Orectolobus ornatus

	Orectolobus ornatus
	(De Vis, 1883)
	; Orectolobus ornatus w pełnej krasie
	; Rekin w akwarium
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Infragromada	Euselachii
Nadrząd	Galeomorphi
Rząd	dywanokształtne
Rodzina	brodatkowate
Rodzaj	Orectolobus
Gatunek	Orectolobus ornatus
Synonimy
	Crossorhinus ornatus De Vis, 1883; Orectolobus devisi Ogilby, 1916;
	Crossorhinus ornatus De Vis, 1883; Orectolobus devisi Ogilby, 1916;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Multimedia w Wikimedia Commons

Orectolobus ornatus – gatunek rekina z rodziny brodatkowatych (Orectolobidae).

Taksonomia i filogenetyka

Rekin ten został pierwotnie opisany w 1883 roku przez brytyjskiego zoologa Charlesa Waltera de Visa pod nazwą Crossorhinus ornatus^[3]. Znajdujący się w zbiorach Queensland Museum okaz typowy oznaczony numerem katalogowym QM I.164 to młody osobnik płci żeńskiej o długości 56cm, wyłowiony u wybrzeży Zatoki Moreton. W 1916 roku James Douglas Ogilby umieścił gatunek ten w obrębie rodzaju Orectolobus^[4]. Nazwa rodzajowa jest połączeniem greckich orektos = wyciągać oraz lobos = płat. Epitet gatunkowy ornatus pochodzi z łaciny i oznacza zdobiony, ozdobny^[5].

W 1940 roku Gilbert Percy Whitley na podstawie różnic w ubarwieniu oraz rozmieszczeniu płatów skórnych, zaproponował wydzielenie dwóch podgatunków, O. ornatus ornatus zamieszkującego północno-wschodnie wybrzeża oraz O. ornatus halei występującego na południu Australii^[6]. Analiza cech morfologicznych przeprowadzona przez Charliego Huveneersa w 2006 roku wykazała różnice wystarczające do podniesienia O. o. halei do rangi gatunku^[7]. Późniejsze badania genetyczne potwierdziły odrębność O. halei^[8].

W oparciu o anatomiczne podobieństwa, Tamaoki Goto w 2001 roku uznał, że O. ornatus wraz z O. japonicus tworzą klad siostrzany dla O. maculatus i Eucrossorhinus dasypogon^[9]. Analiza mitochondrialnego DNA przeprowadzona przez Shannon Corrigan i Luciano Beheregaraya w 2009 roku wskazuje, że pomimo podobieństw, O. ornatus jest dużo dalej spokrewniony z O. japonicus i O. maculatus niż wcześniej sądzono^[10]. Co więcej, badania filogenetyczne przeprowadzone w 2011 i 2015 roku, wykazały, że gatunek ten jest jednym z bardziej bazalnych w obrębie całej rodziny brodatkowatych^[11]^[12].

Występowanie

Gatunek ten stwierdzano w Indonezji, na Filipinach, w Papui-Nowej Gwinei, Australii i Japonii. Potwierdzonym zasięgiem występowania jest na razie tylko wschodnia Australia, doniesienia z innych rejonów mogą być spowodowane pomyleniem z innymi rekinami z rodziny brodatkowatych. Zasiedla rafy koralowe i skalne wybrzeża, mielizny wraz z zatokami na głębokości od 0 do 100 m. Preferuje także piaszczyste dna podobnie jak jego krewniak.

Morfologia

Rekin ten jest mały i krępy, osiąga 1,2 metra długości (niektóre źródła podawały, że 2,9 m, co wynikło z pomylenia z innym gatunkiem z tej rodziny). Jest koloru złotobrązowego lub piaskowego z czarnymi kreskami i plamkami. Na grzbiecie występują brunatne lub kasztanowe plamy nazywane siodełkami. Posiada płaską głowę z małymi oczami. Pod spodem głowy znajdują się brodawki, frędzelki oraz zadziory. Pięć z nich znajduje się przed tryskawkami i oczami. Są one słabo rozgałęzione. Ogon jest gruby. Ma dwie płetwy grzbietowe, piersiowe, brzuszne i jedną odbytową. Płetwa odbytowa jest duża jak ogonowa. Wszystkie płetwy mają małe kropki i plamki. Posiada długie zęby bez guzków. Na szczęce znajdują się dwa długie, ostre zęby, które przytrzymują ofiarę.

Ekologia i zachowanie

Jest to nocny, ospały drapieżnik polujący z zasadzki. Jego najczęstszą ofiarą są inne ryby, takie jak lucjany, mureny i okoniokształtne. Nie pogardzi płaszczkami, innymi, młodymi rekinami, skorupiakami i głowonogami. Dzień przesypia na płyciznach. Orectolobus ornatus jest jajożyworodny, co oznacza, że maluchy rozwijają się na początku w jajach, a potem przebywają w macicy samicy. Owa „ciąża” trwa ok. 10 miesięcy i na świat przychodzi max. 10 młodych. Młode po urodzeniu mają 20 cm, a uzyskują dojrzałość płciową, kiedy mają 80 cm. Gdy młode opuszczą organizm matki, ta nie opiekuje się nimi.

Spotkania z człowiekiem

Orectolobus ornatus często dzień odpoczywa na płyciznach. Kiedy ludzie na plażach wypoczywają, często dochodzi do ukąszeń, jeśli zostanie przypadkowo nadepnięty lub w inny sposób niepokojony. Rekin ten jednak nie jest niebezpieczny i nieprowokowany nie zaatakuje. Nie ma dużego znaczenia gospodarczego, choć jego mięso jest jadalne, a skórę dawniej wykorzystywano do produkcji wyrobów skórzanych ze względu na jej twardość i atrakcyjne ubarwienie.

