Oliver Leese
Oliver William Hargreaves Leese (ur. 27 października 1894 w Londynie, zm. 22 stycznia 1978 w Llanrhaeadr w Walii) – brytyjski dowódca wojskowy, generał porucznik British Army, żołnierz obu wojen światowych.
 gen. Oliver Leese we Włoszech, 30 kwietnia 1944 | |
 generał porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 października 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 stycznia 1978 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
dowódca 8 Armii, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
ogrodnik, |
| Odznaczenia | |
       
| |
Wczesne życie i I wojna światowa
edytujUrodził się 27 października 1894 r. w londyńskiej dzielnicy Westminster, jako pierwsze z czworga dzieci Williama Hargreavesa Leese (później 2. baroneta), z zawodu adwokata, i Violety Mary Sandeman[1]. Kształcił się w Wokingham i Eton[2]. W 1909 r. wstąpił do Korpusu Szkolenia Oficerów[3].
Na początku I wojny światowej wstąpił do armii brytyjskiej i został umieszczony w Specjalnej Rezerwie Oficerów jako podporucznik Pułku Gwardii Coldstream 15 września 1914 r.,[4] a później w rezerwie wojsk lądowych 15 maja 1915 r.[5] Pomimo odbycia zaledwie pięciu tygodni szkolenia, Leese został wysłany do Francji w połowie października 1914 r. i przydzielony do 3. batalionu Pułku Gwardii Coldstream, części 4 Brygady Gwardii 2 Dywizji Piechoty, niedaleko Ypres w Belgii. Jednak 20 października, na tydzień przed swoimi 20. urodzinami odniósł pierwszą z trzech wojennych ran, po tym, jak został trafiony odłamkami pocisku w plecy[6].
Wrócił do Anglii na leczenie, a w 1915 r. wyjechał znowu do Francji, służąc tym razem z 2. batalionem Pułku Gwardii Coldstream, z którym większą część roku przeżył w okopach i otrzymał drugą ranę, tym razem na twarzy, ale pozostał w czynnej służbie[7]. We wrześniu jego batalion, teraz przeniesiony do 1 Brygady nowo utworzonej Dywizji Gwardii, walczył w bitwie pod Loos, a 3 października Leese awansował na porucznika[8]. Następne kilka miesięcy spędził w okopach, bez większych starć.
Został ranny po raz trzeci podczas bitwy nad Sommą we wrześniu 1916 r.,[9] w której wspomniano go w wysyłkach i otrzymał Order Wybitnej Służby. Uzasadnienie nadania odznaczenia, opublikowane w listopadzie 1916 r., brzmiało:
Za widoczną odwagę w akcji. Poprowadził atak na silnie bronioną część linii wroga, która powstrzymywała całe natarcie. Osobiście unieszkodliwił wielu wrogów i umożliwił kontynuowanie ataku. Został ranny podczas walki.[10]
Dwudziestolecie międzywojenne
edytujPo wojnie pozostał w armii brytyjskiej, awansując na kapitana w 1921 r.[11] i uczęszczając do Staff College w Camberley od 1927 do 1928 r.[12] Wśród jego wielu kolegów z roku było wielu przyszłych generałów, takich jak Robert Bridgeman, Eric Hayes, Angus Collier, Evelyn Barker, Philip Christison, Ronald Penney, Stephen Irwin, Eric Dorman-Smith, Reginald Savory, William Bishop, John Whiteley, George Surtees, Wilfred Lloyd, Stanley Kirby, John Hawkesworth, Charles Norman, Colin Jardine, Edmund Beard, Clement West, Christopher Woolner, Alfred Curtis, Oliver Edgcumbe i Eric Nares[13]. Po powrocie do batalionu po ukończeniu studiów, w listopadzie 1929 r. został mianowany dowódcą sztabu 1 Brygady Piechoty Gwardii,[14] a kilka dni później został formalnie awansowany na majora[15]. W lipcu 1933 r. awansował na brevet podpułkownika[16].
18 stycznia 1933 r. Leese poślubił wnuczkę Baldwyna Leightona, 8. Baroneta i córkę Cuthberta Leightona, Margaret Alice; nie mieli dzieci. Brat pani Leese był ostatnim z szeregu posiadaczy dóbr w Knutsford, które oddał po swojej śmierci w 1975 r. National Trust.
