Wikipedia

Okręty podwodne typu Brumaire

typ francuskich okrętów podwodnych

Okręty podwodne typu Brumaire – francuskie oceaniczne okręty podwodne z czasów I wojny światowej i okresu międzywojennego. W latach 1906–1912 w stoczniach Arsenal de Cherbourg, Arsenal de Rochefort(inne języki) i Arsenal de Toulon(inne języki) zbudowano 16 okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1913–1914. Podczas służby utracono cztery jednostki, a pozostałe zostały skreślone z listy floty w latach 1919–1930.

Okręty podwodne typu Brumaire
Ilustracja
„Coulomb” (Q85)
Kraj budowy

 Francja

Stocznia

Arsenal de Cherbourg
Arsenal de Rochefort(inne języki)
Arsenal de Toulon(inne języki)

Zbudowane

16

Użytkownicy

 Marine nationale

Typ poprzedzający

Pluviôse

Typ następny

„Archimède”

Służba w latach

1913-1930

Stracone

4

Uzbrojenie:
8 torped, od 1916: 1 działo kal. 47 lub 75 mm
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
• zewnętrzne


1 x 450 mm
6 x 450 mm

Załoga

29 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

397 ton

• w zanurzeniu

551 tony

Zanurzenie testowe

40 m

Długość

52,1 m

Szerokość

5,14 m

Zanurzenie

3,1 m

Napęd:
2 silniki Diesla o łącznej mocy 840 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 660 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


13 węzłów
8,8 węzła

Zasięg:
• na powierzchni

powierzchnia: 1700 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 84 Mm przy 5 w.

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa

edytuj

Okręty podwodne typu Brumaire zamówione zostały na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1906 roku[1][2]. Jednostki zaprojektował inż. Maxime Laubeuf, lekko modyfikując swój poprzedni projekt (Pluviôse) poprzez zastąpienie napędu parowego licencyjnymi silnikami Diesla MAN, znacznie bardziej niezawodnymi od francuskich modeli[3][4].

Spośród szesnastu okrętów typu Brumaire sześć zbudowanych zostało w Arsenale w Cherbourgu, sześć w Arsenale(inne języki) w Tulonie i cztery w Arsenale(inne języki) w Rochefort[2][5]. Stępki okrętów położono w latach 1906–1907[4], a zwodowane zostały w latach 1911–1912[2][3]. Nazwy okrętów nawiązywały do miesięcy we francuskim kalendarzu rewolucyjnym (3 jednostki) oraz wybitnych naukowców i wynalazców (16 jednostek)[6]. Okręty otrzymały numery burtowe Q60, Q62-Q63, Q70-Q72, Q78-Q81 i Q83-Q88[5].

Okręt Stocznia Początek budowy Wodowanie Wejście do służby
„Brumaire” (Q60) Arsenal de Cherbourg 1906 29 kwietnia 1911 1913
„Frimaire” (Q62) 26 sierpnia 1911
„Nivôse” (Q63) 6 stycznia 1912
„Foucault” (Q70) 1907 15 czerwca 1912 1914
„Euler” (Q71) 12 października 1912
„Franklin” (Q72) 22 marca 1912
„Faraday” (Q78) Arsenal de Rochefort 1906 27 czerwca 1911 1913
„Volta” (Q79) 23 września 1911
„Newton” (Q80) 1907 20 maja 1912 1914
„Montgolfier” (Q81) 18 kwietnia 1912
„Bernouilli” (Q83) Arsenal de Toulon 1906 1 czerwca 1911 1913
„Joule” (Q84) 7 września 1911
„Coulomb” (Q85) 1907 13 czerwca 1912 1914
„Arago” (Q86) 29 czerwca 1912
„Curie” (Q87) 18 lipca 1912
„Le Verrier” (Q88) 31 października 1912

Dane taktyczno–techniczne

edytuj
 
Wnętrze okrętu „Montgolfier” (przed 1919 r.)

Okręty typu Brumaire były średniej wielkości oceanicznymi okrętami podwodnymi o konstrukcji dwukadłubowej. Długość całkowita wynosiła 52,1 m, szerokość 5,14 m i zanurzenie 3,1 m[3][5]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 397 ton, a w zanurzeniu 551 ton[5][7]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla MAN (wyprodukowane na licencji we Francji) o łącznej mocy 840 koni mechanicznych (KM)[5][7]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 660 KM[3][5][a]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 13 węzłów na powierzchni i 8,8 węzła w zanurzeniu[5][8]. Zasięg wynosił 1700 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym oraz 84 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[2][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 m[4].

