważniejsze feministki epoki: Janina Baudouin de Courtenay, Justyna Budzińska-Tylicka, Kazimiera Bujwidowa, Maria Dulębianka, Maria Konopnicka, Iza Moszczeńska, Eliza Orzeszkowa, Józefa Sawicka, Cecylia Walewska. W „Sterze” publikowali też mężczyźni tacy jak m. in. Piotr Chmielowski, Stefan Żeromski i Piotr Włast.
Kuczalska-Reinschmit zorganizowała uroczyste obchody dwudziestopięciolecia twórczości Elizy Orzeszkowej, podczas których zebrała fundusze na prace naukowe kobiet. W 1911 roku odbył się jubileusz samej Kuczalskiej-Reinschmit w Resursie Obywatelskiej, w którym wzięły udział członkinie szesnastu stowarzyszeń kobiecych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.
Kuczalska-Reinschmit była poliglotką – władała francuskim, niemieckim, włoskim i angielskim[2]. Cecylia Walewska, kronikarka polskiego ruchu feministycznego, nazwała ją pierwszą niezmordowaną rzeczniczką pełnych, bezkompromisowych praw kobiety.
Pochowana została na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 329-2-3)[3].
Upamiętnienie
edytuj- Od 2017 roku na Wydziale Prawa i Administracji UW działa koło naukowe, którego patronką jest Paulina Kuczalska-Reinschmit pod opieką Marii Boratyńskiej i Jakuba Urbanika[4][5].
Wybrane publikacje
edytuj- Nasze drogi i cele. Szkic do programu działalności kobiecej, Lwów 1897.
- Stan wykształcenia kobiet w Polsce, 1902.
- Historia ruchu kobiecego, 1903.
- Młodzież żeńska i sprawa kobieca, Warszawa 1906.
- Siostry; sztuka psychologiczna, Warszawa 1908.
- Wyborcze prawa kobiet, Warszawa 1911.
Przypisy
edytuj- ↑ Romana Pachucka: Pamiętniki 1886–1914, Wrocław 1958.
- ↑ Romana Pachucka, Pamiętniki 1886–1914, Wrocław 1958.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: PAULINA KUCZALSKA-REINSCHMIDT, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-10].
- ↑ Wykaz Studenckich Kół Naukowych i Artystycznych Uniwersytetu Warszawskiego [online], www.rada.uw.edu.pl [dostęp 2021-10-30] (pol.).
- ↑ I Studenckie Koło Naukowe im. Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit
Bibliografia
edytuj- Aneta Górnicka-Boratyńska: Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870–1939, Fundacja Res Publica, Warszawa 1999, ISBN 83-910975-2-8, s. 148–163.
- Cecylia Walewska: W walce o równe prawa. Nasze bojownice, Kobieta Współczesna, Warszawa 1930, s. 15–21.
Linki zewnętrzne
edytuj- Paulina Kuczalska-Reinschmitt: Międzynarodowe zjazdy kobiet
- Hetmanka ruchu kobiecego. feminoteka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-02)]., Muzeum Historii Kobiet
- Sprawa kobieca – e-book z tekstami Kuczalskiej-Reinschmit wydany przez Partię Razem.
- Publikacje Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit w bibliotece Polona
- Teksty Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit w bibliotece Wolne Lektury