Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach – parafia luterańska w Katowicach, należąca do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiąc część jego diecezji katowickiej. Jej siedziba znajduje się przy ulicy ks. bp. H. Bednorza 20, na terenie dzielnicy Szopienice-Burowiec.
 Kościół parafialny (2008) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
ul. ks. bp. H. Bednorza 20 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Kościół | |
| Pastor |
ks. Adam Malina |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°15′49″N 19°05′30″E/50,263611 19,091667
| |
| Strona internetowa | |
Funkcjonuje od 1885 roku jako filiał Roździeń parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Mysłowicach, a w 1910 roku przekształcono ją samodzielną parafię. Świątynią parafialną jest kościół Zbawiciela, powstały w stylu neogotyckim w latach 1899–1901.
Historia
edytuj
Wielka ekspansja protestantyzmu na terenie Roździenia i Szopienic nastąpiła w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy zaczęły tu masowo powstawać fabryki, kopalnie, huty, do których przybywali liczni pracownicy wyznania ewangelickiego[1]. W 1857 roku ewangelicy otwarli w Roździeniu czteroklasową szkołę, która mieściła się w miejscu późniejszej willi Jacobsena przy ulicy ks. bp. H. Bednorza 60[1]. W 1885 roku nastąpiło formalne zawiązanie wspólnoty parafialnej jako filiał Roździeń parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Mysłowicach. Odtąd wspólnota roździeńsko-szopienicka uczęszczała okazyjnie na nabożeństwa do kościoła Apostołów Piotra i Pawła w Mysłowicach lub przybywał tu mysłowicki ksiądz, odprawiając nabożeństwa w najmowanej sali, szkole lub sali posiedzeń rady gminy w Roździeniu[2][3].
W 1899 roku ewangelicy rozpoczęli budowę kościoła w Roździeniu[4], którą zakończyli w 1901 roku[5]. Duże zasługi dla społeczności ewangelickiej Roździenia i Szopienic miał Ernst von Prittwitz und Gafron, którego działania doprowadziły do powstania świątyni i organizacji niezależnej parafii[4]. W kwietniu 1902 roku otwarto nowy gmach szkoły w Roźdzeniu przy późniejszej ulicy ks. bp. H. Bednorza 13[6].
W 1905 roku roździeński filiał otrzymał swojego duszpasterza – ks. Wilhelma Dorna[4], a ostatecznie odłączenie filiału od macierzystej parafii w Mysłowicach nastąpiło w 1910 roku, gdy utworzono samodzielną parafię w Roździeniu[5]. Ks. Wilhelm Dorn został mianowany pierwszym jej proboszczem[4].
W latach 1907–1908 ewangelicy wznieśli koło kościoła parafialnego budynek plebanii i dużą salę parafialną[7][6].
W wyniku poplebiscytowego rozgraniczenia Górnego Śląska rejon współczesnych Katowic znalazł się w Polsce, wskutek czego wiele rodzin ewangelickich opuściło to miasto – liczba zborowników spadła o ok. 40%[4]. W latach międzywojennych w parafii działały związki mężczyzn, kobiet, młodzieży, a także funkcjonowało aktywnie Towarzystwo Polaków Ewangelików[8]. W 1934 roku, gdy Szopienice wchłonęły Roździeń, dotychczasowa parafia roździeńska stała się parafią Ewangelicko-Augsburską w Szopienicach[9]. W 1939 roku proboszcz ks. Ryszard Horn musiał na rozkaz Niemców opuścić parafię, przez co szopienicka wspólnota pozostawała bez opieki duszpasterskiej. Obsługiwali ją księża z ościennych miast, a ostatecznie obowiązki przejął ks. Gerhard Myschliwczyk[8].
W 1945 roku przez pół roku w szopienickim kościele nie odbywały się nabożeństwa. Do 1947 roku nabożeństwa odbywały się nieregularnie, a opiekę duszpasterską w parafii sprawował wówczas ks. Leopold Raabe. Stałego administratora parafia otrzymała w 1947 roku, a został nim ks. Gustaw Gersteinstein[10]. W 1951 roku pod patronatem szopienickiego księdza powołano tzw. parafialny ośrodek szopienicki, w skład weszły ponadto parafie w Hołdunowie, Mysłowicach i Sosnowcu, które formalnie nadal zachowały swą autonomiczność. 31 grudnia 1959 roku, gdy Szopienice włączono w granice administracyjne Katowic, dotychczasowa parafia szopienicka otrzymała współczesną nazwę[8]. W 1987 roku dzięki zaangażowaniu zborowników dokonano wymiany wewnętrznego wystroju kościoła parafialnego[11].
Z momentem swojej ordynacji 9 lutego 2013 roku pracę na stanowisku wikariusza rozpoczął w szopienickiej parafii ks. Łukasz Ostruszka[12][13] i pełnił ją do 30 czerwca 2015 roku[14]. Kolejnym wikariuszem w szopienickiej parafii został 1 września 2016 roku ks. Robert Augustyn[15], wybrany 20 czerwca 2021 roku na proboszcza parafii w Białej[16] i oficjalnie zainstalowany na tym stanowisku 4 września 2021 roku[17]. 1 września tego samego roku funkcję wikariusza w Szopienicach objął ks. Piotr Uciński[18]. 27 stycznia 2023 roku doszło do wybuchu gazu w budynku plebanii, w wyniku czego zginęły dwie osoby, a sam gmach został w znacznej części zniszczony[19].