W latach 1932–1938 Leese odbył szereg podróży służbowych i został awansowany do stopnia podpułkownika w grudniu 1936 r.,[17] brevet pułkownika we wrześniu 1938 r.[18] i pułkownika w październiku 1938 r.[19] We wrześniu 1938 r. Został wysłany do Indii jako instruktor do Staff College w Kwecie[20]. Udało mu się odziedziczyć tytuł baroneta po śmierci ojca 17 stycznia 1937 r.[21].
II wojna światowa
edytujFrancja i Belgia
edytujPowrócił do Wielkiej Brytanii z Indii w marcu 1940 r., sześć miesięcy po wybuchu wojny światowej. Planowano, że będzie dowodził brygadą w Norwegii, ale po inwazji armii niemieckiej na Europę Zachodnią w maju został wysłany do dowództwa gen. Lorda Gorta jako zastępca szefa sztabu Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych. Ewakuował się z Dunkierki wraz z Gortem 31 maja[22].
Po powrocie do Wielkiej Brytanii otrzymał rozkaz utworzenia i wyszkolenia dużej grupy brygadowej, 29 Brygady Piechoty. W grudniu 1940 r. został mianowany pełniącym obowiązki generała dywizji[23] i objął dowództwo nad hrabstwem West Sussex, w tym 29 Brygadą[22]. Miesiąc później został przeniesiony, by zostać dowódcą szkockiej 15 Dywizji Piechoty, a następnie stacjonować we wschodniej Anglii[22]. Jego ranga została podniesiona do generała dywizji stanu wojny w listopadzie[24] i zatwierdzona na stałe w grudniu[25]. W czerwcu 1941 r. został powołany do nowo utworzonej Dywizji Pancernej Gwardii podczas jej formowania i szkolenia.
Silna osobowość Leese’a okazała się niezwykle skuteczna w zdobywaniu tego, czego chciało Ministerstwo Wojny, a następnie doprowadził swoich ludzi do stworzenia dobrze zorganizowanej dywizji w stosunkowo krótkim czasie[26]
Afryka Północna i Sycylia
edytuj
We wrześniu 1942 r. został wysłany na prośbę dowódcy brytyjskiej 8 Armii, gen. Bernarda Montgomery’ego do Afryki Północnej, aby objąć dowództwo, jako czynny generał porucznik,[27] XXX Korpusu 8 Armii[26]. Montgomery wyrobił sobie dobrą opinię o Leese’ie, gdy uczył go w Staff College w Camberley w 1927 i 1928 r., a także był pod wrażeniem jego pracy sztabowej we Francji[22]. Leese dowodził XXX Korpusem do końca kampanii afrykańskiej, która zakończyła się kapitulacją wojsk Osi w maju 1943 r. w Tunezji. Został wymieniony w dypozycjach za swoje zasługi w Afryce Północnej[28]. Następnie XXX Korpus brał udział w alianckiej inwazji na Sycylię w lipcu 1943 r., a po zakończonej w sierpniu kampanii na Sycylii powrócił do Wielkiej Brytanii, aby przygotować się do przyszłej inwazji na północno-zachodnią Europę, zaplanowanej na wiosnę 1944 r.[29]. Leese został awansowany na tymczasowego generała porucznika we wrześniu[30].
