Parafia Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi

Parafia Podwyższenia Krzyża Pańskiego – parafia prawosławna w Narwi, w dekanacie Narew diecezji warszawsko-bielskiej.

Parafia Podwyższenia Krzyża Pańskiego

Cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Siedziba	Narew
Adres	ul. ks. Józefa Poniatowskiego 27 17-210 Narew
Data powołania	XVI w.
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	warszawsko-bielska
Dekanat	Narew
Cerkiew	Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Filie	• cerkiew św. Jana Teologa w Odrynkach • kaplica św. Jana Złotoustego w Rybakach
Proboszcz	ks. mitrat mgr Michał Dudicz
Wezwanie	Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Wspomnienie liturgiczne	10/23 lipca, 14/27 września, 22 października/4 listopada
Położenie na mapie gminy Narew Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew parafialna
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Cerkiew parafialna
52°54′44,6″N 23°31′05,1″E

Na terenie parafii funkcjonują 3 cerkwie i 1 kaplica:

• cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi – parafialna
• cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej w Narwi – cmentarna (na nowym cmentarzu)
• cerkiew św. Jana Teologa w Odrynkach – filialna
• kaplica św. Jana Złotoustego w Rybakach – filialna

Na starym cmentarzu prawosławnym w Narwi (przy ulicy Bielskiej) znajduje się murowana kapliczka. W skład parafii wchodzą następujące miejscowości: Narew, Bruszkowszczyzna, Chrabostówka, Cimochy, Cisy, Doratynka, Gorędy, Hajdukowszczyzna, Kaczały, Makówka, Nowosiółka, Odrynki, Paszkowszczyzna, Podwaśki, Rohozy, Rybaki, Skaryszewo, Waniewo, Waśki i przysiółek Gramotne, z ogólną liczbą 850 wiernych.

Historia

Parafię erygowano na początku XVI w. Pierwsze wzmianki pisemne spotykamy w rejestrze pomiary włócznej z 1560, a pierwszy opis cerkwi parafialnej pochodzi z 1772. Pod koniec XVIII w. założono w pobliżu cerkwi cmentarz parafialny. Po synodzie połockim parafia weszła w skład dekanatu bielskiego eparchii wileńsko-litewskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1846 parafia liczyła 2244 osoby, a rok później – 2284. W latach 40. XIX w. sprowadzono na cmentarz drewnianą cerkiew z Czyż, którą 22 października 1853 konsekrowano pod wezwaniem Kazańskiej Ikony Matki Bożej. W związku z dalszym wzrostem liczby wiernych zaszła potrzeba budowy większej świątyni. Nową, obecnie istniejącą cerkiew parafialną wzniesiono w latach 1882–1885; poświęcono 9 maja 1885. W 1901 parafię włączono do nowo powstałej eparchii grodzieńskiej. W 1905 parafia liczyła 3098 osób. W 1913 wokół cerkwi zbudowano kamienne ogrodzenie z bramą wjazdową.

Funkcjonowanie parafii przerwała I wojna światowa, podczas której większość wiernych udała się na bieżeństwo. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę parafia wznowiła działalność jako etatowa; duchowieństwo z Narwi obsługiwało sąsiednie wspólnoty prawosławne. Bezpośrednio po II wojnie światowej część parafian została przesiedlona do ZSRR. Od 1951 parafia w Narwi należy do diecezji warszawsko-bielskiej; w 1962 weszła w skład dekanatu Narew. 5 lipca 1982 z parafii narewskiej wydzielono parafię w Tyniewiczach Dużych; świątynią nowej parafii została dotychczasowa cerkiew cmentarna św. Łukasza.

W latach 80. XX w. zbudowano nowe ogrodzenie wokół należącego do parafii cmentarza w Odrynkach (na którym znajduje się cerkiew filialna św. Jana Teologa, pochodząca z lat 60. XIX w.).

12 kwietnia 1990 spłonęło wnętrze cerkwi parafialnej. Po wykonaniu prac restauratorskich oraz wyposażeniu świątyni w nowy ikonostas, ikony i utensylia cerkiew ponownie konsekrowano 25 czerwca 1994. W tym samym roku przy świątyni zbudowano studzienkę do święcenia wody.

W 1993 cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej przeniesiono na nowy, czynny cmentarz (znajdujący się w odległości 1,3 km od cerkwi parafialnej), odrestaurowano (m.in. pokryto dach gontem) i poświęcono 25 września 1994. Na starym cmentarzu, w miejscu w którym znajdował się ołtarz przeniesionej cerkwi wzniesiono niewielką, murowaną kapliczkę.

W latach 1994–1997 w Rybakach wzniesiono murowaną kaplicę, którą 24 czerwca 1997 poświęcono pod wezwaniem św. Jana Złotoustego.

1 maja 2000 spłonęła cmentarna cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej, jednak w krótkim czasie została odbudowana.

Główne święta parafialne:

• św. Antoniego Pieczerskiego – 23 lipca (według starego stylu 10 lipca);
• Podwyższenie Krzyża Świętego – 27 września (według starego stylu 14 września);
• Kazańskiej Ikony Matki Bożej – 4 listopada (według starego stylu 22 października).

Wykaz proboszczów

• 1815–1844 – ks. Franciszek (od 1839 r. Atanazy) Łopuszyński
• lata 60. XIX w. – ks. Jan Bielawski
• lata 50. XX w. – ks. Witalij Strokowski
• 1968–1985 – ks. Piotr Popławski
• 1985–1988 – ks. Andrzej Jakimiuk
• 1991–2020 – ks. Bazyli Roszczenko
• od 2020 – ks. Michał Dudicz

Galeria

• 
  Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej na nowym cmentarzu prawosławnym w Narwi
• 
  Kapliczka na starym cmentarzu prawosławnym w Narwi
• 
  Kaplica św. Jana Złotoustego w Rybakach
• 
  Ikona patronalna w cerkwi Podwyższenia Krzyża Pańskiego

Bibliografia

• Kalendarz Prawosławny 2022, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, Warszawa 2021, ISSN 1425-2171, s. 199.
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012
• Dorota Michaluk. Z dziejów Narwi i okolic: w 480 rocznicę nadania prawa chełmińskiego. 1514–1994. – Białystok, Narew: Narewski Ośrodek Kultury; Białostockie Towarzystwo Naukowe, 1996. — ISBN 83-902707-0-6. – URL
• Ks. G. Sosna. Wykaz hierarchii I kleru parafialnego oraz opiekunów cerkiewnych Kościoła prawosławnego na Białostocczyźnie w latach 1839–1986. – Białystok, 1986
• Wiejkowska J. Dzieje parafii prawosławnej w Narwi. Praca magisterska obroniona w 1993 r. na Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, mps w Instytucie Historii FUW

Linki zewnętrzne

• Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Narew: Historia parafii Podwyższenia Krzyża Pańskiego