Ornitopody

Ornitopody
	Ornithopoda
	Marsh, 1881
	Okres istnienia: 165–65 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	archozaury
(bez rangi)	Ornithodira
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury ptasiomiedniczne
Podrząd	Cerapoda
Infrarząd	ornitopody
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.

Uwagi: Zweryfikować i podać źródło klasyfikacji. Dostosować układ artykułu do innych tego typu..
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ornitopody, dinozaury ptasionogie (Ornithopoda, z gr. ornis – ptak + pous – stopa) – grupa dinozaurów z rzędu ptasiomiednicznych (Ornithischia).

Nie jest pewne, kiedy pojawiły się ornitopody; wiadomo, że istniały już w środkowej jurze (Callovosaurus z keloweju). Tradycyjnie do ornitopodów zaliczano żyjące od późnego triasu do wczesnej kredy heterodontozaury, a także niewielkie środkowojurajskie dinozaury ptasiomiedniczne z Chin, jak Hexinlusaurus (dawniej Yandusaurus multidens) czy Agilisaurus^[1]; jednak nowsze analizy kladystyczne sugerują, że dinozaury te nie należały do ornitopodów^[2]^[3]. Grupa osiągnęła największe zróżnicowanie w kredzie. Ornitopody były najliczniejszymi zwierzętami lądowymi swoich czasów. Wszystkie były roślinożerne i dwunożne, przystosowane do sprawnego biegu. Charakteryzowały się trzema palcami stopy, brakiem kostnego pancerza, pyskiem zakończonym dziobem, wydłużoną kością łonową i dziurą w dolnej szczęce. Dzięki przystosowaniu do rozdrabniania i żucia pokarmu roślinnego mogły go lepiej i szybciej trawić zwiększając tempo metabolizmu. Wiele form miało na sklepieniach czaszki kostne wyrostki przypominające rogi lub hełmy puste od wewnątrz, które obudowane skórą mogły służyć do wydawania dźwięków. Kończyny przednie mniejsze. Dzięki odkryciom wielu szkieletów w jednym miejscu i odkopaniu skamieniałych gniazd wiemy, że żyły w stadach i opiekowały się młodymi. Są znane z wykopalisk na wszystkich kontynentach (łącznie z Antarktydą).

Przypisy

↑ David B. Norman, Hans-Dieter Sues, Lawrence M. Witmer, Rodolfo A. Coria: Basal Ornithopoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 393-412. ISBN 0-520-24209-2.
↑ Richard J. Butler, Roger M. H. Smith, David B. Norman. A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 274 (1621), s. 2041–2046, 2007. DOI: 10.1098/rspb.2007.0367. (ang.).
↑ Richard J. Butler, Paul Upchurch, David B. Norman. The phylogeny of the ornithischian dinosaurs. „Journal of Systematic Palaeontology”. 6, s. 1–40, 2008. DOI: 10.1017/S1477201907002271. (ang.).

Klasyfikacja

Infrarząd ornitopody (Ornithopoda)

Rodzina: hipsylofodony (Hypsilophodontidae)
iguanodony (Iguanodontia)
- Rodzina: driozaury (Dryosauridae)
- Rodzina: iguanodony (Iguanodontidae)
- Rodzina: rabdodony (Rhabdodontidae)
- Rodzina: kamptozaury (Camptosauridae)
- Nadrodzina: hadrozauroidy (Hadrosauroidea)
  - Rodzina: hadrozaury (Hadrosauridae)
    - Podrodzina: hadrozaury płaskogłowe (Hadrosaurinae)
    - Podrodzina: lambeozaury (Lambeosaurinae)

Lurdusaurus

Telmatosaurus

Ouranosaurus

Hypsilophodon

Gryposaurus

[1] David B. Norman, Hans-Dieter Sues, Lawrence M. Witmer, Rodolfo A. Coria: Basal Ornithopoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 393-412. ISBN 0-520-24209-2.

[2] Richard J. Butler, Roger M. H. Smith, David B. Norman. A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 274 (1621), s. 2041–2046, 2007. DOI: 10.1098/rspb.2007.0367. (ang.).

[3] Richard J. Butler, Paul Upchurch, David B. Norman. The phylogeny of the ornithischian dinosaurs. „Journal of Systematic Palaeontology”. 6, s. 1–40, 2008. DOI: 10.1017/S1477201907002271. (ang.).

[1]

[2]

[3]