Parafia św. Jana Chrzciciela w Jonkowie

Parafia Świętego Jana Chrzciciela
	; kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Siedziba	Jonkowo
Adres	ul. Księdza Hanowskiego 30; 11-042 Jonkowo
Data powołania	XIV wiek
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Archidiecezja	warmińska
Dekanat	Olsztyn III – Gutkowo
Kościół	Świętego Jana Chrzciciela
Proboszcz	ks. Krzysztof Chrostek
Wezwanie	Świętego Jana Chrzciciela
Wspomnienie liturgiczne	29 czerwca
	Położenie na mapie gminy Jonkowo Jonkowo
	Położenie na mapie Polski Jonkowo
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jonkowo
	Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego Jonkowo
	53°49′39,504″N 20°18′32,712″E/53,827640 20,309087
	Multimedia w Wikimedia Commons

Parafia Świętego Jana Chrzciciela w Jonkowie – rzymskokatolicka parafia w Jonkowie, należąca do archidiecezji warmińskiej i dekanatu Olsztyn III – Gutkowo.

Na terenie parafii znajdują się kaplice w Mątkach (św. Walentego, z 1992 r.) oraz Łomach (MB Fatimskiej, w byłym klubie rolnika, powstała w 1992 r.). Parafia obejmuje wsie: Jonkowo, Mątki, Łomy, Polejki i Węgajty.

Historia

Została utworzona w XIV wieku. W tym czasie wybudowano kościół. Parafia w Jonkowie pojawiła się w wykazie parafii warmińskich pod koniec XV w., a na początku XVI w. została zapisana do archiprezbiteriatu dobromiejskiego. Kościół konsekrowany był 18 września 1580 r. przez biskupa Marcina Kromera ku czci św. Jana Chrzciciela. W 1714 r. kościół został rozbudowany od strony północnej i południowej. 14 czerwca 1715 r. kościół był ponownie konsekrowany przez sufragana warmińskiego Jana Franciszka Kurdwanowskiego, ku czci św. Jana Chrzciciela i św. Rocha. W 1726 r. parafię wizytował biskup warmiński Krzysztof Andrzej Jan Szembek. Wizytator opisał świątynię jako trójnawowy kościół z 23 oknami dobrze okratowanymi, z trzema wejściami, ścianami czystymi i bielonymi, z nowa rzeźbiona amboną, porządnymi ławkami, trzema ołtarzami, chór miał nowy pozytyw. Jedynie stara dzwonnica wymagała naprawy, plebania była w dobrym stanie ale budynki gospodarcze były zrujnowane. Jak zaznaczył wizytator, do spowiedzi wielkanocnej przystąpiło 508 osób. Po kolejnej przebudowie (w latach 1785-1789) kościół był ponownie konsekrowany (pod wezwaniem dwóch dotychczasowych patronów parafii) przez biskupa Ignacego Krasickiego 28 października 1789 r. Ostatnia rozbudowa kościoła nastąpiła w latach 1911–1914 r., według projektu Fritza Heittmana z Królewca. Odnowioną i przebudowaną świątynię konsekrował biskup warmiński Augustyn Bludau 24 czerwca 1912 r. Polichromię z motywem szarobłękitnej wici roślinnej (według projektu proboszcza ks. Juliana Pniewskiego), znajdującą się w prezbiterium, wykonał w latach 1914–1917 rosyjski jeniec wojenny.

W XIX w. nastąpił rozkwit życia religijnego na terenie parafii. Działały w tym czasie: Bractwo Trzeźwości, Bractwo św. Rocha i Apostolat Modlitwy.

W 1971 r. parafia uzyskała prawo własności do cmentarza parafialnego i przykościelnego ogrodu oraz do 2,64 ha ziemi.

W 1983 r. rozpoczęto budowę domu katechetycznego, wiele prac wykonano społecznie, w 1990 r. oddano do użytku. Obecnie w domu katechetycznym funkcjonuje prywatne przedszkole OSKAR. W 1995 r. odnowiono hełm więzy kościelnej (pokryto blacha miedzianą. W 1998 r., z okazji 125. urodzin i 30. rocznicy śmierci ks. Jana Hanowskiego, wmurowano tablicę pamiątkowa w zewnętrznej ścianie kościoła, ufundowaną przez parafian. W 2001 r. kościół wyposażony został w nowoczesne oświetlenie zewnętrzne.

Kościół św. Jana Chrzciciela

Osobny artykuł: Kościół św. Jana Chrzciciela w Jonkowie.

W wyniku licznych zmiana w trakcie kolejnych remontów dawny, jednolity charakter świątyni został zatarty. Widoczne są elementy późnogotyckie, renesansowe, barokowe i neogotyckie. Pierwotnie była to budowla późnogotycka, trójnawowa, bazylikowa. Zachowała się elewacja wschodnia z przyległą zakrystią oraz część południowa.

Pierwszy, drewniany kościół wzniesiony został prawdopodobnie w latach 1350-1375. W tym czasie powstała drewniana dzwonnica (wschodnia część kościoła) rozebrana na początku XVIII w.

