Wikipedia

Osiedle im. Henryka Sienkiewicza (Kłodzko)

Osiedle im. Henryka Sienkiewicza – osiedle położone we wschodniej części Kłodzka, położone w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim[1]. Powstało na początku XX wieku wraz z rozbudową miasta w kierunku wschodnim. Jest to osiedle o charakterze jednorodzinnym, willowym. Zamieszkuje je kilka tysięcy osób. W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nosiło nazwę imienia Jurija Gagarina[2].

Osiedle im. Henryka Sienkiewicza
Osiedle Kłodzka
Ilustracja
Domy przy ul. Sienkiewicza położone za szkołą podstawową
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Miasto

Kłodzko

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-300

Tablice rejestracyjne

DKL

Położenie na mapie Kłodzka
Położenie na mapie
50°26′19,58″N 16°40′08,51″E/50,438772 16,669031

Geografia

edytuj

Położenie geograficzne

edytuj

Osiedle im. Henryka Sienkiewicza położone jest we wschodniej części Kłodzka. Graniczy na północy z Przedmieściem Wojciechowickim i Mariańską Doliną (Dolnią), na wschodzie z Wojciechowicami i Jaszkówką w gminie wiejskiej Kłodzko, na zachodzie i południu z Przedmieściem Nyskim. Na południu graniczy ono z Jaszkową Dolną. Od centrum miasta oddalone jest o ok. 1,5 km[3].

Warunki naturalne

edytuj

Osiedle położone jest na długim bocznym ramieniu Grzbietu Wschodniego Gór Bardzkich, odchodzącego od Łaszczowej[4]. Kulminacyjnym szczytem tego ramienia jest licząca 430 m n.p.m. Szyndzielnia, położona we wschodniej części osiedla. Szczyt ten jednocześnie największą górę w Kłodzku. Wzniesienie na którym znajduje się osiedle im. Sienkiewicza ograniczone jest przez przepływające na jego obrzeżach potoki tworzące niewielkie doliny: od strony północnej Jodłownik, zaś od południa Jawornik[5]. Obszar osiedla leży na wysokości od około 300 do 360 m n.p.m.[6] Obszar ten jest w miarę gęsto zabudowany. Jedynie wschodnią jego część stanowi niewielki las wokół Szyndzieni[7].

Historia

edytuj
 
ul. Walecznych, jedna z głównych arterii osiedla im. Sienkiewicza

Obszar dzisiejszego osiedla im. Henryka Sienkiewicza zajmowany był w okresie wczesnego średniowiecza przez lasy, które stanowiły źródło drewna dla mieszkańców Kłodzka i jego przedmieść[8]. W ciągu kolejnych stuleci na zachodnich rubieżach dzisiejszego osiedla powstały dwa kłodzkie przedmieścia: Wojciechowickie i Wygon[9].

Obszar ten znalazł się w granicach miasta na początku XIX wieku[10]. Na przełomie XVIII i XIX wieku powstał w rejonie obecnej ulicy Kilińskiego, najdalej na południe wysunięty szaniec[11] fortu Owcza Góra[12]. Zabudowa tego terenu przez kolejne lata była ograniczona przepisami budowlanymi związanymi z posiadaniem przez Kłodzko statusu miasta-twierdzy. Zniesienie tego statusu w 1877 roku pozwoliło na dalszą rozbudowę miasta, w tym również w kierunku wschodnim[13]. Dalsza rozbudowa obszaru obecnego osiedla rozpoczęła się na początku XX wieku. Powstało w tym czasie w tym czasie wiele willi i domów jednorodzinnych, w myśl koncepcji miasta-ogrodu[14]. Każda z nich posiadała własny przydomowy ogródek. Głównymi osiami zabudowy były ulice: Sienkiewicza i Walecznych, od których odchodziły boczne uliczki[15]. Projektując tereny rekreacyjne, wybudowano na terenie osiedla małą skocznię narciarską[16].

Zniesienie statusu miasta-twierdzy w Kłodzku nie oznaczało całkowitego wyparcia wojska z tych terenów, ponieważ pozostawało ono wciąż miastem garnizonowym. W okresie dwudziestolecia międzywojennego we wschodniej części obecnego osiedla wzniesiono kolejny olbrzymi kompleks koszarowy dla Wehrmachtu[17].