Proboszczowie
edytuj- ks. Wilhelm Dorn (1905–1917)[7]
- ks. Johannes Paul Dierich (1918–1931)[8]
- ks. Eduard Bechtloff (1931–1938)[8]
- ks. Ryszard Horn (1938–1939)[8]
- ks. Gerhard Myschliwczyk (1939–1945)[8]
- ks. Leopold Raabe (1945–1947)[8]
- ks. Gustaw Gerstenstein (1947–1951)[8]
- ks. Emil Kowala (1952–1961)[8]
- ks. Karol Bauman (1961–1997)[8]
- ks. Adam Malina (od 1997)[7]
Kościół parafialny
edytujKościołem parafialnym parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach-Szopienicach jest kościół Zbawiciela, położony przy ulicy ks. bp. H. Bednorza w dzielnicy Szopienice-Burowiec. Stanowi jedną z dwóch świątyń ewangelicko-augsburskich w Katowicach[9]. Jest to skromny, neogotycki, jednonawowy obiekt z wieżą wysoką na 42 m wieżą i prezbiterium zakończonym apsydą. Kościół wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[11].
Działalność parafialna
edytuj
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach ma swoją siedzibę przy ulicy ks. bp. H. Bednorza 20 w Katowicach, na terenie dzielnicy Szopienice-Burowiec[20]. Należy do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiąc część jego diecezji katowickiej[21]. W 2023 liczyła około 100 wiernych[22].
Wspólnota prowadzi własną działalność oraz wspólne przedsięwzięcia z sąsiednimi wspólnotami należącymi do ośrodka szopienickiego, w skład którego wchodzą parafie w Szopienicach, Sosnowcu, Mysłowicach i Hołdunowie. W szopienickim kościele parafialnym odprawiane są nabożeństwa niedzielne, świąteczne i tygodniowe[8][23]. Całorocznie parafia prowadzi akcję otwartego kościoła[24], a także organizuje jego zwiedzanie wraz z prelekcją[25]. Dzięki organom, podczas wakacji w kościele organizowane są koncerty muzyki organowej, chóralnej i kameralnej. W 2007 roku pod chórem otwarto stałą ekspozycję poświęconą historii parafii[24].
Oprócz działań typowo kościelnych przy parafii ewangelickiej prowadzona jest także działalność charytatywna. Działa tutaj świetlica środowiskowa, najpierw prowadzona we współpracy z szopienickimi instytucjami edukacyjnymi i MOPS-em, a później jako samodzielne przedsięwzięcie[24]. Siedziba parafii była także miejscem organizacji lokalnego sztabu finałów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy[26].
Parafia zarządza cmentarzem położonym przy ulicy A. Kocura w Katowicach, założonym w 1888 roku[27].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 70.
- ↑ Dzióbek 2017 ↓, s. 26.
- ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 71.
- ↑ a b c d e Dzióbek 2017 ↓, s. 27.
- ↑ a b Lipońska-Sajdak 2012 ↓, s. 639.
- ↑ a b Dzióbek 2017 ↓, s. 109.
- ↑ a b c Lipońska-Sajdak 2012 ↓, s. 640.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 72.
- ↑ a b Dzióbek 2017 ↓, s. 103.
- ↑ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach: Historia. szopienice.luteranie.pl. [dostęp 2024-09-07]. (pol.).
- ↑ a b Dzióbek 2017 ↓, s. 104.
- ↑ Konsystorz - Wiadomości urzędowe - Uchwały z roku 2013 [online], bik.luteranie.pl [dostęp 2023-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-05] (pol.).
- ↑ Zaproszenie na ordynację [online], torun-luteranie.pl [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Konsystorz - Wiadomości urzędowe - Uchwały z roku 2015 [online], bik.luteranie.pl [dostęp 2023-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-05] (pol.).
- ↑ Konsystorz - Wiadomości urzędowe - Uchwały z roku 2016 [online], bik.luteranie.pl [dostęp 2023-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-05] (pol.).
- ↑ Wybrano nowego proboszcza [online], biala.luteranie.pl [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Zaproszenie [online], biala.luteranie.pl [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Konsystorz - Wiadomości urzędowe - Uchwały z roku 2021 [online], bik.luteranie.pl [dostęp 2023-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-05] (pol.).
- ↑ Wybuch gazu w Katowicach. Zawaliła się plebania. Pod gruzami znaleziono dwie martwe osoby [online], Onet Wiadomości, 27 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-30] (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2024-09-07]. (pol.).
- ↑ Katowice Szopienice [online], luteranie.pl [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Wybuch gazu w Katowicach. Ks. Adam Malina o swoich byłych kościelnych: "Wyciągałem do nich rękę, a oni widzieli rękę wroga" [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach: Nabożeństwa. szopienice.luteranie.pl. [dostęp 2024-09-07]. (pol.).
- ↑ a b c Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 73.
- ↑ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach: Zwiedzanie kościoła. szopienice.luteranie.pl. [dostęp 2024-09-07]. (pol.).
- ↑ Fundacja z Pasją, Sztab 31. Finału WOŚP w Szopienicach [online], fundacjazpasja.pl, 14 listopada 2022 [dostęp 2024-09-07] (pol.).
- ↑ Dzióbek 2017 ↓, s. 111.
Bibliografia
edytuj- Michał Dzióbek, Ewangelicy w Katowicach: przewodnik, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2017, ISBN 978-83-64356-23-0 (pol.).
- Grzegorz Grzegorek, Piotr Tabaczyński, Parafie i kościoły Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2014, ISBN 978-83-63780-06-7 (pol.).
- Jadwiga Lipońska-Sajdak, Dzieje parafii ewangelickiej, [w:] Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, s. 629–640, ISBN 978-83-87727-24-6 (pol.).