Status i zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2015 roku uznaje Orectolobus ornatus za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); wcześniej, od 2003 roku miał on status „bliski zagrożenia” (NT – Near Threatened). Trend liczebności populacji nie jest znany^[2].

Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest rybołówstwo^[2]. Do jego potencjalnych morskich przeciwników należą duże ryby i ssaki morskie. Na rekinie tym pasożytuje tasiemiec Stragulorhynchus orectologi.

Przypisy

↑ Orectolobus ornatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Orectolobus ornatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ C.W. de Vis. Descriptions of new genera and species of Australian fishes. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”, s. 283-289, 1883. (ang.).
↑ Compagno, L.J.V.. FAO Species Catalogue. Vol 2: Sharks of the world, Bullhead, mackerel and carpet sharks (Heterodontiformes, Lamniformes and Orectolobiformes). „FAO Species Catalogue for Fishery Purposes”. 2 (1), s. 158-159, 2001. (ang.).
↑ R. Froese, D. Pauly: Orectolobus ornatus (De Vis, 1883) Ornate wobbegong. [dostęp 2021-09-02]. (ang.).
↑ G.P Whitley: The fishes of Australia. Part 1. The sharks, rays, devil fishes and other primitive fishes of Australia and New Zealand. Sydney: Royal Zoological Society of New South Wales, 1940, s. 230.
↑ Huveneers, C.. Redescription of two species of wobbegongs (Chondrichthyes: Orectolobidae) with elevation of Orectolobus halei Whitley 1940 to species level. „Zootaxa”, s. 29–51, 2006. (ang.).
↑ Ward, R.D. & Holmes, B.H. & White, W.T. i Last, P.R.. DNA barcoding Australasian chondrichthyans: results and potential uses in conservation. „Marine and Freshwater Research”. 1 (59), s. 57-71, 2008. DOI: 10.1071/MF07148. (ang.).
↑ Goto, T.. Comparative Anatomy, Phylogeny and Cladistic Classification of the order Orectolobiformes (Chondrichthyes, Elasmobranchii). „Memoirs of the Graduate School of Fisheries Sciences”. 1 (48), s. 74, 2001. Hokkaido University. (ang.).
↑ Corrigan, S. & Beheregaray, L.B.. A recent shark radiation: Molecular phylogeny, biogeography and speciation of wobbegong sharks (family: Orectolobidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 1 (52), s. 210-211, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.03.007. (ang.).
↑ Vélez-Zuazo, X. & Agnarsson, I.. Shark tales: A molecular species-level phylogeny of sharks (Selachimorpha, Chondrichthyes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 2 (58), s. 207–217, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.11.018. (ang.).
↑ Chen, H. & Kishino, H.. Global pattern of phylogenetic species composition of shark and its conservation priority. „Ecology and Evolution”. 19 (5), s. 4455–4465, 2015. DOI: 10.1002/ece3.1724. (ang.).

Bibliografia

Orectolobus ornatus. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2021-05-26]. (ang.).

[itis-1] Orectolobus ornatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Orectolobus ornatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Vis-3] C.W. de Vis. Descriptions of new genera and species of Australian fishes. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”, s. 283-289, 1883. (ang.).

[Compagno-4] Compagno, L.J.V.. FAO Species Catalogue. Vol 2: Sharks of the world, Bullhead, mackerel and carpet sharks (Heterodontiformes, Lamniformes and Orectolobiformes). „FAO Species Catalogue for Fishery Purposes”. 2 (1), s. 158-159, 2001. (ang.).

[FishBase-5] R. Froese, D. Pauly: Orectolobus ornatus (De Vis, 1883) Ornate wobbegong. [dostęp 2021-09-02]. (ang.).

[Whitley-6] G.P Whitley: The fishes of Australia. Part 1. The sharks, rays, devil fishes and other primitive fishes of Australia and New Zealand. Sydney: Royal Zoological Society of New South Wales, 1940, s. 230.

[Huveneers-7] Huveneers, C.. Redescription of two species of wobbegongs (Chondrichthyes: Orectolobidae) with elevation of Orectolobus halei Whitley 1940 to species level. „Zootaxa”, s. 29–51, 2006. (ang.).

[Ward-8] Ward, R.D. & Holmes, B.H. & White, W.T. i Last, P.R.. DNA barcoding Australasian chondrichthyans: results and potential uses in conservation. „Marine and Freshwater Research”. 1 (59), s. 57-71, 2008. DOI: 10.1071/MF07148. (ang.).

[Goto-9] Goto, T.. Comparative Anatomy, Phylogeny and Cladistic Classification of the order Orectolobiformes (Chondrichthyes, Elasmobranchii). „Memoirs of the Graduate School of Fisheries Sciences”. 1 (48), s. 74, 2001. Hokkaido University. (ang.).

[Corrigan-10] Corrigan, S. & Beheregaray, L.B.. A recent shark radiation: Molecular phylogeny, biogeography and speciation of wobbegong sharks (family: Orectolobidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 1 (52), s. 210-211, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.03.007. (ang.).

[Velez-11] Vélez-Zuazo, X. & Agnarsson, I.. Shark tales: A molecular species-level phylogeny of sharks (Selachimorpha, Chondrichthyes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 2 (58), s. 207–217, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.11.018. (ang.).

[Chen-12] Chen, H. & Kishino, H.. Global pattern of phylogenetic species composition of shark and its conservation priority. „Ecology and Evolution”. 19 (5), s. 4455–4465, 2015. DOI: 10.1002/ece3.1724. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]