Panaeolina foenisecii

*Panaeolina foenisecii*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	incertae sedis
Rodzaj	Panaeolina
Gatunek	Panaeolina foenisecii
	Nazwa systematyczna
	Panaeolina foenisecii (Pers.) Maire; Treb. Mus. Ciènc. nat. Barcelona, sér. bot. 15(no. 2): 109 (1933)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Panaeolina foenisecii (Pers.) Maire – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Panaeolina, incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1800 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus foenisecii. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1933 r. René Charles Joseph Ernest Maire^[1]. Synonimy naukowe:

Agaricus foenisecii Pers. 1800
Coprinarius foenisecii (Pers.) J. Schröt. 1889
Drosophila foenisecii (Pers.) Quél. 1886
Panaeolus foenisecii (Pers.) J. Schröt. 1926
Panaeolus foenisecii (Pers.) J. Schröt. 1926 var. foenisecii
Panaeolus foenisecii var. halophilus Bon 1970
Panaeolus foenisecii var. intermedius E. Ludw. 2001
Prunulus foenisecii (Pers.) Gray 1821
Psathyra foenisecii (Pers.) G. Bertrand 1901
Psathyrella foenisecii (Pers.) A.H. Sm. 1972
Psilocybe foenisecii (Pers.) Quél. 1872^[2].

Wcześniej zaliczany był m.in. do rodzaju Panaeolus. W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował dla niego polską nazwę kołpaczek szorstkozarodnikowy^[3]. Znany był też pod nazwą kołpaczek kośny^[4]. Po przeniesieniu tego gatunku do rodzaju Panaeolina obydwie nazwy polskie stały się niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 1–3 cm, cielistobrązowy do czerwonobrązowego, bardzo higrofaniczny, na miejscu wzrostu często dwubarwny, podczas wysychania od szczytu zmienia barwę na jasnobeżową do białawocielistej. Skórka sucha. Brzeg w stanie wilgotnym daleko, prześwitująco żłobkowany^[5].

Blaszki

Najpierw szarobeżowe, później ciemnobrązowe, na powierzchniach charakterystycznie pstrokate, u góry przyczepione^[5]. Ostrze blaszek jaśniejsze^[4].

Trzon

Jaśniejszy niż kapelusz, lekko przejrzysty, podczas wysychania białawy, cały delikatnie kosmkowaty^[5].

Wysyp zarodników

Czarnobrązowy. Zarodniki cytrynkowate, wyraźnie szorstkie, o średnicy (11,5)14–17(22) × (7,5)8,5–11 µm. Podstawki 2-zarodnikowe lub 4-zarodnikowe. Skórka kapelusza komórkowa^[5].

Gatunki podobne

Bywa często mylony z łysiczką lancetowatą (Psilocybe semilanceata).

Higrofaniczny kapelusz
Blaszki starszego owocnika
Zarodniki
Młode owocniki

Występowanie i siedlisko

Najliczniej notowany w Ameryce Północnej, Europie i Australii, ale występuje także w Azji, Ameryce Środkowej (na wyspie Puerto Rico) i w Republice Południowej Afryki^[6].

Rośnie od wiosny do późnej jesieni (maj-październik), zwykle na nawożonych łąkach i trawnikach, uprawianych darniach, trawiastych przydrożach. Podczas sprzyjającej pogody grzyb pojawia się zaraz po skoszeniu łąk. Rośnie pojedynczo i w grupach. Jest częsty, łatwy jednak do przeoczenia ze względu na niewielkie rozmiary^[5].

Znaczenie

Naziemny grzyb saprotroficzny^[3]. Grzyb niejadalny. Wbrew szeroko rozpowszechnionemu mniemaniu grzyb zawiera tylko śladowe ilości psylocybiny^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2015-12-12] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b MarekM. Snowarski MarekM., Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f E.E. Gerhardt E.E., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ Występowanie Panaeolina foenisecii na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2014-04-18] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2015-12-12] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[snow-4] MarekM. Snowarski MarekM., Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4 .

[ger-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f E.E. Gerhardt E.E., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[disc-6] Występowanie Panaeolina foenisecii na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2014-04-18] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]