Pałac w Krysowicach
Pałac w Krysowicach – pałac wybudowany pod koniec XVIII w Krysowicach.
.jpg) Zabudowania dworskie (2013) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Kolejni właściciele |
Mniszkowie, Stadniccy |
Opis
edytujPałac wybudował hr. Adam Mniszech[1]. Był on chorążym koronnym nadwornym, kawalerem Orderu Orła Białego i Orderu św. Stanisława oraz pod koniec XVIII wieku właścicielem Krysowic[1]. Zbudował on w Krysowicach pałac i kaplicę murowaną, położone w rozległym, założonym w stylu angielskim ogrodzie o powierzchni 60 morgów[1][2]. Część ogrodu krysowieckiego został przedstawiony przez Macieja Bogusza Stęczyńskiego w publikacji pt. Okolice Galicji (1847-1848)[1].
Pałac został wzniesiony na planie czworoboku[3] jako budynek jednopiętrowy[2]. W czterech rogach powstały cztery baszty[3]. Na południowej baszcie zainstalowano zegar wraz z herbami rodów Mniszchów i Stadnickich[4]. Przed bramą główną istniało mieszkanie rządcy[2].
W XIX wieku właścicielami dóbr tabularnych w Krysowicach byli hr. Ludgarda Stadnicka (żona Edwarda Stadnickiego)[5][6][7], a potem do końca życia jej syn Stanisław Stadnicki (zm. 1915)[8][9][10][11][12][13][14][3].
Na początku września 1880 w pałacu w Krysowicach u Stanisława Stadnickiego zatrzymał się na kilka dni podróżujący po Galicji cesarz Austrii Franciszek Józef I[15][1]. Przed jego wizytą pałac został odnowiony (na zewnątrz został pomalowany na szaro, unowocześniono stajnie)[2]. Monarcha wraz ze swoim dworem, liczącym około 100 osób, otrzymał wówczas w pałacu swoją rezydencję[3]. Cesarz zajął cały front pierwszego piętra[2]. Na czas pobytu cesarza w mieszkaniu rządcy pałacu umieszczono odwach[2]. Za główną bramą ustawiono dwie armaty (jedna z herbem Stadnickich, druga z czasów około wojen szwedzkich)[2]. W czasie swojego pobytu cesarz, codziennie po porannej mszy św. odprawianej przez ks. Stanisława Stojałowskiego, przez Mościska i Sądową Wisznię udawał się na manewry (rewie) wojskowe[16][1]. Ponadto Franciszek Józef odbywał długie spacer po parku i okolicach[17]. Rozmawiał wówczas z miejscowymi włościanami w języku polskim[17]. Podczas jednego z takich spotkań dowiedział się o konieczności budowy miejscowej szkoły, po czym przeznaczył na ten cel 2000 złr. ze swoich środków[17][1]. 10 września przyjął reprezentację gminy Krysowice[18]. Łącznie przebywał w tej okolicy sześć dni do 10 września 1880[19].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Pałac w Krysowicach, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 760.
- ↑ a b c d e f g Podróż ↓, s. 128.
- ↑ a b c d Podróż ↓, s. 127.
- ↑ Podróż ↓, s. 127-128.
- ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 102.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów: 1868, s. 103.
- ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 39.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 96.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 98.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 96.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 87.
- ↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem. Kraków: 1905, s. 70.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 82.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 82.
- ↑ Podróż ↓, s. 110, 125, 126, 127-134.
- ↑ Podróż ↓, s. 129-133.
- ↑ a b c Podróż ↓, s. 129.
- ↑ Podróż ↓, s. 130.
- ↑ Podróż ↓, s. 133, 134.
Bibliografia
edytuj- Aleksander Nowolecki: Pamiątka podróży cesarza Franciszka Józefa I po Galicyi i dwudziesto-dniowego pobytu jego w tym kraju. Kraków: Wydawnictwo Czytelni Ludowej H. Nowoleckiego, 1881, s. 1-232.