Patagonka

Patagonka
	Cyanoliseus patagonus
	(Vieillot, 1818)
	; Z lewej samiec, po prawej samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugowate
Podrodzina	papugi neotropikalne
Plemię	Arini
Rodzaj	Cyanoliseus; Bonaparte, 1854
Gatunek	patagonka
Synonimy
	Psittacus patagonus Vieillot, 1818;
	Psittacus patagonus Vieillot, 1818;
Podgatunki
	C. p. andinus Dabbene & Lillo, 1913; C. p. conlara Nores & Yzurieta, 1983; C. p. patagonus (Vieillot, 1818); C. p. bloxami Olson, 1995;
	C. p. andinus Dabbene & Lillo, 1913; C. p. conlara Nores & Yzurieta, 1983; C. p. patagonus (Vieillot, 1818); C. p. bloxami Olson, 1995;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; występuje przez cały rok poza sezonem lęgowym
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Patagonka^[5] (Cyanoliseus patagonus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Cyanoliseus^[5]^[6]. Zasiedla Argentynę i centralne Chile, poza sezonem lęgowym także Urugwaj. Nie jest zagrożona wyginięciem; dość często spotykana w niewoli^[7].

Podgatunki i zasięg występowania

Wyróżnia się 4 podgatunki C. patagonus^[3]^[6]^[7]:

patagonka ciemna^[5] (C. p. andinus) Dabbene & Lillo, 1913 – północno-zachodnia Argentyna
C. p. conlara Nores & Yzurieta, 1983 – zachodnio-środkowa Argentyna
patagonka argentyńska^[5] (C. p. patagonus) (Vieillot, 1818) – środkowa, południowo-wschodnia Argentyna; zimą dalej na północ, sporadycznie aż po południowy Urugwaj
patagonka chilijska^[5] (C. p. bloxami) Olson, 1995 – środkowe Chile

Morfologia

Wygląd

Głowa, szyja oraz plecy są u samca oliwkowobrązowe z oliwkowym nalotem. Gardło i pierś są zielonobrązowe, dolne partie ciała – żółte z oliwkowym nalotem, a pióra nogawki i środek brzucha – pomarańczowoczerwone. Sterówki są zielone z niebieskim nalotem, od spodu brązowe. Dookoła oka widać białą obrączkę z nieopierzonej skóry, przed sezonem lęgowym się powiększa. Niektóre osobniki na piersi mają białe znaczki (kropki, kreski itp.). Dymorfizm płciowy nie jest zbyt wyraźnie zaznaczony, samica jest mniej intensywnie ubarwiona. Młode ptaki podobne są do dorosłych, lecz górna część dzioba jest nie szara, ale w kolorze kości słoniowej. Tęczówka jest szara, u dorosłych jasnożółta. Patagonki tworzą kolonie lęgowe liczące nawet po 5000 osobników.

Wymiary

długość ciała: 45–48 cm
masa ciała: 256–281 g (patagonus), 315–390 g (bloxami)^[7]

Ekologia i zachowanie

Biotop

Lasy oraz trawiaste zarośla. Najczęściej przebywa w koronach drzew.

Pożywienie

Zjada owoce krzewów i drzew, a także pączki drzew i nasiona.

Długość życia

Dożywa ok. 20 lat.

Lęgi

Lęgi w Chile trwają od października do listopada, a w populacji argentyńskiej jest to grudzień i styczeń. Gniazda tych ptaków to tunel wykopany w skale wapiennej, w zboczu lub klifie nad wodą, kończący się komorą gniazdową. Samica znosi od 2–4 jaj, i wysiaduje je przez 25 dni. Młode opuszczają je po ok. 56 dniach.

Początki hodowli w Europie

Zostały przywiezione do Europy w 1868. W 1957 roku w Holandii rozmnożyły się po raz pierwszy. Pierwszą powieszoną im budkę całkowicie zniszczyły, ale gdy hodowca zrobił budkę z pnia o średnicy 22 cm, wysokości 50 cm i otworem wlotowym o średnicy 10 cm, para patagonek założyła tam gniazdo. Samiczka zniosła 3 jaja, a okres inkubacji trwał 25 dni, aż wykluł się pierwszy pisklak. Po 8 tygodniach cała trójka opuściła budkę, ale jeszcze 8 miesięcy ich górna część dzioba była bledsza niż u ich rodziców.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje patagonkę za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na około 95 tysięcy dorosłych osobników, najliczniejszy jest podgatunek nominatywny. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy^[4].

Przypisy

↑ Cyanoliseus patagonus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Cyanoliseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-10-30] (ang.).
↑ ^a ^b Burrowing Parakeet (Cyanoliseus patagonus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Cyanoliseus patagonus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-02-03] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-01-11].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Patagonian Conure (Cyanoliseus patagonus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-15]. (ang.).

Linki zewnętrzne

pl.euroanimal.eu
swiatbiologii.com
www.zoo-safari.com.pl
Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Cyanoliseus patagonus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Cyanoliseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-10-30] (ang.).

[ibc-3] Burrowing Parakeet (Cyanoliseus patagonus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).

[iucn-4] BirdLife International, Cyanoliseus patagonus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-02-03] (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-01-11].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-15]. (ang.).

[pe-7] Patagonian Conure (Cyanoliseus patagonus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-15]. (ang.).

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]