Orzeł sawannowy

Orzeł sawannowy
	Aquila rapax
	(Temminck, 1828)
	; Orzeł sawannowy w Parku Narodowym Serengeti
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Aquila
Gatunek	orzeł sawannowy
Synonimy
	Falco rapax Temminck, 1828;
	Falco rapax Temminck, 1828;
Podgatunki
	A. r. vindhiana Franklin, 1831; A. r. belisarius (J. Levaillant, 1850); A. r. rapax (Temminck, 1828);
	A. r. vindhiana Franklin, 1831; A. r. belisarius (J. Levaillant, 1850); A. r. rapax (Temminck, 1828);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Orzeł sawannowy^[4] (Aquila rapax) – gatunek dużego, osiadłego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Zamieszkuje Afrykę Subsaharyjską i Azję Południową, izolowane populacje w północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie^[3]. Narażony na wyginięcie.

Systematyka

Dawniej uważano, że orzeł sawannowy jest blisko spokrewniony z wędrownym orłem stepowym (Aquila nipalensis) i obie formy zaliczano do jednego gatunku. Różnią się jednak w zakresie DNA, morfologii, zachowania i ekologii^[2]^[5].

Podgatunki: Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny wyróżnia trzy podgatunki A. rapax^[6]:

orzeł indyjski^[4] (A. rapax vindhiana) – Pakistan, Indie, Nepal.
A. rapax belisarius – Maroko i Algieria, południowa Mauretania do Etiopii i południowo-zachodniej Arabii oraz na południe do Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy i Kenii.
orzeł sawannowy^[4] (A. rapax rapax) – południowa Kenia i Demokratyczna Republika Konga do RPA.

Morfologia

Cechy gatunku: Nieco mniejszy i jaśniejszy od orła stepowego, nie ma jasnego podgardla. Upierzenie brązowe, ciemniejsze na skrzydłach i ogonie, jasne na grzbiecie. Ogon poprzecznie prążkowany. Osobniki młodociane ubarwione mniej kontrastowo.
Wymiary średnie: dł. ciała ok. 60–75 cm^[2]
rozpiętość skrzydeł 159–183 cm^[2]
waga ok. 1600–3100 g^[2]

Ekologia i zachowanie

Biotop: Step, otwarte, zadrzewione tereny, sawanna i półpustynie^[2].

Jaja z kolekcji muzealnej

Lęgi: Orły sawannowe są monogamiczne, łączą się w pary na całe życie. Zwykle okres lęgowy trwa od kwietnia do lipca. Gniazdo zwykle mieści się na drzewie, także na słupie telekomunikacyjnym. Samiec znosi materiały, zaś samica buduje. Jeden lęg w roku, w zniesieniu 1 do 3 jaj znoszonych co 3 dni. Samica wysiaduje je przez blisko 45 dni. Kiedy młode mają 76–85 dni, są już w pełni opierzone. Stają się lotne w wieku 10 tygodni, ale jeszcze przez kolejne 5 powracają do gniazda i polegają na pokarmie od rodziców. Młode są wobec siebie agresywne i szczególnie w pierwszych dniach życia mogą zabić młodsze rodzeństwo. Dojrzałość płciową orły sawannowe osiągają po 3 lub 4 latach życia^[7].
Pożywienie: Owady, padlina i drobne kręgowce, na przykład gryzonie^[7].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2018 roku uznaje orła sawannowego za gatunek narażony (VU – vulnerable); wcześniej, od 1988 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – least concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na 100–200 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy^[3].

Przypisy

↑ Aquila rapax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kemp, A.C. & Kirwan, G.M.: Tawny Eagle (Aquila rapax). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2015). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-03)].
↑ ^a ^b ^c Aquila rapax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-11].
↑ Species account: Tawny Eagle Aquila rapax. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-11]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Westphal, J.: Aquila rapax. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2007. [dostęp 2015-08-03].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Aquila rapax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kemp, A.C. & Kirwan, G.M.: Tawny Eagle (Aquila rapax). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2015). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-03)].

[iucn-3] Aquila rapax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-11].

[gr-5] Species account: Tawny Eagle Aquila rapax. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-11]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-11]. (ang.).

[adw-7] Westphal, J.: Aquila rapax. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2007. [dostęp 2015-08-03].

[4]

[3]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]