Ostrołódka kosmata

Ostrołódka kosmata (Oxytropis pilosa DC.) – gatunek roślin z rodziny bobowatych. Występuje w strefie umiarkowanej Europy i Azji. Rośnie na murawach kserotermicznych. W Polsce pod ochroną ścisłą.

Ostrołódka kosmata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

ostrołódka

Gatunek

ostrołódka kosmata

Nazwa systematyczna
Oxytropis pilosa (L.) DC.
Astragalogia 91. 1802
Synonimy
  • Astragalus pilosus L.

Zasięg występowania

edytuj

Występuje w Azji środkowej i na Syberii, w regionie Kaukazu, w Turcji, w Europie wschodniej i środkowej na południu po Rumunię i centralne Włochy, na zachodzie sięga do francuskich Alp i Niemiec[3]. W Polsce występuje w rozproszeniu na niżu w pasie na północ od Zielonej Góry, Poznania i Płocka poza tym bardzo rzadko na północ od Krakowa i wzdłuż granicy wschodniej[4].

Morfologia

edytuj
 
Kwiatostan
 
Kwiat
 
Owoce
 
Owoc i nasiona
 
Fragment łodygi z przylistkiem
Pokrój
Roślina wysokości do 30 cm, cała gęsto, odstająco owłosiona długimi, białymi włoskami. Pęd nadziemny wyrasta z rozgałęzionego kłącza. Skupione pędy tworzą zwykle kępy.
Łodyga
Wzniesiona, pojedyncza, zwykle czerwono nabiegła.
Liście
Nieparzystopierzasto złożone, składają się z 7-15 par zaostrzonych, drobnych, lancetowatych lub jajowatych listków. Górne liście siedzące, niższe na coraz dłuższych ogonkach. U ich nasady znajdują się lancetowate, wolne przylistki.
Kwiaty
Zebrane po 20-40 w jajowate kwiatostany wyrastające na długich szypułkach z kątów liści. Kwiaty motylkowe, prawie siedzące o długości ok. 11 mm. Drobne przysadki są krótsze od kielicha. Kielich zrosły, dzwonkowaty, z ząbkami szydlastymi. Owłosiony długimi białymi i krótszymi czarnymi włoskami. Korona jasnożółta z łódeczką zakończoną długim ostrzem. Żagielek wycięty, dwa razy dłuższy od skrzydełek.
Owoc
Podługowaty, na szczycie zaostrzony, czarny i odstająco owłosiony strąk.

Biologia i ekologia

edytuj
Rozwój
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do sierpnia.
Siedlisko
Rośnie w murawach kserotermicznych, na wzgórzach i zboczach, na skałkach gipsowych i wapiennych. Jest gatunkiem ciepłolubnym i światłolubnym.
Fitosocjologia
Gatunek charakterystyczny dla rzędu Festucetalia valesiacae i zespołu Potentillo-Stipetum capillatae[5].

Zagrożenie i ochrona

edytuj

Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[6]. Jest gatunkiem tracącym stanowiska w wyniku zmian sposobu użytkowania gruntów, w szczególności z powodu zaorywania muraw i zarastania ich lub zalesiania roślinnością drzewiastą. W Polsce objęty ochroną gatunkową.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. Oxytropis pilosa. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2008-12-16]. (ang.).
  4. Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
  5. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

edytuj
  • Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 83-7073-444-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.