Parafia św. Apostoła Jana Teologa w Terespolu
Parafia św. Apostoła Jana Teologa – parafia prawosławna w Terespolu, w dekanacie Terespol diecezji lubelsko-chełmskiej.
_Terespol_03_JoannaPyka.JPG) Cerkiew parafialna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Cerkiewna 2 |
| Data powołania |
22 maja 1941 (reaktywacja) |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Cerkiew | |
| Proboszcz |
ks. prot. mgr Jarosław Łoś |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
8/21 maja; |
Położenie na mapie Terespola  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bialskiego  | |
 52°04′31,94″N 23°37′40,58″E/52,075540 23,627940
| |
Na terenie parafii funkcjonuje 1 cerkiew i 1 kaplica:
- cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Terespolu – parafialna
- kaplica Zmartwychwstania Pańskiego w Terespolu – cmentarna
Historia
edytuj
Początki prawosławia w Terespolu sięgają co najmniej XVI wieku. Po ogłoszeniu unii brzeskiej (1596), w miejscowości założono klasztor paulinów, którego celem było nakłonienie ludności prawosławnej do przyjęcia katolicyzmu. Paulinom zależało na tym, aby administrator cerkwi w Terespolu wykazywał oddanie sprawie unii. Parafia obrządku bizantyjsko-ukraińskiego funkcjonowała aż do II połowy XIX wieku. Również cerkiew św. Jana Teologa, wzniesioną w 1745, przystosowano do potrzeb liturgii unickiej – świątynia została wyposażona w organy, ambonę, ławki, konfesjonały, dzwonki, monstrancję. Praktykowano m.in. nabożeństwa różańcowe i uroczystości Bożego Ciała. W okresie poprzedzającym likwidację unii na południowym Podlasiu (początek lat 70. XIX w.) parafia greckokatolicka w Terespolu liczyła ok. 950 wiernych.
Przyłączenie parafii do prawosławnej diecezji chełmsko-warszawskiej, a także krwawe zajścia w pobliskim Pratulinie spowodowały znaczny spadek liczby wiernych uczestniczących w nabożeństwach w cerkwi; niektórzy dokonali konwersji na protestantyzm. Do ponownego wzrostu frekwencji na cerkiewnych nabożeństwach przyczyniali się żołnierze stacjonującego w Terespolu 2. Pułku Kozaków Orenburskich. Parafia stopniowo powiększała się i w 1898 liczyła 1555 osób.
Wkrótce po przyłączeniu parafii terespolskiej do Kościoła Prawosławnego, z inicjatywy biskupa Modesta wyremontowano cerkiew św. Jana Teologa, którą konsekrowano 11 grudnia 1881. W 1892 na terespolskim cmentarzu prawosławnym zbudowano drewnianą kaplicę pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego. Kolejnego remontu cerkwi parafialnej dokonano w latach 1897–1898, w tym czasie odnowiono też dzwonnicę, na której zawieszono dzwon ufundowany przez cara Mikołaja II. 1 września 1898 otwarto parafialną szkołę pisania. Do czasów I wojny światowej cerkiew wzbogaciła się o wiele utensyliów ofiarowanych m.in. przez pielgrzymów podążających do Kijowa.
Po 1920 liczba parafian zaczęła wzrastać w związku z przebywaniem w Terespolu żołnierzy URL, internowanych na mocy traktatu ryskiego. W 1926 parafia (łącznie z proboszczem, ks. Aleksandrem Nikolskim) pod presją władz państwowych przyjęła oficjalnie neounię, jednak zdecydowana większość dotychczasowych wiernych nadal praktykowała prawosławie (na początku lat 30. w Terespolu było ok. 1000 prawosławnych i niespełna 500 neounitów – po 1937 liczba tych ostatnich spadła poniżej 100).
W czasie II wojny światowej, biskup Tymoteusz (Szretter) reaktywował w Terespolu parafię prawosławną (22 maja 1941). Pierwszym proboszczem był ks. Aleksander Nikolski, który powrócił do prawosławia. Po wojnie, w wyniku akcji „Wisła” (1947) większość ludności prawosławnej została wysiedlona, a cerkiew przez rok była zamknięta.
W 2013 w życiu parafialnym regularnie uczestniczyło ok. 120 osób. Wierni zamieszkują, oprócz Terespola (Terespol zamieszkuje dziś ok. 250 prawosławnych[potrzebny przypis]), także Lebiedziew (gdzie znajduje się drugi cmentarz będący pod opieką terespolskiej parafii), Lechuty Duże, Lechuty Małe i Łobaczew Mały. Od połowy lat 90. XX w. parafia jest współgospodarzem Międzynarodowego Festiwalu Kolęd Wschodniosłowiańskich.
Na początku XXI w. dokonano remontu cerkwi (odnowiono elewację i wnętrze, wymieniono ikonostas), zbudowano wokół niej ogrodzenie, odnowiono dzwonnicę oraz wybudowano nowy dom parafialny. W październiku 2015 w cerkwi parafialnej umieszczono sprowadzone z Białorusi relikwie św. Andrzeja, św. Łazarza i św. Męczennika Charłampa[1].
Wykaz proboszczów
edytuj- ? – 1884 – ks. Michajłowski
- 1884–1900 – ks. Mikołaj Łopatyński
- 1900–1905 – ks. Michał Wachowicz
- ? – 1926 – ks. Aleksander Nikolski
- 1926–1941 – parafia prawosławna oficjalnie nie funkcjonuje
- 1941 – ks. Aleksander Nikolski
- 1941 – 9.01.1947 – hieromnich Alipiusz (Antoni Kołodko)
- 1947–1950 – ks. Antoni Tatiewski
- 1950–1951 – ks. Aleksander Tokarewski
- 1951–1958 – ks. Piotr Kosacki
- 1958–1983 – ks. Wincenty Pugacewicz
- 1983–1984 – ks. Piotr Olifieruk
- 1984–1986 – ks. Jerzy Krysiak
- 1986–1989 – ks. Sławomir Bołtryk
- 1989–1993 – ks. Aleksy Subotko
- 30.07.1993 – 10.08.1994 – ks. Andrzej Łoś
- 6.10.1994 – 1.08.1998 – ks. Aleksy Andrejuk
- od 1.08.1998 – ks. Jarosław Łoś
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Kalendarz Prawosławny 2013, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 245.
- Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012.