Pałac w Sątopach-Samulewie
Pałac w Sątopach-Samulewie (pałac letni biskupów warmińskich) – zespół dworski wraz z zespołem parkowym znajdującym się w miejscowości Sątopy-Samulewo, w gminie Bisztynek, w powiecie bartoszyckim w województwie warmińsko-mazurskim.
 nr rej. 129 (S/27) 13 marca 1950
| |
 Pałac w latach 90. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Sątopy-Samulewo |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny |
neoklasycyzm |
| Fundator | |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
XVII wiek |
| Ukończenie budowy |
XVII-XVIII wiek |
| Zniszczono |
1808 rok |
| Odbudowano |
XIX-XX wiek |
| Pierwszy właściciel |
Wacław Leszczyński |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie gminy Bisztynek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego  | |
 54°04′31,030″N 21°02′23,748″E/54,075286 21,039930
| |
Historia
edytujW połowie XVII wieku biskup warmiński, późniejszy prymas Polski i Litwy, Wacław Leszczyński rozpoczął budowę modrzewiowego dworu na wzór pałaców francuskich nad nieistniejącym już jeziorem Sajno w Sątopach-Samulewie. Pałac był otoczony ogrodem i parkiem. W 1656 prace wykończeniowe przerwała wojna polsko-szwedzka, przez co biskup został zmuszony do opuszczenia Warmii. Następca Leszczyńskiego, Jan Stanisław Wydźga, dokończył budowę dworu, do którego chętnie zaczęli przybywać inni biskupi, szczególnie Michał Radziejowski i Krzysztof Szembek. Pałac stał się obok pałacu w Smolajnach drugą letnią rezydencją biskupów warmińskich. W 1772, po I rozbiorze Polski, przeniesiono wyposażenie pałacowej kaplicy do kościoła w Sułowie obok Bisztynka[1][2].
W rezydencji biskupiej w Sątopach-Samulewie znajdowały się liczne spichlerze, zwierzyniec i stadnina koni. Od 1716 urzędowali tu burgrabiowie z Reszla. Pamiątką po licznych wizytach biskupów stała się sama niemiecka nazwa miejscowości – Bischofsdorf, a później Bischdorf co tłumaczy się na Biskupice, Biskupia Wieś. Tę część miejscowości nazywa się Biskupią Wolą[2].
Murowany dworek powstał na przełomie XIX i XX wieku na fundamentach pierwszego pałacu, który został zniszczony przez Francuzów w 1806 roku. W jednym ze skrzydeł dworku znajdował się prywatny, wyłożony kafelkami basen pływacki. Dworek był własnością kościelną, ale szybko przeszedł w dzierżawę osób prywatnych jako siedziba mieszkalna. Obok budynku znajdował się duży ogród i zespół parkowy[1][2].
W dworku wychowywał się i zaczynał swoją karierę niemiecki aktor Paul Wegener (1874–1948)[1][2].
Po roku 1945 pałacyk znalazł się w rękach PGR Sątopy i mieściła się w nim dyrekcja kombinatu[1].
Architektura
edytujBudynek
edytujPałac wzniesiony jest na planie prostokąta, z dostawionym prostopadle z boku skrzydłem. Budynek jest parterowy z kondygnacją mieszkalną na poddaszu. Korpus budynku jest przykryty dachem naczółkowym. Na osi fasady znajduje się szeroki, dwukondygnacjowy ryzalit zwieńczony wysokim trójkątnym szczytem. W elewacji ogrodowej znajduje się weranda na planie zbliżonym do koła, z półkolumnami podtrzymującymi taras. W bocznym skrzydle zachował się basen kąpielowy wykładany glazurą[1][2][3].
Teren
edytujNa terenie parku znajdowały się stawy, groble, skarpa ogrodowa, ukwiecone tarasy oraz zejście w stronę nieistniejącego już jeziora Sajno. Park przecinały liczne alejki. Wokół pałacu znajdowało się wiele innych budynków, wszystkie zostały wyburzone[1][2].
Według danych z 2009 roku park był zarośnięty krzakami i częściowo zniszczony, a dworek popadał w ruinę[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Andrzej Grabowski, Niszczejący pałac w Sątopach [online], Bisztynek24, 28 listopada 2009 [dostęp 2024-02-13] (pol.).
- ↑ a b c d e f Elżbieta Mierzyńska, Ruina z Biskupiej Wsi [online], Olsztyn24, 22 kwietnia 2010 [dostęp 2024-02-13] (pol.).
- ↑ Sątopy – Samulewo [online], Polskie Zabytki [dostęp 2024-02-13].