Otto Wallach
Otto Wallach (ur. 27 marca 1847 w Królewcu, zm. 26 lutego 1931 w Getyndze) – niemiecki chemik pochodzenia żydowskiego, profesor Uniwersytetów w Bonn i w Getyndze, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii z 1910 roku.
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor | |
| Specjalność: chemia | |
| Alma Mater | |
| Uczelnia |
Uniwersytet w Bonn, |
| Odznaczenia | |
 
| |
| Nagrody | |
Otto Wallach siedzi drugi od lewej
Życiorys
edytujRodzicami Ottona Wallacha byli: Otillie Wallach (z domu Thoma) i Gerhard Wallach – urzędnik państwowy wysokiej rangi w Królewcu[1][2], a później – audytor generalny w Poczdamie[3]. Syn uczęszczał w Poczdamie do gimnazjum o profilu humanistycznym. W tym okresie interesował się historią i sztuką. Chemii uczył się niechętnie[3] – na ten kierunek nauki zdecydował się dopiero rozpoczynając studia. Studiował nauki przyrodnicze[4] i chemię na Uniwersytecie w Getyndze (z jednosemestralną przerwą na pobyt na Uniwersytecie w Berlinie i studia u Hofmanna[5] i Magnusa[6]). Po powrocie do Getyngi szybko ukończył studia i uzyskał doktorat w roku 1869. Pracę doktorską nt. izomerów z serii pochodnych toluenu wykonywał pod kierownictwem Hansa Hübnera[7] (publikacja: Ueber vom Toluol abgeleitete neue isomere Verbindungen, 1869[8]), korzystając z laboratorium Friedricha Wöhlera[3].
Pracował naukowo i dydaktycznie w[3][2][4]:
- 1869–1870 – Uniwersytecie Berlińskim, jako asystent H. Wichelhausa[3],
- 1870 – Uniwersytecie w Bonn,
- 1871/1872 – „Aktien-Gesellschaft für Anilin-Fabrikation”,
- 1872–1889 – Uniwersytecie w Bonn, m.in. jako profesor farmacji,
- 1889–1915 – macierzystym Uniwersytecie w Getyndze jako profesor chemii.
Do Bonn przeniósł się w roku 1870 na zaproszenie Kekulégo (podobnie jak Wallach zainteresowanego sztuką), jednak już w pierwszym roku pobytu pracę przerwała wojna francusko-pruska (służba wojskowa 1870–1871). Po zakończeniu wojny podjął pracę w fabryce barwników w Berlinie-Rummelsburgu (późniejsza Agfa), okazało się jednak, że jest zbyt szkodliwa dla jego zdrowia (zob. produkcja aniliny)[3].
W latach 1872–1889 zajmował kolejno stanowiska asystenta w laboratorium chemii organicznej, privatdozenta, profesora nadzwyczajnego (od 1876) i kierownika Katedry Farmakologii (od 1879)[3].
W roku 1889 został następcą Viktora Meyera w katedrze Wöhlera w Getyndze oraz dyrektorem Instytutu Chemii. Odszedł na emeryturę w roku 1915, gdy sześciu jego asystentów zginęło w walkach I wojny światowej. Nadal pracował naukowo (do roku 1927)[4]. Nigdy nie zawarł związku małżeńskiego. Zmarł 26 lutego 1931 roku[3].
Tematyka pracy naukowej
edytuj
W Berlinie (1869–1870) Otto Wallach zajmował się (wraz z Wichelhausem) badaniami reakcji nitrowania 2-naftolu[3]. W początkowym okresie pracy w Bonn badał m.in. reakcję pentachlorku fosforu z karboksyamidami (odkrywając chlorki imin). Zmianę kierunku badań spowodował Kekulé, zachęcając go do zajęcia się zawartością szafy z niemal zapomnianym zbiorem olejków eterycznych. Rozpoczęte wówczas dalsze prace umożliwiły rozwój technologii przemysłowej produkcji związków aromatycznych oraz doprowadziły do innych naukowych osiągnięć Wallacha w dziedzinie chemii organicznej (przede wszystkim chemii związków alicyklicznych), wyróżnionych w roku 1910 Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii. Już w pierwszej publikacji (1884) zwrócił uwagę na wielką różnorodność grupy węglowodorów C10H16 (współcześnie dobrze znanej, zob. np. terpeny, kamfora), wykazując różnice między nimi z użyciem takich prostych reagentów, jak HCl i HBr. W wyniku dalszych badań stwierdził, że niektóre ze zidentyfikowanych w ten sposób związków są identyczne. W roku 1909 opublikował wyniki pracy w formie książki (600 stron) pt. Terpene und Campher (wznowionej w roku 1914), którą zadedykował swoim uczniom[3][4].
