Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego z Padwy w Postawach
Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Antoniego z Padwy w Postawach (biał. Парафія Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Антонія Падуанскага y Паставах) – parafia rzymskokatolicka w Postawach. Jest siedzibą dekanatu postawskiego diecezji witebskiej. Została utworzona w XVI w. Parafię prowadzą księża Najświętszego Serca Jezusowego.
..jpg) kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Nadbrzeżna 10, 211875 Postawy |
| Data powołania | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Administrator |
ks. Wadim Prosianoj SCJ |
| Wezwanie |
Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Antoniego Padewskiego |
| Wspomnienie liturgiczne | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 55°06′52,7″N 26°50′37,9″E/55,114639 26,843861
| |
Historia
edytujLata 1516-1939
edytujKościół Opieki Najświętszej Maryi Panny
edytujW 1516 r. właściciel miejscowych dóbr Jan Zenowicz herbu Deszpot ufundował przy rynku drewniany kościół parafialny Opieki Najświętszej Maryi Panny. Od fundatora zostało nadane: 6 domów z plebanią i szpitalem, folwark Pierzkowszczyzna i Sutoki, wioski: Hutory, Kudłaki, Markowo i inne. Ogółem parafia posiadała 23 włóki i 18 morgów ziemi. W opisie diecezji wileńskiej sporządzonym przez prałata Jana Albina w 1522 r. wspomniano o niekonsekrowanym jeszcze kościele w Postawach. Na prośbę księdza Mikołaja z Wojcieszyna w 1522 r. synowie Jana Zenowicza potwierdzili ten fundusz. Kościół spłonął podczas pożaru miasteczka ok. 1660 r., podczas wojny polsko-rosyjskiej. W 1744 r. parafia znajdowała się w dekanacie świrskim diecezji wileńskiej[1]. Po pożarze Postaw w 1760 r. kościół został odbudowany przez potomków fundatora, a 20 lat później odnowiony przez ks. Józefa Brożyńskiego za pieniądze Konstantego hr Tyzenhauza. Świątyni nadano wezwanie Opieki Maryi Panny, św. Mikołaja i św. Jerzego. Przy niej istniał szpital zbudowany przez proboszcza ks. Andrzeja Szczęsnego. Po pożarze kościoła w 1840 r., nabożeństwa przeniesiono do kościoła franciszkanów. W 1842 r. parafia leżała w dekanacie nadwilejskim diecezji mińskiej, liczyła 2588 wiernych. Kościół został rozebrany przez władze carskie w ramach represji po powstaniu styczniowym[2]. W jego miejscu wybudowano cerkiew prawosławną. W 1871 r. parafia leżała w diecezji wileńskiej, posiadała kaplice w miejscowościach: Kubarki, Mańkowicze. W 1886 r. parafia liczyła 2814 wiernych[3].
Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor franciszkanów
edytujW latach 1616–1617 sekretarz króla Władysława IV Wazy Stanisław Biegański i jego żona Anna z Sienkiewiczów ufundowali klasztor ojców franciszkanów. Kościół i klasztor p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Franciszka z Asyżu został zbudowany w 1640 r. na północny wschód od centrum Postaw, na wyspie utworzonej przez rzekę i kanał Miadziołka. Po powstaniu listopadowym klasztor został skasowany carskim ukazem z 19 lipca 1832 r.[4], a następnie rozebrany (według niektórych źródeł po powstaniu styczniowym[5]).
Kościół św. Antoniego Padewskiego
edytujW latach 1898–1904 na fundamentach i piwnicach klasztoru wybudowano kościół św. Antoniego Padewskiego według projektu Artura Goebla. Został poświęcony w 1903 roku. W czasie I wojny światowej został zniszczony, odbudowano go w latach 20. XX w. Wezwanie Niepokalanego Poczęcia NMP w nazwie parafii upamiętnia pierwszy kościół w mieście, a wezwanie św. Antoniego Padewskiego odnosi się do obecnego patrona kościoła parafialnego.
W 1828 r. z inicjatywy ks. Wacława Nurkowskiego wybudowanego kościół w Drozdowszczyźnie, gdzie później utworzono odrębną parafię. W tym samym czasie planowano budowę świątyni w Bałajach[6]. W dniach 18 i 19 sierpnia 1931 r. odbył się w Postawach dekanalny kongres eucharystyczny. Uroczystą Mszę Świętą odprawił arcybiskup wileński Romuald Jałbrzykowski[7].