Włochy
edytuj24 grudnia 1943 r. Leese otrzymał telegram nakazujący mu odejść z Włoch i zastąpić Montgomery’ego jako dowódca 8 Armii, ponieważ Montgomery miał wrócić do Wielkiej Brytanii w styczniu 1944 r., aby przygotować się do alianckiej inwazji na Normandię[29]. Leese dowodził 8 Armią podczas czwartej i ostatniej bitwy o Monte Cassino w maju 1944 r., kiedy większość sił 8 Armii została potajemnie przeniesiona z wybrzeża Adriatyku w rejon Cassino, aby zadać wspólny cios z amerykańską 5 Armią pod dowództwem gen. Marka Clarka (z którym Leese nie lubił współpracować) i dla operacji Olive na linii Gotów w 1944 r. Jego stopień generała porucznika został zatwierdzony na stałe w lipcu 1944 r.[31]
Birma i Daleki Wschód
edytuj
We wrześniu 1944 r. został mianowany następcą George’a Giffarda na stanowisku dowódcy 11 Grupy Armii i objął dowództwo w listopadzie, kiedy ta grupa armii została przemianowana na Alianckie Siły Lądowe na Południowym Wschodzie Azji (ALFSEA)[32]. Leese został zastąpiony jako dowódca 8 Armii przez gen. Richarda McCreery’ego. Uznał istniejącą strukturę dowodzenia w Azji Południowo-Wschodniej za nieefektywną i zaczął mianować byłych członków swojego personelu 8 Armii. Metody obu sztabów różniły się, a nowicjusze byli oburzeni. Jak to wyraził gen. William Slim w swoich wspomnieniach:
Jego sztab, który ze sobą zabrał... miał w butach sporo pustynnego piasku i był raczej skłonny wepchnąć nam 8 Armię do gardeł[33]
Leese dowodził trzema grupami: Dowództwo Północnego Obszaru Walki z jego amerykańskim podwładnym, gen. Danem Sultanem, 14 Armia pod dowództwem gen. Williama Slima w środkowej Birmie i dalej na południe w Arakanie indyjski XV Korpus pod dowództwem gen. Philipa Christisona, jego kolegi z klasy w Staff College. Do końca roku prowadził udaną kampanię, która doprowadziła do zdobycia Rangunu przez desant morski pod kryptonimem operacja Dracula na początku maja 1945 r.[34].
Slim przekształcił 14 Armię w skuteczną siłę militarną i dowodził bardzo udaną kampanią od przełomu pod Imhalem do odzyskania Rangunu i zniszczenia sił japońskich w Birmie. Leese uważał, że Slim był bardzo zmęczony (poprosił o urlop po zdobyciu Rangunu) i oświadczył najwyższemu dowódcy Azji Południowo-Wschodniej, Louisowi Mountbattenowi i szefowi Generalnego sztabu Imperialnego, marsz. Alanowi Brooke’owi, że powinien zostać zastąpiony przez Philipa Christisona, który miał doświadczenie w wojnie z wykorzystaniem amfibii i dlatego byłby odpowiedni do kierowania armią w planowanych desantach morskich na Malajach, pozostawiając Slimowi przejęcie nowej 12 Armii, z mniej wymagającym zadaniem zlikwidowania nieprzyjaciela w Birmie[35]. Leese źle odczytał reakcje Brooke’a i Mountbattena, a następnie spotkał się ze Slimem, aby omówić propozycję i odszedł, wierząc, że Slim się na nie zgodził[36]. W rzeczywistości Slim zareagował, informując swój personel, że został zwolniony i napisał do Leese’a oraz gen. Claude’a Auchinlecka, naczelnego wodza wojsk brytyjskich w Indiach, że odmówi przyjęcia nowego stanowiska i zrezygnuje z armii w proteście[36]. Gdy te wiadomości rozeszły się w 14 Armii, grożono buntem i masowymi rezygnacjami oficerów. Leese był zmuszony przywrócić Slima, gdy Mountbatten odmówił mu wsparcia w tym sporze, mimo że zatwierdził jego pierwotne propozycje. Następnie Mountbatten zwrócił się do Alana Brooke’a (który zawsze wątpił w przydatność Leese’a do tej roli) i zgodzili się, że Leese powinien zostać usunięty. Jego następcą został Slim[36].
Powojenne losy
edytujŻaden z bohaterów tego dramatu nie wypada dobrze z perspektywy czasu. Historyk Richard Mead w książce Churchil’s Lions sugeruje, że Leese był naiwny, Slim wiecznie rozdrażniony, a Devbatten podstępny[36]. Kariera Leese’a ucierpiała po tych wydarzeniach nieodwracalnie. Wrócił do Wielkiej Brytanii, aby objąć Dowództwo Wschodnie, co było znaczącą degradacją dla kogoś, kto był jednym z trzech dowódców grup armii w armii brytyjskiej. Uważa się, że jego awans na pełnego generała został zablokowany przez Mountbattena, przez co Leese odszedł z wojska w styczniu 1947 r.[36][37] Na emeryturze został znanym ogrodnikiem, pisząc książki o kaktusach i prowadząc dobrze znany ogród w swoim domu, Lower Hall w Worfield w hrabstwie Shropshire. Chociaż był zapalonym krykiecistą, odniósł jedynie skromny sukces jako pałkarz w Eton XI w 1914 roku, ale w 1965 roku został honorowym prezesem Klubu Krykieta Marylebone[38] Służył jako High Sheriff of Shropshire w 1958 r.[39] Był gościem teleturnieju What's My Line? 10 kwietnia 1960 r. Po amputacji prawej nogi w 1973 r. przeprowadził się do Walii do domu o nazwie Dolwen w Llanrhaeadr-ym-Mochnant, niedaleko Oswestry[40]. Zmarł tam w wyniku powikłań po zawale serca 22 stycznia 1978 r. w wieku 83 lat i został pochowany przy kościele parafialnym w Worfield[41].