 
Klub 22 Batalionu Piechoty Górskiej z widocznymi po lewej stronie pozostałościami po małej skoczni narciarskiej

Po zakończeniu II wojny światowej i przejęciu Kłodzka przez polską administrację utrzymano charakter peryferyjnego, willowego osiedla. W miejsce mieszkańców wysiedlonych w głąb Niemiec przybyli polscy osadnicy[18]. Od lat 70. XX wieku na wolnych przestrzeniach zaczęto wznosić nowe domy jednorodzinne. W centralnej części osiedla wybudowano także szkołę podstawową w ramach projektu szkół tysiąclecia. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej osiedle otrzymało imię Jurija Gagarina (1934–1968), radzieckiego kosmonauty i pierwszego człowieka w przestrzeni kosmicznej[19].

Koszary zajmowane przez wojska niemieckie zostały zajęte przez 27 Pułk Zmechanizowany Ludowego Wojska Polskiego (od 1983 roku im. kpt. Stanisława Betleja). Pułk w latach 1952–1989 wchodził w skład 10 Sudeckiej Dywizji Zmechanizowanej (pancernej), a następnie 2 Dywizji Zmechanizowanej[20]. W 1990 roku został rozformowany, a w jego miejsce koszary zajęła piechota górska – 22 Batalion Piechoty Górskiej[21].

Po przeprowadzeniu pierwszych demokratycznych wyborów do odtworzonego samorządu miejskiego w 1990 roku, na mocy uchwały Rady Miejskiej Kłodzka I kadencji (1990–1994) dokonano dekomunizacji nazw ulic, placów i osiedli w mieście. Osiedle otrzymało imię Henryka Sienkiewicza (1846–1916), laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury[1].

Administracja

edytuj

Obszar obecnego osiedla od zawsze dzielił losy polityczno-administracyjne z Kłodzkiem, zostając do niego oficjalnie włączony w XIX wieku[22]. Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się przy pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta sześciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 1, wraz z całą wschodnią częścią miasta, położoną na prawym brzegu Nysy Kłodzkiej[23].

Edukacja i kultura

edytuj
 
Szkoła Podstawowa nr 7 im. T. Kościuszki, jedna z tzw. „tysiąclatek”

Osiedle posiada własną placówkę oświatową, którą jest położona w centralnej jego części przy ul. Sienkiewicza 61, Szkoła Podstawowa nr 7 im. Tadeusza Kościuszki. Uczęszczają do niej dzieci w wieku 7–15 lat[24]. Szkoła ta jest inicjatorem wielu działań kulturalnych na terenie osiedla[25]. Młodzież po ukończeniu szkoły podstawowej w zdecydowanej większości kontynuuje dalsze kształcenie w szkołach średnich położonych w centrum miasta[26].

Religia

edytuj

Większość mieszkańców osiedla stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Przynależą oni do katolickiej parafii Matki Bożej Różańcowej, której siedziba znajduje się na Piasku w Kłodzku przy pl. Franciszkańskim 1. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego[27].

Architektura i urbanistyka

edytuj

Dominującą zabudową na terenie osiedla im. Henryka Sienkiewicza są domy jednorodzinne[28]. Obszar osiedla zaczął być zabudowywany dopiero na początku XX wieku, co wynikało z pochyłości terenu. W związku z tym brak jest tutaj cenniejszych zabytków[14]. Pomimo to niejednokrotnie budynki znajdujące się na osiedlu mają charakter podmiejskich willi, ich autorem wielu z nich był znany kłodzki architekt Andreas Ernst (1861–1929)[29]. Zabudowa osiedla została uzupełniona o nowe domy jednorodzinne, które zaczęły powstawać na tym terenie od lat 70. XX wieku. Były to typowe bloki z epoki socjalizmu, zbudowane z prefabrykatów w kształcie sześcianów[30]. Do najciekawszych obiektów na terenie osiedla należą[31]:

  • Mauzoleum rodziny Ernst – ul. Walecznych z 1927 roku; aktualnie częściowo w ruinie[32].
  • Zespół koszarowo-wojskowy – ul. Walecznych 59; kompleks powstał w okresie dwudziestolecia międzywojennego[33].
  • Willa – ul. Sienkiewicza 24; trzykondygnacyjna z początku XX wieku, z narożną wieżą i mansardowym dachem[34].
 
