Omastiná (powiat Bánovce nad Bebravou)
Omastiná – wieś (obec) w powiecie Bánovce nad Bebravou, w kraju trenczyńskim na Słowacji. Znajduje się w regionie Górna Nitra w północno-zachodniej części Słowacji[5].
 Omastiná, główna ulica (2020) | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Powierzchnia |
12,45[1] km² | ||
| Wysokość |
334[2] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 38[2] | ||
| Kod pocztowy |
956 42[2] | ||
| Tablice rejestracyjne |
BN | ||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
Położenie na mapie kraju trenczyńskiego  | |||
 48°46′38″N 18°23′19″E/48,777222 18,388611
| |||
| Strona internetowa | |||
Położenie
edytujWieś leży w Górach Strażowskich, w wąskiej dolinie potoku Omastiná, który jest lewobrzeżnym dopływem Radišy, w odległości 16 km (drogą) na północny wschód od stolicy powiatu, Bánoviec nad Bebravou. Tereny wsi sięgają na wschodzie po główny grzbiet Nitrickich Wierchów na odcinku Velká Homoľa – Sedlo Rázdelie – Rokoš[6].
Historia
edytujTereny obecnej wsi były zamieszkane przez człowieka już kilka tysięcy lat temu. W jaskini Vlčia diera, położonej wysoko na zboczu w północnej części miejscowości, stwierdzono ślady osadnictwa z młodszego neolitu. Znaleziono tu też dowody na istnienie osadnictwa z epoki brązu, a także z epoki żelaza, zaliczane do kultur halsztackiej i lateńskiej. W X-XII w. funkcjonowała tu również osada słowiańska, przy której istniało cmentarzysko[7].
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1389 r. Należała ona wówczas do feudalnego „państwa” z siedzibą na położonym w sąsiedniej dolinie zamku Uhrovec. Mieszkańcy przez długi czas wykonywali głównie prace na rzecz zamku. Po jego upadku zajęli się hodowlą, pracą w lesie, a zwłaszcza uprawą drzew owocowych i produkcją suszonych owoców. W XIX w. funkcjonowały we wsi 3 piece do wypalania wapna[7].
W czasie II wojny światowej w okolicy aktywne były grupy partyzanckie, zwłaszcza oddział Jan Žižka, w którym walczyli również mieszkańcy wsi. Wielu z nich wstąpiło do oddziałów powstańczych po wybuchu słowackiego powstania narodowego, za co hitlerowcy 11 listopada 1944 r. spalili część wsi, 42 mieszkańców wywieźli do Ilavy, a dalszych 28 do Bánovec nad Bebravou[8]. 13 jej mieszkańców rozstrzelali - ich ciała znaleziono w masowym grobie na tzw. Cibislavke koło Bánovec (pomnik w centrum wioski)[7].
Obecnie maleńka wioska, w której liczba stałych mieszkańców nie przekracza 50. Przeważają osoby starsze, nieliczni pracują w zakładach Banoviec nad Bebravou, z którą wieś połączona jest regularną komunikacją autobusową. Wiele starych domostw ratowanych jest przed całkowitą rozsypką dzięki ich przebudowie i adaptacji na domy letniskowe.
Zabytki
edytujW centrum wsi dzwonnica w stylu ludowego baroku z dzwonem z 1742[9] Wśród zabudowy wsi wyróżniają się stare domy i zabudowania gospodarcze z charakterystycznymi "stryszkami" na piętrze, dostępnymi drewnianymi schodami z zewnątrz, służące dawniej do przechowywania zapasów żywności i suszenia owoców.
Przypisy
edytuj- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 12,45S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Turystyczna mapa Słowacji [online] [dostęp 2021-11-03].
- ↑ Strážovské vrchy. Trenčianske Teplice. Turistická mapa 1 : 50 000, wydanie 5, VKÚ Harmanec, 2009, ISBN 978-80-8042-567-8
- ↑ a b c Bartolomej Vavrík, Eta Vavríková a kolektív: Strážovské vrchy. Turistický sprievodca ČSSR č. 19, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1985, s. 245
- ↑ Wg informacji na ekspozycji w miejscu pamięci "Vápenka" w miejscowości Nemecká (2021 r.)
- ↑ Zvonice v okrese Bánovce nad Bebravou [w:] [1]