Partia Quebecka

Partia Quebecka (fr. Parti québécois, PQ) – partia polityczna działająca w prowincji Quebec w Kanadzie. Głównym celem partii jest uzyskanie suwerenności tej prowincji od Kanady. Mimo silnie separatystycznych akcentów partia uważa, że suwerenny Quebec powinien pozostać w pewnego rodzaju unii z Kanadą, zachowując wspólną walutę oraz utrzymać obywatelstwo kanadyjskie dla obywateli Quebecu (lecz już nie odwrotnie). Siostrzaną partią PQ na poziomie federalnym jest Blok Quebecki.

Partia Quebecka

Parti québécois

Państwo	Kanada
Prowincja	Quebec
Skrót	PQ
Data założenia	11 października 1968
Adres siedziby	1200, avenue Papineau, bureau 150 Montréal (Québec) H2K 4R5
Ideologia polityczna	socjaldemokracja niepodległość quebecka quebecki nacjonalizm
Liczba członków	89 tys.
Barwy	błękit      zieleń
Obecni posłowie	Zgromadzenie Narodowe Quebecu 10/125
Strona internetowa

Historia

Partia powstała w 1968 przez połączenie dwóch innych prowincjonalnych ugrupowań Mouvement Souveraineté-Association i Ralliement national. Choć żadna z tych partii nie mogła poszczycić się wielkimi osiągnięciami ani poparciem, PQ w krótkim czasie stała się jednym z najsilniejszych ugrupowań politycznych w prowincji. Już w 1976 partia zdobyła większość parlamentarną w Quebecu i utworzyła rząd, a jej lider René Lévesque został premierem. Zwycięstwo to spowodowało euforię pośród frankofonów i panikę wśród anglofonów. Wynikiem jej był odpływ anglofońskich przedsiębiorstw i obywateli, głównie do sąsiedniego Ontario.

Większość kierownictwa partii była nauczycielami akademickimi. W związku z takim składem partia obok swego nacjonalistycznego oblicza charakteryzowała się pewnego rodzaju idealizmem, typowym dla środowiska intelektualnego. Jednym z największych dokonań partii było uznanie praw Indian do samostanowienia (jako pierwsza prowincja w Kanadzie). Inną ważną ustawą uchwaloną przez parlament pod kontrolą PQ była słynna karta praw języka francuskiego w Quebecu ustanawiająca język francuski pierwszym językiem urzędowym w prowincji i znacznie ograniczająca język angielski. PQ, zgodnie ze swą misją, doprowadziła do przeprowadzenia referendum na temat odłączenia się prowincji od Kanady w 1980, w którym 60% głosujących opowiedziało się przeciw suwerenności. Mimo tej przegranej partia wygrała wybory w 1981 i rządziła do następnych wyborów w 1985, w których większość zdobyła Partia Liberalna pod przewodnictwem Roberta Bourassa.

Znaczna polaryzacja stanowisk wobec Quebecu doprowadziła do rozpoczęcia negocjacji w sprawie nowelizacji konstytucji, tak by nadać prowincji status specjalny. Gdy zawarte wstępne porozumienia w tych kwestiach – porozumienie w Charlottetown i Meech Lake, nie doszły do skutku, PQ pod kierownictwem dynamicznego Jacques Parizeau wygrała wybory w 1994 i wezwała do przeprowadzenia kolejnego referendum, które odbyło się w 1995. Referendum zostało przegrane przez separatystów marginesem mniej niż jednego procenta. Parizeau wynik referendum skomentował w swej słynnej wypowiedzi, jakoby jego wynik spowodowany był “przez kapitał i głosy etniczne”. Mimo iż jego wypowiedź została odebrana jako niepoprawna politycznie, należało mu przyznać wiele racji. Duże przedsiębiorstwa kanadyjskie groziły wycofaniem swego biznesu z Quebecu po przegranej, a emigranci najnowszej daty byli obok Indian najsilniej prokanadyjską grupą w Quebecu. Po przegranym referendum Parizeau podał się do dymisji.

Po przegranym referendum popularność PQ znacznie spadła, lecz pomimo tego partia wygrała kolejne wybory w 1998. Po czteroletniej kadencji Louciena Bucharda w 2001 kierownictwo partii objął bezbarwny Bernard Landry. Doprowadziło to dalszego osłabienia poparcia dla Partii. W wyborach przeprowadzonych 14 kwietnia 2003 partia utraciła większość parlamentarną na rzecz Partii Liberalnej. Partia ponownie wygrała wybory w 2012 i utworzyła rząd mniejszościowy z Pauline Marois jako premierem. W 2013 Partia Quebecka nasiliła kampanię propagandową na rzecz suwerenności Quebecu. W 2014 Partia przegrała wybory legislacyjne, a Pauline Marois nie weszła do parlamentu prowincji i ustąpiła z przewodzenia Partii. 15 maja 2015 nowym przewodniczącym Partii został Pierre-Karl Péladeau, ur. w 1961, z wykształcenia filozof i prawnik, miliarder, główny udziałowiec grupy medialnej Quebecor. 2 maja 2016 zrezygnował z funkcji szefa partii, z funkcji szefa oficjalnej opozycji i z mandatu deputowanego do parlamentu Quebecu. 7 października 2016 nowym szefem partii został wybrany Jean-François Lisée.

Przywódcy partii

• René Lévesque (1968–1985) (premier 1976–1985)
• Pierre-Marc Johnson (1985–1987) (premier 1985)
• Jacques Parizeau (1987–1996) (premier 1994–1996)
• Lucien Bouchard (1996–2001) (premier 1996–2001)
• Bernard Landry (2001–2005) (premier 2001–2003)
• Louise Harel (2005, tymczasowo)
• André Boisclair (2005–2007)
• François Gendron (2007, tymczasowo)
• Pauline Marois (2007–2014) (premier 2012–2014)
• Stéphane Bédard (2014, tymczasowo)
• Pierre-Karl Péladeau (2015–2016)
• Jean-François Lisée (od 2016)

Wyniki wyborów

Wybory	# kandydatów	# mandatów	% głosów
1970	108	7	23,06%
1973	110	6	30,22%
1976	110	71	41,37%
1981	122	80	49,26%
1985	122	26	38,69%
1989	125	29	40,16%
1994	125	77	44,75%
1998	124	76	42,87%
2003	125	45	33,24%
2007	125	36	28,35%
2008	125	51	35,17%
2012	125	54	31,95%
2014	125	30	25,38%