Wikipedia

Pałace władców Abomeyu

grupa pałaców-muzeów w Beninie

Pałace władców Abomeyu – kompleks dziesięciu pałaców dwunastu królów Dahomeju w Abomeyu, obecnie teren Beninu.

Pałace władców Abomeyu[1][a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Pałac króla Abomeyu – Glele (1856–1889)
Państwo

 Benin

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III, IV

Numer ref.

323

Region[b]

Afryka

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1985
na 9. sesji

Obiekt zagrożony

1985–2007

Położenie na mapie Beninu
Mapa konturowa Beninu, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Pałace władców Abomeyu”
Położenie na mapie Afryki
Mapa konturowa Afryki, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pałace władców Abomeyu”
Ziemia7°11′08″N 1°59′17″E/7,185556 1,988056
Multimedia w Wikimedia Commons
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO
Reliefy na pałacu królewskim

W 1985 roku królewskie pałace zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia

edytuj

Pałace były wznoszone dla dwunastu kolejnych władców królestwa Dahomeju, które istniało od poł. XVII do końca XIX wieku[2]. Na terenie kompleksu mieszkali nie tylko władcy, ale ich rodziny – pod koniec XIX w. kilka tysięcy osób[3]. Kompleks pałacowy był nie tylko ośrodkiem władzy politycznej, ale stanowił także główny ośrodek rozwoju rzemiosła[2]. Znajdował się tu również skarbiec królestwa[2]. Według XIX-wiecznych opisów było to „królestwo w królestwie”[4].

Pałace zostały częściowo zniszczone w 1892 roku podczas próby zajęcia Abomeyu przez wojska francuskie, kiedy Behanzin (1889–1894) podjął próbę spalenia kompleksu, by nie wpadł w ręce wroga[5]. Ponadto wiele z nich uległo zniszczeniu wskutek działalności żywiołów – przede wszystkim ulewnych opadów deszczu[6]. W czasach kolonialnych oraz po uzyskaniu niepodległości przez Benin w 1960 roku, w różnych okresach pałace stały albo opuszczone albo poddawane były przebudowom, rozbudowom i odbudowom[6].

Współcześnie pałace nie są zamieszkane[2]. W pałacach królów Ghezo i Glele znajduje się Historyczne Muzeum Abomeyu poświęcone historii Dahomeju[2].

W 1985 roku królewskie pałace zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO oraz jednocześnie na listę obiektów zagrożonych[2]. W 1984 roku kompleks został zniszczony przez tornado, po odbudowie, w 2007 roku został usunięty z listy obiektów zagrożonych[7].

W 2009 roku pałace zostały częściowo zniszczone w pożarze buszu[8]. Wiatr harmattan sprawił, że ogień rozprzestrzeniał się szybko, strawił słomiane dachy i zniszczył strukturę sześciu budynków wokół dwóch świątyń króla Agasu oraz groby królów Agonglo i Ghezo i ich 41 żon[8]. Kompleks ponownie zajął ogień w 2015 roku – spłonął dach pałacu Houegbadji[9].

Architektura

edytuj

Kompleks zajmuje obszar 47 ha i podzielony jest drogą na dwie części: po stronie północno-zachodniej znajduje się osobny pałac króla Akaby (1685–1708), a po drugiej – zespół rezydencji m.in. z pałacem Houegbadji (1645–1685)[2]. Do dziś zachowały się m.in. XIX-wieczne pałace królów Ghezo (1818–1856), Glele (1856–1889) i częściowo Behanzina (1889–1894), a także ruiny pałacu Agadży (1708–1732) oraz grobów królów Tegbessou (1732–1774), Kplingy (1774–1789) i Agonglo (1789–1797)[10].

Budynki wznoszone były z lokalnie dostępnych materiałów: ziemi i gliny, drewna palmowego, bambusu, mahoniu i iroko oraz słomy, która stanowi pokrycie dachów[11]. Obydwa zespoły otoczone były murami z gliny, które częściowo zachowały się do dziś[2]. Średnia grubość murów pałacowych wynosiła prawie pół metra, co zapewniało przyjemną temperaturę w ich wnętrzach[11].

