Oskrzelka rynienkowata
Oskrzelka rynienkowata, płucnica rynienkowata (Nephromopsis cucullata (Bellardi) Divakar, A. Crespo & Lumbsch) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
oskrzelka rynienkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Nephromopsis cucullata (Bellardi) Divakar, A. Crespo & Lumbsch Fungal Diversity 84: 112 (2017) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Należał do niedawno utworzonego nowego rodzaju Flavocetraria, który wyodrębniono z rodzaju Cetraria, na podstawie różnic w budowie kory i pyknidiów oraz reakcji barwnych[3]. W 2017 r. Crespo i Lumbsch przenieśli go do rodzaju Nephromopsis[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1788 r. Carlo Antonio Lodovico Bellardi nadając mu nazwę Lichen cucullatus Bellardi. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Kärnefelt i A. Thell w 1994 r.[1]
- Allocetraria cucullata (Bellardi) Randlane & Saag 1992
- Cetraria cucullata (Bellardi) Ach. 1803
- Flavocetraria cucullata (Bellardi) Kärnefelt & A. Thell 1994
- Lichen cucullatus Bellardi 1788
- Lobaria cucullata (Bellardi) Hoffm. 1796
- Parmelia cucullata (Bellardi) Spreng. 1827
- Physcia cucullata (Bellardi) DC. 1805
- Platysma cucullatum (Bellardi) Hoffm. 1801
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Charakterystyka
edytujPlecha krzaczkowato-listkowata o wysokości 2–8 cm i barwie białej, kremowej, kości słoniowej lub biało-żółtawej. Znajdują się w niej glony protokokkoidalne. Powierzchnia górna gładka i rynienkowato zwinięta. Brak na niej specyficznych struktur[5].
Metabolity wtórne: kwas protolichosterynowy i kwas usninowy[5].
Występowanie
edytujNa półkuli północnej gatunek szeroko rozprzestrzeniony, szczególnie w tundrze w arktycznych i północnych regionach, oraz w wysokich górach[3]. Na półkuli południowej znacznie rzadszy; tutaj podano jego występowanie tylko z Andów w Ameryce Południowej i gór Tanzanii w Afryce[6]. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach, Sudetach i na Babiej Górze[2]. Rośnie na próchnicznej lub gliniastej glebie oraz na obumarłych resztkach mchów i roślin w piętrze halnym[5][3].
W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU – gatunek narażony na wymarcie[7]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[8], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków porostów chronionych[9].
Gatunki podobne
edytujOd innych podobnych porostów oskrzelkę rynienkowatą łatwo można odróżnić po żółtawym zabarwieniu i charakterystycznym pokroju[3]. Najbardziej podobna jest występująca na takich samych oskrzelka niwalna (Flavocetraria nivalis). Odróżnia się bardziej postrzępioną plechą o rynienkowato zwiniętych odcinkach.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ a b c d Flavocetraria cucullata (Bellardi) Kärnefelt & A. Thell. [dostęp 2014-07-02].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ a b c Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-07-02].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765).
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.