Dnia 10 grudnia 1910 roku, w czasie ceremonii wręczania Nagród Nobla, wygłosił wykład pt. Alicyclic Compounds, który rozpoczął od wyrażenia szacunku i wdzięczności swoim mistrzom – Jacobowi Berzeliusowi, pionierowi działu chemii organicznej nazwanemu vegetable chemistry, oraz Friedrichowi Wöhlerowi, swojemu nauczycielowi i poprzednikowi na akademickim stanowisku w Getyndze, który tam właśnie zapoczątkował (wspólnie z Justusem von Liebigiem) prace dotyczące olejków eterycznych, badając olejek migdałowy[9].
Publikacje (wybór)
edytujJest autorem ponad 150 artykułów na temat terpenów oraz książek, m.in.[2]:
- Tabellen zur Chemischen Analyse (1880)[10]
- Briefwechsel zwischen J. Berzelius und F. Wöhler (1901)[11]
- Terpene und Campher; Zusammenfassung eigener Untersuchungen auf dem Gebiet der alicyclischen Kohlenstoffverbindungen (1909)[12]
i wielu innych[13].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- 1908 – tytuł honorowego członka Chemical Society,
- 1910 – Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii,
- 1911 – Order Czerwonego Orła III klasy,
- 1912 – Medal Davy'ego[14],
- 1912 – tytuł honorowego członka Verein Deutscher Chemiker[15],
- 1915 – Order Korony (Prusy) II klasy,
- tytuły Doctor honoris causa Uniwersytetów w Manchesterze i w Lipsku oraz Uniwersytet Techniczny w Brunszwiku.
Przypisy
edytuj- ↑ Otto Wallach – Facts. [w:] The Nobel Prize in Chemistry 1910 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-07-15]. (ang.).
- ↑ a b c d Otto Wallach. [w:] Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2014-07-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Biographical. [w:] The Nobel Prize in Chemistry 1910 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-07-15]. (ang.).
- ↑ a b c d Otto Wallach (1847 to 1931). [w:] Strona internetowa Georg-August-Universität Göttingen [on-line]. www.uni-goettingen.de. [dostęp 2014-07-15]. (ang.).
- ↑ Hofmann, August Wilhelm von (preußischer Adel 1888). [w:] NDB ADB Deutsche Biographie [on-line]. www.deutsche-biographie.de. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
- ↑ Magnus, Gustav von (württembergischer Personaladel 1842). [w:] NDB ADB Deutsche Biographie [on-line]. www.deutsche-biographie.de. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
- ↑ Hübner, Hans. [w:] NDB ADB Deutsche Biographie [on-line]. www.deutsche-biographie.de. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
- ↑ Otto Wallach: Ueber vom Toluol abgeleitete neue isomere Verbindungen. 1869. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
- ↑ Alicyclic Compounds. [w:] Nobel Lecture [on-line]. Nobel Media AB, 1910-12-12. [dostęp 2014-07-15]. (ang.).
- ↑ Otto Wallach: Tabellen Zur Chemischen Analyse; Thl. 2 forms also the second edition of „Hüfstabellen für den chemisch-analytischen Unterricht.”. [w:] Książki Google – informacje [on-line]. 1880. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
- ↑ Otto Wallach (im Auftrage der Königl. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen): Briefwechsel zwischen J. Berzelius und F. Wöhler. Wilhelm Engelmann, 1901. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
- ↑ Wallach, Otto, 1847–1931: Terpene und Campher; Zusammenfassung eigener Untersuchungen auf dem Gebiet der alicyclischen Kohlenstoffverbindungen. [w:] Book on Open Library OL7053026M [on-line]. Vwrlag Von Veit & Comp, 1909. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
- ↑ inauthor:"Otto Wallach". [w:] Książki Google – informacje [on-line]. www.google.com. [dostęp 2014-07-16].
- ↑ Davy Medal This medal is awarded for important discoveries in chemistry. [w:] Straona internetowa Royal Society [on-line]. royalsociety.org. [dostęp 2014-07-16]. (ang.).
- ↑ Gesellschaft Deutscher Chemiker. www.gdch.de, Die Gesellschaft Deutscher Chemiker e.V. > Über uns. [dostęp 2014-07-16]. (niem.).
Bibliografia
edytuj- Wulf von Bonin, Erich Bagge, Robert Herrlinger: Laureaci nagrody Nobla. Chemia, fizyka, medycyna. Warszawa: 1969.