Oxyura
Oxyura – rodzaj ptaków z podrodziny sterniczek (Erismaturinae) w obrębie rodziny kaczkowatych (Anatidae).
| Oxyura | |||
| Bonaparte, 1828[1] | |||
_RWD1.jpg) Sterniczka zwyczajna (O. leucocephala) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Oxyura | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Anas rubidus A. Wilson, 1814 (= Anas jamaicensis J.F. Gmelin, 1789) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujRodzaj obejmuje gatunki występujące na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy[10].
Morfologia
edytujDługość ciała 35–51 cm, rozpiętość skrzydeł 53–70 cm; masa ciała 476–1300 g[11].
Systematyka
edytujRodzaj zdefiniował w 1828 roku francuski zoolog Karol Lucjan Bonaparte w artykule poświęconym systematyce północnoamerykańskich ptaków opublikowanym w czasopiśmie Annals of the Lyceum of Natural History of New York[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) sterniczka jamajska (O. jamaicensis).
Etymologia
edytuj- Oxyura: gr. οξυς oxus ‘ostry, spiczasty’; ουρα oura ‘ogon’[12].
- Cerconectes: gr. κερκος kerkos ‘ogon’; νηκτης nēktēs ‘pływak’, od νηχω nēkhō ‘pływać’[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Anas mersa Pallas, 1773 (= Anas leucocephala Scopoli, 1769).
- Erismatura (Erimistura): gr. ερεισμα ereisma, ερεισματος ereismatos ‘podpora’; ουρα oura ‘ogon’[14].
- Gymnura: gr. γυμνος gumnos ‘goły, obnażony’; ουρα oura ‘ogon’[15].
- Undina: w nowożytnym micie (stworzonym przez szwajcarskiego lekarza i chemika Paracelsusa (zm. 1541)) Undine lub Undina była żeńskim duchem wody, od łac. unda ‘woda, fala’[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Anas leucocephala Scopoli, 1769.
- Bythonessa: gr. βυθος buthos ‘otchłań, dno’; νησσα nēssa ‘kaczka’[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Anas leucocephala Scopoli, 1769.
- Plectrura: gr. πληκτρον plēktron ‘ostrze włóczni’; ουρα oura ‘ogon’[18].
- Pervicauda: łac. pervicax, pervicacis ‘mocny, sztywny’, od per- ‘bardzo’; vincere ‘przezwyciężać’; cauda ‘ogon’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Oxyura australis Gould, 1837.
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą następujące gatunki[20]:
- Oxyura vittata (R.A. Philippi, Sr., 1860) – sterniczka argentyńska
- Oxyura jamaicensis (J.F. Gmelin, 1789) – sterniczka jamajska
- Oxyura australis Gould, 1837 – sterniczka australijska
- Oxyura maccoa (Eyton, 1838) – sterniczka afrykańska
- Oxyura leucocephala (Scopoli, 1769) – sterniczka zwyczajna
Uwagi
edytuj- ↑ a b Nowa nazwa dla Ozyura Bonaparte, 1828, ponieważ autor uważał, że jest zajęta przez Oxyurus Swainson, 1827 (Furnariidae).
- ↑ Nowa nazwa dla Ozyura Bonaparte, 1828, ponieważ autor uważał, że jest zajęta przez Oxyuris Rudolphi, 1803 (Nematoda).
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Erismatura Bonaparte, 1832.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Ch.-L. Bonaparte. The Genera of North American Birds, and a Synopsis of the Species found within the territory of the United States; systematically arranged in Orders and Families. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 2, s. 390, 1828. (ang.).
- ↑ J.G. Wagler. Mittheilungen über einige merkwürbige Thiere. „Isis von Oken”. 25, s. kol. 282, 1832. (niem.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte. Aggiunte e correzioni relative agli animali vertebrati a sangue caldo. „Giornale Arcadico di Scienze Letteri ed Arti”. 52, s. 208, 1831. (wł.).
- ↑ T. Nuttall: A manual of the ornithology of the United States and of Canada:. Cz. 2: The Water Birds. Cambridge: Hilliard and Brown, 1834, s. 425. (ang.).
- ↑ J. Gould: The birds of Europe. Cz. 5. London: R. and J.E. Taylor, 1837, s. ryc. 383. (ang.).
- ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 472. (niem.).
- ↑ J. von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen.. Sttutgart: Hoffmann, 1848, s. x. (niem.).
- ↑ C.-D. Degland & J.-J.Z. Gerbe: Ornithologie européenne, ou, Catalogue descriptif, analytique et raisonné des oiseaux observés en Europe. Wyd. 2. T. 2. Paris: J.B. Baillière, 1867, s. 565. (fr.).
- ↑ G.M. Mathews. Notes on Generic Names. „The Emu”. 44 (4), s. 320, 1945. DOI: 10.1071/MU944319. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-10-30]. (ang.).
- ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Ducks, Geese, and Waterfowl (Anatidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red. red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2024, Oxyura, DOI: 10.2173/bow.anatid1.01 [dostęp 2024-01-31] (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Oxyura [dostęp 2021-12-25].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cerconectes [dostęp 2021-12-25].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Erismatura [dostęp 2021-12-25].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Gymnura [dostęp 2021-12-25].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Undina [dostęp 2021-12-25].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Bythonessa [dostęp 2021-12-25].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Plectrura [dostęp 2021-12-25].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pervicauda [dostęp 2021-12-25].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Erismaturinae Eyton, 1838 – sterniczki (wersja: 2024-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-30].
Bibliografia
edytuj- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).