Zabudowa jednorodzinna ul. Walecznych

W skład osiedla im. Sienkiewicza wchodzi 15 ulic[35]:

  • ul. Brzozowa
  • ul. Bukowa
  • ul. Władysława Broniewskiego
  • ul. Stefana Czarnieckiego
  • ul. Marii Dąbrowskiej
  • ul. Marka Hłaski
  • ul. Hugona Kołłątaja
  • ul. Mikołaja Kopernika
  • ul. Kwiatowa
  • ul. Zofii Nałkowskiej
  • ul. Henryka Sienkiewicza
  • ul. Sowia
  • ul. Walecznych
  • ul. Wierzbowa
  • ul. Willowa

Turystyka i rekreacja

edytuj
 
Państwowe Ogródki Działkowe „Zgoda” po lewej stronie na os. Sienkiewicza

Osiedle im. Sienkiewicza zostało zaplanowane z modnymi na przełomie XIX i XX wieku trendami miasta ogrodu, która zakładała budowę osiedla charakteryzującego się niską, luźną zabudową, a przede wszystkim znacznym udziałem terenów zielonych takich jak ogrody i skwery. Większość z budynków posiada własne przydomowe ogórki. Poza tym w centralnej części osiedla, na rogu ulic: Sienkiewicza, Kołłątaja i Walecznych znajdują się Państwowe Ogródki Działkowe „Zgoda”. Południowy obszar osiedla wzdłuż Jawornika porośnięty jest przez liczne łąki, zaś we wschodniej jego części wyrasta niewielki las, którego kulminację stanowi szczyt – Szyndzielnia[1]. W jego bliskim sąsiedztwie znajduje się nieczynna już wieża widokowa[36]. Przebiega tędy jedyny kłodzki pieszy szlak turystyczny, którym jest szlak żółty   z Krosnowic na Kłodzką Górę, cieszący się sporą popularnością wśród turystów[37][38].

Z powodu sprzeciwu mieszkańców dotyczącego ulokowania na zboczach Owczej Góry kłodzkiej infrastruktury sportów zimowych[39], w pierwszych dekadach XX wieku przy ul. Walecznych wybudowano małą skocznię narciarską o wysokości kilkudziesięciu metrów, której punkt konstrukcyjny wynosił 30 metrów. W okresie powojennym obiekt uległ zniszczeniu[16].

Gospodarka

edytuj

Osiedle im. Sienkiewicza nie posiada rozbudowanej infrastruktury handlowo-usługowej. Znajduje się tutaj wyłącznie kilka prywatnych sklepów o charakterze osiedlowym. Ostatnimi laty z racji ustronnego położenia rozwija się tutaj funkcja turystyczna. Powstają prywatne kwatery, jak i obiekty hotelowe, w tym m.in.[40]:

  • Pokoje gościnne u Mai – ul. Dąbrowskiej 17,
  • Pokoje gościnne pod Różami – ul. Dąbrowskiej 13,
  • Willa Kłodzko-Zacisze – ul. Hłaski 3.

Infrastruktura

edytuj
 
Witacz 22 Batalionu Piechoty Górskiej na płocie koszar przy ul. Walecznych

Transport

edytuj

Osiedle im. Sienkiewicza położone jest na uboczu ważnych szlaków komunikacyjnych. Najważniejszymi arteriami na terenie osiedla są ulice: Sienkiewicza i Walecznych, które biegną równolegle do siebie z zachodu na wschód. Wszystkie ulice znajdujące się na obszarze osiedla mają charakter dróg gminnych[41].

Komunikacja

edytuj
Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Kłodzku.

Na terenie osiedla znajduje się dwa przystanki autobusowe – Kłodzko, ul. Walecznych oraz Kłodzko, ul. Sienkiewicza. Dawniej odjeżdżały z niego busy A-Visty, obsługujące trasę II z ul. Spółdzielczej w kierunku ul. Walecznych, gdzie przy jednostce wojskowej znajdowała się pętla autobusowa[42]. Współcześnie przewoźnik ten nie obsługuje tej linii, zaś oba przystanki są nieczynne dla ruchu pasażerskiego[43][44].

Bezpieczeństwo

edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – mieszkańcy osiedla im. Sienkiewicza podlegają pod rejon działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje: asp. Grzegorz Piech z V Rejonu Służbowego[45]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej V Rejon Służbowy obsługują st. insp. Marek Jasionek i st. strażnik Grzegorz Zamłyński[46].