II wojna światowa
edytuj4 lipca 1942 r. Niemcy rozstrzelali w Berezweczu wraz z czterema innymi kapłanami ks. dziekana Bolesława Maciejewskiego, który był miejscowym proboszczem od 1933 r. O pracy ks. Maciejewskiego w Postawach i przyczynie śmierci mówił ks. prof. Michał Sopoćko: „Odznaczał się wielką gorliwością i akuratnością w pełnieniu swych obowiązków oraz uprzejmością w obcowaniu z ludźmi, których zjednywał dla Kościoła. Zwalczał analfabetyzm i pijaństwo, organizował młodzież katolicką, na którą miał wielki wpływ, uświadamiając ją pod względem religijnym i narodowym. W czasie II wojny światowej władze okupacyjne poleciły skreślić z Litanii Loretańskiej wezwanie „Królowo Polski”, na co ks. Maciejewski nie zgodził się. Starosta postawski Łapyr[8] (Białorusin) usilnie nalegał na to i przychodził osobiście do Ks. Dziekana, by to wezwanie opuszczał, grożąc niepożądanymi konsekwencjami, ale bez skutku. Wobec tego ks. Maciejowski został aresztowany i 4 lipca 1942 r. rozstrzelany w Berezweczu k/Głębokiego”[9]. Proboszcz parafii w Zadziewiu ks. Jan Laska twierdził, że przyczyną uwięzienia księdza Maciejewskiego i kilku innych, był sprzeciw wobec zabierania i przetapiania na broń dzwonów kościelnych przez Niemców. Sprawy, które podają obaj księża prawdopodobnie były przyczyną lub pretekstem do jego aresztowania[10][11]. Na cmentarzu przy kościele parafialnym znajduje się symboliczny nagrobek księdza z 2000 roku, jego nazwisko widnieje również na symbolicznym grobie z 2002 r. w lesie Borek w Berezweczu.
Obowiązki po ks. Bolesławie Maciejewskim przejął wcześniejszy wikariusz ks. Aleksander Grabowski, który kontynuował działalność patriotyczną. W pierwszych dniach stycznia 1944 r. groziło mu aresztowanie przez Niemców, przez co 5 stycznia został kapelanem 5 Wileńskiej Brygady AK, dowodzonej przez majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”. Miał pseudonim „Ignacy”[12].
Okres powojenny
edytujPo wojnie proboszczem w Postawach został karmelita bosy o. Beniamin Kozera. Posługiwał jednocześnie w 12 parafiach dawnego powiatu postawskiego. W nocy z 9 na 10 lutego 1949 r. ojciec został aresztowany przez NKWD. Tej nocy aresztowano również większość księży z sąsiednich powiatów. Cztery miesiące śledztwa spędził w więzieniu w Mołodecznie. Został skazany na 25 lat łagrów i zesłany do obozu w Żezkazganie w Kazachstanie. Pracował w kopalniach miedzi. Został ranny podczas powstania w łagrze w Kengirze w 1954 r. Został zwolniony 5 grudnia 1955 r. z powodu choroby i wrócił do Postaw. Do 1958 r. prowadził pracę duszpasterską w domu, po czym został zmuszony przez KGB do wyjazdu do Polski[13].
W 1949 r. władze sowieckie odebrały kościół parafialny wiernym i zamieniły go na skład zboża. W 1974 r. zaczęto przerabiać go na fabrykę części elektrycznych i jako fabryka funkcjonował do 1988 r. Wówczas po usilnym staraniu wiernych oddano kościół na rzecz katolików. Był to pierwszy kościół zwrócony wiernym w ZSRR[14]. Został na nowo poświęcony po trzyletnim remoncie[15].
Przy kościele znajduje się klasztor Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia[16].
Cmentarz parafialny
edytujNa cmentarzu znajduje się kwatera polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej ekshumowanych z miejscowości Bahudziuki, Hoduciszki, Komaje, Koziany, Michaliszki, Ozierawo, Platerów, Podzisieniki, Przewoźniki, Rabieki, Wielka Olsia, Wilejty, Winogrady[17].
