Pałac Archiprezbitera w Olsztynie
Pałac Archiprezbitera w Olsztynie (Pałac biskupi) – pałac znajdujący się w Olsztynie przy ul. Stanisława Staszica 5, wybudowany w latach 1771–1772 w stylu późnobarokowym jako siedziba archiprezbiteratu olsztyńskiego, przebudowywany w 1907[2].
 nr rej. 1703 z 14 września 1988[1]
| |
 Pałac Archiprezbitera, widok od ul. Staszica | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Stanisława Staszica 5 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Munter z Kalnika |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
1771 |
| Ukończenie budowy |
1772 |
| Ważniejsze przebudowy |
1907 (przebudowa secesyjna) |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie Olsztyna  | |
 53°46′31,72″N 20°28′39,27″E/53,775478 20,477575
| |
Położenie
edytujPałac położony jest w Olsztynie w województwie warmińsko-mazurskim, w obrębie Starego Miasta, w jego wschodniej części przy ul. Stanisława Staszica 5[2]. Nieopodal przepływa rzeka Łyna i znajduje się jedna z głównych arterii komunikacyjnych centrum – ul. Seweryna Pieniężnego.
Historia
edytujPałac został wzniesiony w latach 1771–1772, prawdopodobnie przez architekta Muntera z Kalnika[2]. Powstała późnobarokowa budowla, z licznymi zdobieniami, była uzupełnieniem znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie sakralnej zabudowy XIV wiecznego kościoła św. Jakuba[2]. Pierwotnie budynek pełnił funkcję rezydencjonalną olsztyńskiego archiprezbitera.
W 1907 roku, pałac przebudowano na pałac biskupi[1][2], nadając mu charakter, obowiązującego wówczas w Królestwie Prus, stylu secesyjnego[2] z bogatymi zdobieniami.
Obecnie obiekt jest siedzibą arcybiskupa seniora Archidiecezji warmińskiej i utrzymany jest w bardzo dobrym stanie[3].
Architektura
edytujPałac do ulicy usytuowany jest szczytem i swoim założeniem zamyka zabudowę kościoła św. Jakuba. Założony na rzucie prostokąta, posiada elementy późnobarokowe z okresu pierwotnego XVIII wiecznego założenia, które przenikają się z secesyjnymi zdobieniami z XX-wiecznej przebudowy[2].
Jest to średniej wielkości dwukondygnacyjna, a na osi trójkondygnacyjna, budowla nakryta dwuspadowym dachem. W centralnej części siedmioosiowej elewacji frontowej znajduje się ryzalit, w którego osi środkowej umieszczone jest główne wejście do budynku, a nad nim kartusz herbowy. Trójkątny szczyt trzyosiowego ryzalitu zwieńczony jest wstawką z dekoracją sztukatorską, a pod trzema jego oknami znajduje się dekoracyjny fryz z motywem roślinnym[2].
Okna obu kondygnacji są prostokątne, poszerzone o opaski z uszakami, a same kondygnacje oddziela od siebie wąski gzyms kordonowy[2].
Zabytek
edytujPałac Archiprezbitera w Olsztynie jako zabytek o szczególnych walorach wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków. W spisie, figuruje pod nazwą pałac biskupi, ul. Staszica 5, 1907 pod nr rej 1703 z 14 września 1988[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 128 [dostęp 2013-09-19].
- ↑ a b c d e f g h i Pałacyk Archiprezbitera. odyssei.com. [dostęp 2013-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Odkryj Olsztyn. Zabytki. UM Olsztyn. s. 18. [dostęp 2013-09-19].