Okręty wyposażone były w siedem wyrzutni torped kalibru 450 mm: jedną wewnętrzną na dziobie, cztery zewnętrzne systemu Drzewieckiego oraz dwie zewnętrzne po obu stronach kiosku, z łącznym zapasem 8 torped model 1904[2][9]. W 1916 roku na okrętach zamontowano działa pokładowe kal. 47 mm M1902 L/50 lub 75 mm M1897 L/35[1][4]. Załoga pojedynczego okrętu składała się z 29 oficerów, podoficerów i marynarzy[3][5].

Przebieg służby

edytuj

Okręty typu Brumaire zostały wcielone do służby w Marine nationale w latach 1913–1914[4]. Były intensywnie wykorzystywane podczas wojny, służąc na wodach Morza Śródziemnego[1][3]. 20 grudnia 1914 roku „Curie” został ostrzelany i zatopiony przez austro-węgierską artylerię podczas forsowania wejścia do bazy morskiej w Poli[2][3]. Po wydobyciu i wyremontowaniu został wcielony do Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine jako U-14[2][3]. Po zakończeniu wojny powrócił pod banderę francuską i do swojej pierwotnej nazwy[1][3]. W 1915 roku „Faraday” i „Joule” wzięły udział w kampanii dardanelskiej, co zakończyło się dla tego drugiego tragicznie: 1 maja 1915 roku okręt wszedł na turecką minę i zatonął z całą załogą[3][10]. 15 września 1916 roku[b] 10 mil od Kotoru „Foucault” został zbombardowany przez dwie austro-węgierskie łodzie latające typu Lohner L(inne języki) (L-132 i L-135)[12][14]. Uszkodzona jednostka została zmuszona do wynurzenia, opuszczona przez załogę (uratowaną następnie przez wodnosamoloty i wezwany przez lotników torpedowiec) i zatonęła[2][14][c].

W 1917 roku rozważano przebudowę sześciu jednostek typu Brumaire na podwodne stawiacze min (tak jak to uczyniono to z dwoma okrętami typu Amphitrite: „Astrée” i „Amarante”), jednak pomysł konwersji porzucono[1].

Ostatnią utraconą podczas wojny jednostką tego typu stał się „Bernouilli”, który 13 lutego 1918 roku wszedł na austro-węgierską minę nieopodal Durazzo i zatonął z całą załogą[3][8]. Większość ocalałych okrętów zostało skreślonych z listy floty w latach 1919–1925[4][5], zaś prototypowy „Brumaire” w 1930 roku, jako ostatnia jednostka swojego typu[2][5].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ J. Labayle-Couhat podaje, że moc silników elektrycznych wynosiła 2 x 230 KM[7].
  2. ↑ Datę tę podają: J. Labayle-Couhat[2], J. Gozdawa-Gołębiowski i T. Wywerka Prekurat[11][12], A. Olejko[13] i Naval-History.Net[6]; według Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921[1], P.E. Fontenoya[3] i Navypedii[4] do zdarzenia doszło rok wcześniej, 15 września 1915 roku.
  3. ↑ Było to pierwsze zatopienie okrętu podwodnego przez samoloty w historii wojen morskich[3][6].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 210.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 145.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 83.
  4. ↑ a b c d e f g Ivan Gogin: BRUMAIRE submarines (1913-1914). Navypedia. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 209.
  6. ↑ a b c Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
  7. ↑ a b c Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 143.
  8. ↑ a b J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 537.
  9. ↑ John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 199.
  10. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 232.
  11. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 317.
  12. ↑ a b J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 536.
  13. ↑ Andrzej Olejko. Morskie Skrzydła Austro-Węgier 1914–1918. „Lotnictwo”. Nr 6/2009 (99). s. 90. 
  14. ↑ a b Andrzej Olejko. Morskie Skrzydła Austro-Węgier 1914–1918. „Lotnictwo”. Nr 6/2009 (99). s. 92. 

Bibliografia

edytuj
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Ivan Gogin: BRUMAIRE submarines (1913-1914). Navypedia. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0445-5. (ang.).
  • John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Andrzej Olejko. Morskie Skrzydła Austro-Węgier 1914–1918. „Lotnictwo”. Nr 6/2009 (99). Magnum-X, Warszawa. ISSN 1732-5323. 
  • Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Okręty_podwodne_typu_Brumaire&oldid=75508494”