We wschodniej części osiedla zlokalizowany jest duży kompleks koszarowo-wojskowy przy ul. Walecznych 59–61, na który składają się[35]:

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  2. ↑ Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego w Kłodzku dostępne w Biuletynie informacji Publicznej. [on-line] [dostęp 2020-11-15].
  3. ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 2, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1992.
  4. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 326.
  5. ↑ Opracowano na podstawie danych topograficznych zamieszczone na stronie „geoportal.gov.pl”. [on-line] [dostęp 2020-11-15].
  6. ↑ Wysokość geograficzna na podstawie „www.wysokosc.mapa.info.pl” [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  7. ↑ Ziemia Kłodzka z pograniczem polsko-czeskim. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 2012/2013.
  8. ↑ K. BartkiewiczDzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław 1977, s. 38.
  9. ↑ K. Bartkiewicz, Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław 1977, s. 128.
  10. ↑ Plan miasta Kłodzka z początku XIX wieku. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  11. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 327.
  12. ↑ Porównaj plany miasta Kłodzka: z końca XIX wieku oraz z początku XX wieku [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  13. ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 12.
  14. ↑ a b Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 127.
  15. ↑ Plan miasta Kłodzka z 1 dekady XX wieku. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  16. ↑ a b Dawna skocznia narciarska w Kłodzku na stronie „www.skisprungschanzen.com”. [on-line] [dostęp 2020-11-15].
  17. ↑ Dawne zdjęcia koszar przy ul. Walecznych w Kłodzku z okresu dwudziestolecia międzywojennego. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  18. ↑ 'Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 138/.
  19. ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 1, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1990.
  20. ↑ J. Kajetanowicz, Polskie wojska lądowe 1945–1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie, Toruń-Łysomice 2005, s. 430.
  21. ↑ Z. Jaszek, Zarys historii Kłodzka, [w:] „Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000”, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  22. ↑ Plan von Glatz, 1:4500, pod red. M. Krausego, Glatz ca 1896. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  23. ↑ Granice okręgów wyborczych i liczba radnych do kłodzkiej Rady Miejskiej na stronie PKW dotyczącej wyborów samorządowych z 2018 roku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  24. ↑ Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  25. ↑ Informacje ogólne o SP nr 7 im. Kościuszki w Kłodzku. [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  26. ↑ Dane Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych UM w Kłodzku na rok szkolny 2019/2020.
  27. ↑ Podział administracyjny diecezji świdnickiej na jej oficjalnej witrynie internetowej.. diecezja.swidnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  28. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 197.
  29. ↑ J. Jakubowicz, Andreas Ernst (1861–1929) kłodzki architekt/ein Glatzer Architekt, Kłodzko 2019.
  30. ↑ Dane dotyczące zabudowy os. im. Sienkiewicza na podstawie informacji Wydziału Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku wg stanu na listopad 2020 roku.
  31. ↑ A. Wachowska, Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Kłodzka, w: „Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Kłodzka”. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  32. ↑ Informacja dotycząca mauzoleum rodziny Ernst na portalu „polska-org”. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  33. ↑ Zespół koszar przy ul. Walecznych w Kłodzku. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  34. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 230.
  35. ↑ a b Interaktywny plan miasta Kłodzka dostępny na stronie miasta. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  36. ↑ Wieże widokowe w powiecie kłodzkim. [on-line] [dostęp 2020-11-16].
  37. ↑ Wykaz turystycznych szlaków pieszych będących pod opieką PTTK w Kłodzku. [on-line] [dostęp 2020-11-15].
  38. ↑ Trasa żółtego szlaku na podstawie interaktywnej mapy turystycznej polskich szlaków. [on-line] [dostęp 2020-11-14].
  39. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 115.
  40. ↑ Dane dotyczące branży handlowej na os. Sienkiewicza na podstawie Wydziału Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku wg stanu na listopad 2020 roku.
  41. ↑ Dane dotyczące dróg znajdujących się w obszarze Owczej Góry uzyskane w Wydziale Inżynierii Miejskiej i Ochrony Środowiska UM w Kłodzku wg stanu na 31.12.2019 roku.
  42. ↑ F. Dymczyński, Linie autobusowe w Kłodzku, [w:] Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  43. ↑ Dane dotyczące linii i przystanków obsługiwanych przez A-Vistę uzyskane w sekretariacie spółki według stanu na listopad 2020 roku.
  44. ↑ Dane dotyczące komunikacji na terenie osiedla im. Sienkiewicza uzyskane w Wydziale Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku według stanu na październik 2020 roku.
  45. ↑ Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  46. ↑ Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019 roku. sm.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [on-line] [dostęp 2020-10-22].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Osiedle_im._Henryka_Sienkiewicza_(Kłodzko)&oldid=72997251”