Panna Maria
Panna Maria – osada w Stanach Zjednoczonych, w południowej części stanu Teksas, na południowy wschód od San Antonio. Najstarsza w Stanach Zjednoczonych osada polska, założona w 1854 przez emigrantów z Górnego Śląska kierowanych przez księdza Leopolda Moczygembę, pochodzących z Płużnicy Wielkiej koło Strzelec Opolskich.
| Obszar niemunicypalny | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Stan | |
| Hrabstwo | |
| Data założenia |
1854 |
| Kod statystyczny |
GNIS ID: 1364749 |
| Populacja (2000) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
78144 |
| Strefa czasowa | |
Położenie na mapie Teksasu  | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
 28°57′29″N 97°53′50″W/28,958056 -97,897222
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujMieszkańców nękały węże, malaria, powodzie i susze[1]. Wskutek trudnych warunków bytowania populacja osadników zmniejszyła się ze 120 rodzin w 1858 do 80 w 1909[1]. Obecnie w osadzie mieszka około 100 osób[1]. Ksiądz Moczygemba, który pod dębem odprawił pierwszą mszę w wigilię 1854, kilka lat potem musiał uciekać przed wściekłymi parafianami, chcącymi go na tym samym dębie powiesić[2]. Resztę życia spędził na północy Stanów Zjednoczonych, gdzie w 1879 założył polskie Seminarium św. Cyryla i Metodego w Orchard Lake (Detroit). Niewielka grupa wyjechała do Bandery. Mieszkańcy Panny Marii założyli w późniejszych latach pobliskie osady Cestohowa i Pawelekville.
Potomkowie osadników nawiązali kontakty z woj. opolskim w końcu XX wieku. Nazwiska osadników to m.in. Moczygemba, Kowolik, Polok, Jainta (Yanta), Piegza, Korus, Korzekwa, Dziok (Dziuk), Jarzombek. Zachowali archaiczny dialekt śląski, wykształcając gwarę teksaską, wyróżniającą się przede wszystkim mniejszym wpływem języka niemieckiego.
XIX-wieczni emigranci ze Śląska do Ameryki często w rubryce „kraj pochodzenia” podawali „Poland”, mimo że Polski nie było na mapach z powodu rozbiorów, a Śląsk znalazł się w granicach Polski dopiero w XX wieku; ich potomkowie oznajmiają ciekawskim „My dycki byli Polokoma. My zawżdy rządzili doma po polsku”[3].
W 2021 roku w osadzie otwarto Centrum Dziedzictwa Polskiego w Teksasie (ang. Polish Heritage Center). Koszt budowy muzeum wyniósł ok. 14 mln dolarów[4].
Obchody rocznicowe
edytujJako najstarsza ze wszystkich osad założonych przez Polaków w Ameryce, Panna Maria często przyciąga licznych turystów z okazji wielu uroczystości rocznicowych. Tak było zwłaszcza na obchodach tysiąclecia chrześcijaństwa i polskiej państwowości w 1966, kiedy w mszy i grillu wzięło udział 10 tys. osób. Z tej okazji prezydent Lyndon B. Johnson przekazał prezent dla miejscowego kościoła – mozaikę przedstawiającą Matkę Boską Częstochowską wykonaną przez artystę polskiego pochodzenia Jana E. Krantza z około 12 tys. kamyków[1].
Zobacz też
edytuj- Serbin – osada Serbołużyczan.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Louann Atkins Temple: Panna Maria, TX. [w:] Handbook of Texas Online [on-line]. Texas State Historical Association. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
- ↑ Ziemowit Szczerek: Polskie miasto na Dzikim Zachodzie. Interia.pl, 16 stycznia 2008. [dostęp 2012-09-12].
- ↑ Jerzy Andrzej Klichta, Dzieje Śląska „pod strzechy”, czyli O cudzie nad Odrą, 2004, s. 23, ISBN 83-919027-1-4
- ↑ Informacja o otwarciu PHC TVP Polonia 22.10.2021
Bibliografia
edytuj- Oficjalna strona
- Louann Atkins Temple: Panna Maria, TX. [w:] Handbook of Texas Online [on-line]. Texas State Historical Association. [dostęp 2012-09-12]. (ang.).
- Strona info-poland.buffalo. Część 1.. info-poland.buffalo.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-19)]., Część 2. (ang.)
- Ziemowit Szczerek: Polskie miasto na Dzikim Zachodzie. Interia.pl, 2008-01-16. [dostęp 2019-01-10].
- Jaworski Joseph: Panna Maria. An Image of Polish Texans. Dorsoduro Press, Wimberlay, Texas 1991. ISBN 0-945618-04-2
- Baker Lindsay T.: The First Polish Americans. Silesian Settlements in Texas. Texas A&M University Press, College Station and London 1979. ISBN 0-89096-060-7
- Baker Lindsay T.: The Polish Texans. The University of Texas, Institute of Texan Cultures, San Antonio 1982. ISBN 0-933164-99-8