Wikipedia

Parolist

Parolist (Zygophyllum L.) – rodzaj roślin z rodziny parolistowatych. Obejmuje ok. 50 gatunków[4], w dawniejszym, szerszym ujęciu zaliczano tu ponad 100 gatunków[5][6]. W szerokim ujęciu zaliczano tu rośliny rozprzestrzenione od Afryki i południowej Europy, poprzez rozległe obszary Azji po Australię[5][6]. W węższym ujęciu zasięg rodzaju obejmuje tereny od basenu Morza Śródziemnego po wschodnią Azję, z centrum zróżnicowania w południowo-zachodniej i centralnej Azji[5]. W Polsce na izolowanym stanowisku na murach w Sandomierzu rósł parolist wschodni, ale wyginął[7]. Rośliny te rosną zwykle na terenach suchych, w tym także na pustyniach[4][6]. Rodzaj należy do nielicznych, w obrębie którego występują zarówno rośliny przeprowadzające fotosyntezę C3 jak i C4[5][4].

Parolist
Ilustracja
Parolist wschodni
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

parolistowce

Rodzina

parolistowate

Rodzaj

parolist

Nazwa systematyczna
Zygophyllum Linnaeus
Sp. Pl. 385. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

Z. fabago L.[3]

Synonimy
  • Fabago P. Miller[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiat parolistu wschodniego
Zygophyllum eremeum

Pączki kwiatowe niektórych gatunków są jadalne i używane bywają jako substytut kaparów[4].

Morfologia

edytuj
 
Zygophyllum prismatothecum
Pokrój
Rośliny rozłożyste, nagie lub owłosione, od krzewów, przez półkrzewy po byliny, rzadko także należą tu rośliny jednoroczne. Łodygi członowane i gruboszowate[5].
Liście
Naprzeciwległe, siedzące lub ogonkowe. Blaszka składa się zwykle z dwóch listków, rzadko jednego lub jest pierzasto złożona. Jest mięsista, spłaszczona lub wałeczkowata. Przylistki czasem cierniste[5].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo albo parami w kątach liści[6]. Są promieniste i obupłciowe, 4- lub 5-krotne. Działki kielicha w liczbie 4 lub 5, czasem opadające[6]. Płatki korony wolne, w liczbie 4 lub 5, czasem zredukowane. Barwy białej, żółtej lub kremowej, często z czerwoną plamką u nasady. Pręcików jest dwa razy więcej niż płatków, u ich nasady znajdują się łuskowate przydatki. Słupkowie jest zrosłoowockowe (synkarpiczne) i powstaje z 4–5 owocolistków. W każdej komorze z dwoma lub większą liczbą zalążków[5][6].
Owoce
Torebki 4–5 kanciaste lub oskrzydlone, podzielone na komory zawierające pojedyncze lub liczne nasiona[5][6].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podrodziny Zygophylloideae z rodziny parolistowatych Zygophyllaceae[8].

Rewizja podrodziny Zygophylloideae bazująca na kryteriach morfologicznych i molekularnych z 2003 roku[5] zmieniła tradycyjne ujęcie rodzaju, które włączało tu ponad 100 gatunków[6]. Wyodrębniono w osobny rodzaj Roepera gatunki z Australii i południowej Afryki oraz w rodzaj Melocarpum dwa wyraźnie odrębne gatunki wschodnioafrykańskie[5][4].

Wykaz gatunków[9]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-06-03] (ang.).
  3. ↑ a b c Zygophyllum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-06-03].
  4. ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 996, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  5. ↑ a b c d e f g h i j K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IX. Flowering Plants. Eudicots. Berlin Heidelberg New York: Springer, 2007, s. 491. ISBN 978-3-540-32214-6.
  6. ↑ a b c d e f g h Zygophyllum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-06-03].
  7. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 637. ISBN 83-214-1305-6.
  8. ↑ Genus: Zygophyllum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-06-03].
  9. ↑ Zygophyllum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-06-03].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Parolist&oldid=72987804”