Od strony zachodniej widoczna jest późnobarokowa wieża, a od strony północnej - trójnawowy korpus. Fragmenty elewacji południowej mają charakter neogotycki. Wieża jest murowana z cegły, dwukondygnacyjna, o nieregularnym blokowym wiązaniu, kwadratowa, z zaokrąglonymi narożami. Hełm na wieży gontowy, baniasty z ośmioboczną, smukłą latarnią. Nad szczytem wschodnim znajduje się wieżyczka na sygnaturkę, z hełmem barokowym, zwieńczonym chorągiewką z datą 1787 r.

Wyposażenie wnętrza świątyni jest barokowe i klasycystyczne z XVIII i XIX wieku. Stropy bogato malowane (polichromia wiciowa z XVIII w.).

Proboszczowie i kapłani

(dane niepełne)

Jan Lichtenstein - proboszcz (1587-? )
Jerzy Sosnowski - koadiutor (1621-? )
Krzysztof Kirstein I - proboszcz (1628-1648)
Jan de Altis - wikariusz (1643)
Krzysztof Kirstein II - proboszcz (1648-1666)
Jerzy Roganski - proboszcz (1666-1669)
Marcin Zembrzuski - proboszcz (1669-1672)
Andrzej Jan Fuhrmann - proboszcz (1672-1680)
Marcin Austen - proboszcz (1680-1681)
Eustachy Walenty Sigismundi - proboszcz (1681-1694)
Andrzej Pawłowski - proboszcz (1695-1713)
Jan Franciszek Trzaskowski - komendariusz (1695 r.)
Piotr Józef Sehler - komendariusz (1713)
Andrzej Piotr Fieberg - proboszcz (1713-1752)
Jerzy Giławski - wikariusz (1720 i 1734)
Antoni Franciszek Grodzki - wikariusz (1728-1733)
Franciszek Tadeusz Weiss - wikariusz (1732-1734)
Piotr Skorupowski - wikariusz (1713-?)
Jan Kraus - wikariusz (1742-1749)
Franciszek Hanowski - wikariusz (1749-1753)
Franciszek Stefan Kurowski - proboszcz (1752-1765)
Michał Marcelli - proboszcz (1765-1768)
Mateusz Kowalski - proboszcz (1768-1776)
Franciszek Biernatowski - wikariusz (1768-1780)
Florian Bahr - proboszcz (1776-1792)
Mikołaj Paszkowski - komendariusz (1776)
Joachim Popowski - komendariusz (1792)
Piotr Petrikowski - proboszcz (1792–1804)
Andrzej Braun - wikariusz (1801–1808)
Jerzy (Józef?) Lilienthal - proboszcz (1804–1807)
Walenty Bergmann - proboszcz (1807–1834)
Franciszek Kwaśniewski - proboszcz (1834–1850)
Walenty Tolsdorf - komendariusz (1850)
Franciszek Heinrich - proboszcz (1850–1854)
Jan Fink - wikariusz (1864–1866)
Piotr Paweł Pruss - komendariusz (1865)
Hermann August Macherzynski - wikariusz (1868–1869)
Juliusz Marquardt - wikariusz (1871)
Francisze Romahn - komendariusz (1854)
Józef Skowroński - - proboszcz (1854–1878)
w latach 1878–1883 – vacat
Jan Robert Kuhnigk - kuratus i proboszcz (1883–1900)
Alojzy Koslowski - proboszcz (1900–1929)
Brunon Wysocki - wikariusz (1904–1905)
Józef Piecocha - wikariusz (1906)
Jan Zink - wikariusz (1911)
Feliks Kowalski - wikariusz (1911–1913)
Adolf Otton Paweł Pulina - komendariusz i wikariusz (1913–1917)
Albin Wenskowski - wikariusz (1917–1918)
Engelbert Rahmel - wikariusz (1918–1920)
Joachim Ziemetzki - wikariusz (1920–1926)
Brunon Angrik - wikariusz (1920–1929)
Artur Linka - proboszcz (1929–1945)
Alfred Preuss - wikariusz (1938)
Eryk Erwin Puck - wikariusz (1939–1941)
Józef Surmacz - proboszcz (1945–1947)
Bruno Dehler - proboszcz (1947–1958)
Alojzy Golubski - proboszcz (1958–1960)
Juliusz Władysław Pniewski - proboszcz (1960–1978)
Edmund Stanisław Załęski - proboszcz (1978–2010)
Krzysztof Chrostek - proboszcz (od 2010)

Linki zewnętrzne

Strona archidiecezji warmińskiej

Bibliografia

MieczysławM. Wieliczko MieczysławM., JaninaJ. Bosko JaninaJ., BronisławB. Magdziarz BronisławB., Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom I. Święta Warmia, Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999, ISBN 83-86926-07-4, OCLC 831022259 .
RobertR. Syrwid RobertR., Kościoły parafialne gminy Jonkowo, Olsztyn: Wyd. Littera, 2005, ISBN 83-89775-02-6, OCLC 749503115 .