Proboszczowie parafii od 2. połowy XVIII w.
edytuj| imię i nazwisko | daty urzędowania |
|---|---|
| Ks. Andrzej Szczęsny | |
| Ks. Władysław Sławski | |
| Ks. Józef Brożyński | |
| Ks. Jan Antoni Szule | 1784 |
| Ks. Antoni Szulc | 1789 – 1792 |
| Ks. Hieronim Sobolewski (c) | 1842 – 1843 |
| Ks. Józef Wasjery | 1872 |
| Ks. Kraujalis[18] | 1911 |
| Ks. Wacław Nurkowski | 1924 – 1925 |
| Ks. Bolesław Maciejewski | 1935 – 1942 |
| Ks. Aleksander Grabowski | 1942 |
| Ks. Michniewicz (dz.) | 1943 |
| o. Beniamin Kozera OCD | 1944 – 1949 |
| Ks. Jan Szutkiewicz[19] | 1988 – 1994 |
| Ks. Zbigniew Bojar SCJ | 1994 – 1999 |
| Ks. Krzysztof Siłkowski SCJ | 1999 – 2003 |
| Ks. Andrzej Woźniak SCJ | 2003 – 2016 |
| Ks. Wadim Prosianoj SCJ | 2016 – |
Przypisy
edytuj- ↑ Spis parafii diecezji wileńskiej z 1744 roku. 2011-02-20. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ Postawy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 848.
- ↑ K. Shastouski, Postawy | Kościół Św. Antoniego z Padwy - Komentarze [online], www.radzima.org [dostęp 2016-06-01].
- ↑ Kościół św. Antoniego w Postawach [online], Kresowiacy.com, 15 czerwca 2014 [dostęp 2016-06-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-30] (pol.).
- ↑ Służba Animacji Wspólnotowej [online], www.mmm.org.pl [dostęp 2016-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-06].
- ↑ Gienek, Materiały archiwalne dotyczące kościoła we wsi Drozdowszczyzna [online], Miasto Postawy i okolice, 14 marca 2020 [dostęp 2020-05-07].
- ↑ Miasto Postawy i okolice [online], postawyiokolice.blogspot.com [dostęp 2022-02-20] (pol.).
- ↑ Bolesław Łapyr w okresie okupacji był naczelnikiem dystryktu Głębokie w Komisariacie Generalnym Białorusi
- ↑ Miasto Postawy i okolice. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ Ks. Tadeusz Krahel: Ks. Bolesław Maciejowski. Czas Miłosierdzia ON Line. [dostęp 2015-10-07]. (pol.).
- ↑ „Biała Księga” Martyrologium duchowieństwa - Polska XX w. (lata 1914 – 1989). Portal internetowy Rzymskokatolickiej Parafii pod wezwaniem św. Zygmunta w Słomczynie. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
- ↑ Gienek: Pamięci księdza Aleksandra Grabowskiego. Miasto Postawy i okolice. [dostęp 2015-10-07]. (pol.).
- ↑ Gienek, Miasto Postawy i okolice: Więzień stalinowskiego GUŁ-agu: ks. Beniamin Kozera [online], Miasto Postawy i okolice, 2 stycznia 2012 [dostęp 2016-06-06].
- ↑ Cztery świątynie jako obraz zniszczenia i odrodzenia Kościoła rzymskokatolickiego na Białorusi [online], belsat.eu [dostęp 2022-02-04] (pol.).
- ↑ Historia parafii w Postawach na Białorusi. Polska Grupa Promotorów Ruchu dla Lepszego Świata. [dostęp 2015-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-06)]. (pol.).
- ↑ Relacja | Miłosierdzie Boże - Św. Siostra Faustyna - Dzienniczek - Jezu, ufam Tobie - ZMBM [online], www.faustyna.pl [dostęp 2016-08-03].
- ↑ Genadiusz K, Miasto Postawy i okolice: Wojna polsko-bolszewicka. Walki o miasto Postawy [online], Miasto Postawy i okolice, 4 sierpnia 2011 [dostęp 2022-09-02].
- ↑ Gienek, Miasto Postawy i okolice: Parafia Zadziewie [online], Miasto Postawy i okolice [dostęp 2016-04-09].
- ↑ Zmarł ks. Jan Szutkiewicz [online], Wilnoteka [dostęp 2021-03-01] (pol.).