Pałac w Świerklańcu

Pałac w Świerklańcu – zabytkowy pałac w Świerklańcu.

Pałac w Świerklańcu

nr rej. 151/49 z 15.02.1949 i 606/66 z 30.12.1966
Pałac – widok od frontu
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Świerklaniec
Adres	ul. Parkowa 30 42-622 Świerklaniec
Typ budynku	Pałac
Architekt	Hector-Martin Lefuel
Inwestor	Guido Henckel von Donnersmarck
Ukończenie budowy	1876
Zniszczono	1957
Pierwszy właściciel	Guido Henckel von Donnersmarck
Kolejni właściciele	Guidotto Henckel von Donnersmarck
Położenie na mapie gminy Świerklaniec Pałac w Świerklańcu
Położenie na mapie Polski Pałac w Świerklańcu
Położenie na mapie województwa śląskiego Pałac w Świerklańcu
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Pałac w Świerklańcu
50°25′55,2″N 18°57′17,6″E

Obiekt zwany był „Małym Wersalem”.

Historia

Podczas pobytu we Francji hrabia Guido Henckel von Donnersmarck sprezentował swej metresie, Blance de Païva, pałac Pontchartrain, usytuowany niedaleko Paryża. Ponieważ warunki w starym, kamiennym, zamku w Świerklańcu nie odpowiadały przyzwyczajonej do wygód markizie, hrabia początkowo myślał o przeniesieniu pałacu z Francji do Świerklańca, ale ostatecznie kazał zaprojektować i zbudować zupełnie nowy obiekt, oparty na neorenesansowych wzorach francuskich. W ten sposób w latach 1869-1876 r. niedaleko starego zamku powstała rezydencja w stylu Ludwika XIV, zwana później popularnie „Małym Wersalem”. Pałac zaprojektował Hector Lefuel (nadworny budowniczy Napoleona III, znany z przebudowy paryskiego Luwru). W pałacu znajdowały się 34 duże sale oraz 6 luksusowych apartamentów. Wszystkie wyposażone były w ekskluzywne łazienki z systemami ogrzewania i wentylacji. Specjalnie dla cesarza Wilhelma II, który bywał częstym gościem u Donnersmacków, w pobliżu rezydencji wzniesiono mniejszy obiekt, zwany Pałacem Kawalera.

II wojna światowa i lata późniejsze

Pałac został podpalony w styczniu 1945 przez żołnierzy Armii Czerwonej lub żołnierzy Wehrmachtu na polecenie księcia Guidotto von Donnersmarcka. Ruiny ostatecznie zostały rozebrane w czasach PRL w latach 1954-1957. Nadający się do wykorzystania budulec uzyskany z ruin oraz marmury i kamienne bloki posłużyły do budowy Pałacu Kultury Zagłębia w latach 1951-1958.

W 1962 r. na wniosek Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Tarnowskich Górach, bez wiedzy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, górnicy kopalni "Andaluzja" wysadzili ruiny pobliskiego zamku piastowskiego.

Stan obecny

Z zespołu pałacowego do dzisiaj ocalały baseny, tarasy i fontanny, wspomniany Pałac Kawalera oraz kościół z grobowcami rodziny. Autorem rzeźb na tarasie, które ocalały do dziś, był Emmanuel Frémiet. Dwie pochodzące z parku pałacowego rzeźby lwów znajdują się w Zabrzu (zdobią wejście do parku od ul. 3 Maja). Brama pałacowa została przeniesiona do ogrodu zoologicznego w Parku Śląskim w Chorzowie.

Galeria

• 
  Pałac od frontu przed 1904
• 
  Od strony parku na pocztówce (c. 1890)
• 
  Pałac od strony parku pod koniec XIX w.
• 
  Pałac od strony parku (c. 1920)
• 
  Wnętrze czerwonego salonu
• 
  Miejsce po pałacu (2005)
• 
  Brama pałacowa, ob. do ZOO w Chorzowie
• 
  Brama z herbem Henckel v. Donnersmarck
• 
  Herb Henckel von Donnersmarck
• 
  Lew przy wejściu do parku

Zobacz też

• zamek w Świerklańcu
• park w Świerklańcu

Ważniejsza literatura

• M. Zgórniak, Pałac w Świerklańcu – zapomniane dzieło Hectora Lefuela, w: Archi­tektura XIX i po­czątku XX wieku, pod red. T. Grygiela, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 101-111
• J. A. Krawczyk, A. Kuzio-Podrucki, Zamki i pałace Donnersmarcków. Schlösser der Donnersmarcks, Radzionków 2002.
• A. Kuzio-Podrucki, P. Nadolski, D. Woźnicki, Herbarz bytomski, Bytom 2003.
• A. Kuzio-Podrucki, Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu, Bytom 2003.
• J. A. Krawczyk, E. Wieczorek, Dziedzictwo kulturowe gminy Świerklaniec, Bytom 1997.
• M. Wroński Świerklaniec w dawnych widokach, Tarnowskie Góry 2000.
• J. Rolak, „Zamek w Świerklańcu. Historia wyburzenia w świetle materiałów archiwalnych Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach” [w:]Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego, T.2, Katowice 2010.