Niektóre budynki zdobiły płaskie reliefy wykonane z materiału z kopców termitów wymieszanego z olejem palmowym i pomalowane farbami na bazie pigmentów mineralnych i roślinnych[11][12]. Reliefy umieszczano w specjalnych niszach, z reguły w fasadach budynków[12]. 50 oryginalnych reliefów zostało odrestaurowanych i tworzy część stałej ekspozycji Historycznego Muzeum Abomeyu utworzonego w 1945 roku[13][14].

Każdy pałac miał trzy dziedzińce: zewnętrzny, wewnętrzny i prywatny, otoczony własnym murem z gliny[2][10]:

  • dziedziniec zewnętrzny (kpododżi) wyznaczały trzy budynki: gmach, gdzie zbierała się rada (logodo), kwatera straży (legedexo) i kwatera księżniczek odpowiedzialnych za kult przodków (tasinonxo)[4]. Niektórzy królowie wznosili czwarty budynek (jononho), gdzie odbywały się ich spotkania z wysłannikami z zagranicy[6]. Na dziedzińcu zewnętrznym organizowano ceremonie rytualne i parady wojskowe[10][4];
  • dziedziniec wewnętrzny (ajalalahennu) wyznaczony przez budynki rezydencji królewskich, służył ceremoniom prywatnym i kultowi przodków[6]. W największym budynku (ajalala) znajdowały się sypialnie: królewska oraz kobiet opiekujących się dziedzińcem. Pomiędzy nimi była sala audiencyjna[6];
  • dziedziniec prywatny (honga) wyznaczały budynki prywatnych kwater króla, do których wstęp miały jedynie ulubione żony i dzieci króla, uzdrowiciele, pięciu ministrów oraz następca tronu[15].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Benin. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-05-24].
  2. ↑ a b c d e f g h i UNESCO: Royal Palaces of Abomey. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  3. ↑ Francesca Piqué, Leslie H. Rainer: Palace Sculptures of Abomey: History Told on Walls. Getty Publications, 2000, s. 35. ISBN 978-0-89236-569-2. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  4. ↑ a b c Francesca Piqué, Leslie H. Rainer: Palace Sculptures of Abomey: History Told on Walls. Getty Publications, 2000, s. 36. ISBN 978-0-89236-569-2. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  5. ↑ Francesca Piqué, Leslie H. Rainer: Palace Sculptures of Abomey: History Told on Walls. Getty Publications, 2000, s. 39. ISBN 978-0-89236-569-2. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Francesca Piqué, Leslie H. Rainer: Palace Sculptures of Abomey: History Told on Walls. Getty Publications, 2000, s. 37. ISBN 978-0-89236-569-2. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  7. ↑ UNESCO: Royal Palaces of Abomey and Kathmandu removed from Danger List. 2007-06-25. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  8. ↑ a b UNESCO: Devastating fire at the Royal Palaces of Abomey (Benin). 2009-02-13. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  9. ↑ UNESCO: Another Fire at the Royal Palaces of Abomey World Heritage site in Benin. 2015-01-18. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  10. ↑ a b c UNESCO: Royal Palaces of Abomey. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  11. ↑ a b c The Abomey Historical Museum: Architecture. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  12. ↑ a b Francesca Piqué, Leslie H. Rainer: Palace Sculptures of Abomey: History Told on Walls. Getty Publications, 2000, s. 52. ISBN 978-0-89236-569-2. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  13. ↑ The Abomey Historical Museum: Collections. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  14. ↑ The Abomey Historical Museum: The Abomey Historical Museum. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
  15. ↑ Francesca Piqué, Leslie H. Rainer: Palace Sculptures of Abomey: History Told on Walls. Getty Publications, 2000, s. 38. ISBN 978-0-89236-569-2. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Pałace_władców_Abomeyu&oldid=75128967”