Przypisy
edytuj- ↑ Rowland Ryder: Oliver Leese. Hamish Hamilton, 1987, s. 3. (ang.).
- ↑ Ryder, op. cit., s. 4–5
- ↑ Ryder, op. cit., s. 8
- ↑ Ryder, op. cit., s. 16
- ↑ No. 29960. The London Gazette (Supplement), 24.04.1917. s. 1963. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ Ryder, op. cit., s. 18
- ↑ Ryder, op. cit., s. 19–20
- ↑ Ryder, op. cit., s. 21
- ↑ Ryder, op. cit., s. 19–23
- ↑ No. 29824. The London Gazette (Supplement), 14.11.1916. s. 11041. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 32306. The London Gazette (Supplement), 28.04.1921. s. 3370. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 33241. The London Gazette (Supplement), 21.01.1927. s. 435. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ Ryder, op. cit., s. 31
- ↑ No. 335533. The London Gazette (Supplement), 19.11.1929. s. 7457. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 33556. The London Gazette (Supplement), 29.11.1929. s. 77815. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 33955. The London Gazette (Supplement), 30.06.1933. s. 4383. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 34351. The London Gazette (Supplement), 18.12.1926. s. 8190. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 34561. The London Gazette (Supplement), 14.10.1938. s. 6435. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 34563. The London Gazette (Supplement), 21.10.1938. s. 6435. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 34574. The London Gazette (Supplement), 25.11.1938. s. 7438. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ Leslie Gilbert Pine: Burke's Peerage, Baronetage and Knightage 1953. Wyd. Hundredth Edition. London: Burke's Peerage Ltd., 1953. (ang.).
- ↑ a b c d Richard Mead: Churchill’s Lions: a biographical guide to the key British generals of World War II. Stroud: Spellmount, 2007, s. 241. (ang.).
- ↑ No. 35038. The London Gazette (Supplement), 7.01.1941. s. 189. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 35340. The London Gazette (Supplement), 7.11.1941. s. 6481. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 35377. The London Gazette (Supplement), 9.12.1941. s. 7043. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ a b Mead, op. cit., s. 242
- ↑ No. 35708. The London Gazette (Supplement), 15.09.1942. s. 4055. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 36065. The London Gazette (Supplement), 22.06.1943. s. 2853. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ a b Mead, op. cit., s. 243
- ↑ No. 36186. The London Gazette (Supplement), 24.09.1943. s. 4295. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ No. 36632. The London Gazette (Supplement), 28.07.1944. s. 3553. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ Mead, op. cit., s. 244
- ↑ William Slim: Defeat into Victory. London: Cassell, 1956, s. 377–378. (ang.).
- ↑ Mead, op. cit., s. 245
- ↑ Mead, op. cit., s. 245–246
- ↑ a b c d e Mead, op. cit., s. 246
- ↑ No. 37862. The London Gazette (Supplement), 21.01.1947. s. 447. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ Obituary. „Wisden Cricketers' Almanack”, s. 1080, 1979. London: A & C Black. (ang.).
- ↑ Lt.-Gen. Sir Oliver William Hargreaves Leese, 3rd Bt.. The Peerage. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
- ↑ Ryder, op. cit., s. 282−283
- ↑ Ryder, op. cit., s. 284–285
Bibliografia
edytuj- Richard Mead: Churchill’s Lions: a biographical guide to the key British generals of World War II. Stroud: Spellmount, 2007. (ang.).
- Rowland Ryder: Oliver Leese. Hamish Hamilton, 1987. (ang.).
- William Slim: Defeat into Victory. London: Cassell, 1956. (ang.).