Pałac w Rytwianach
Pałac w Rytwianach – zabytkowy[1] pałac pochodzący z przełomu XIX i XX wieku. Znajduje się w miejscowości Rytwiany, w województwie świętokrzyskim. Jest otoczony 6-hektarowym parkiem. Obecnie (2016 r.) znajduje się tu hotel.
 nr rej. A.870/1-2 z 20.12.1957 i z 8.02.1978
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
pałac |
| Rozpoczęcie budowy |
1853-55 (budowa budynku z magazynem cukru) |
| Ważniejsze przebudowy |
1927-29 (przebudowa na pałac) |
Położenie na mapie gminy Rytwiany  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu staszowskiego  | |
 50°31′22″N 21°11′26″E/50,522778 21,190556
| |
Historia pałacu
edytujHistoria pałacu sięga lat 1853–1855, kiedy to na terenie obecnego parku wybudowano cukrownię. W budynku mieszkał wówczas dyrektor cukrowni, a jego druga część pełniła funkcję magazynu. W okresie prosperity, tj. w czasie kampanii cukrowniczej pracowało w niej około 500 osób. Cukrownia produkowała cukier dobrej jakości do roku 1925[2]. Naprzeciwko hotelu Rytwiany – w łąkach w odległości ok. 300 m – są budynki stacji po wąskotorowej kolejce – którą dowożono buraki do wspomnianej cukrowni.
Pożar w 1925 roku strawił zabudowania (cukrownia została spalona przez konkurencję), a ruiny decyzją Artura Radziwiłła w roku 1925 zostały rozebrane. W latach 1927–1929 Artur Radziwiłł przebudował dawny magazyn cukru na pałac letni rodu Radziwiłłów. Po ukończeniu przebudowy, ówczesny właściciel dóbr rytwiańskich zaadaptował budynek na potrzeby całej rodziny, aby następnie w nim zamieszkać.
Wcześniej Artur Radziwiłł, patron ulicy na której mieści się hotel, przebywał od roku 1924 w Indochinach, gdzie administrował plantacją kauczuku. Po powrocie do kraju otrzymał: posiadłość ziemską w Rytwianach, „przemysł rytwiański” oraz dwa młyny w Staszowie.
To właśnie wówczas Rytwiany przekształciły się w siedzibę, drugą obok Sichowa Dużego, tego rodu. Radziwił nie tylko przebudował budynek na wygodny dwór, ale również intensywnie gospodarzył w folwarkach, oraz zajął się z dużym powodzeniem przemysłem rolniczym. Działania Radziwiłłów mieszkających w pałacu pomnożyły rodzinny majątek oraz wpłynęły pozytywnie na rozwój całej okolicy i poziom życia mieszkańców.
W czasie II wojny światowej budynek pałacu w Rytwianach zajęli Niemcy. Po wyparciu armii niemieckiej wojska radzieckie w budynku pałacowym zorganizowały szpital gruźliczy. Po upaństwowieniu majątku, gospodarzami pałacu była Spółdzielnia Samopomoc Chłopska i Państwowe Gospodarstwo Rolne. Radziwiłłowie tracąc wówczas majatki w Rytwianach i Sichowie Dużym rozproszyli się po świecie.
Po roku 1975, kiedy rozpoczęto budowę elektrowni w pobliskim Połańcu pomieszczenia pałacowe przeznaczono na hotel robotniczy. W latach 80. popadający w ruinę pałac przekazano gminie, która po kilku latach użytkowania (gmina zorganizowała w nim ośrodek szkoleniowy) z powrotem przekazała obiekt Elektrowni. W latach 90. pałac gruntownie wyremontowano, pod nadzorem konserwatora zabytków.
Park
edytuj
Pałac otoczony jest 6-hektarowym parkiem. Park otaczający pałac założono w latach 1927–1929. Najstarszy drzewostan to aleja lipowa w południowej części parku, szpaler kasztanowców wzdłuż granicy zachodniej oraz nieliczne okazy drzew obcego pochodzenia. Na terenie parku znajduje się kort tenisowy oraz boisko do gry w koszykówkę[3].
Przypisy
edytuj- ↑ http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.03.2016/SWT-rej.pdf s. 64.
- ↑ Dzieje Rytwian. Gmina Rytwiany. [dostęp 2016-05-10].
- ↑ Ewelina Rybak, Hotel – Hotel Rytwiany [online], www.hotelrytwiany.pl [dostęp 2016-05-11].