Odnożyca pośrednia
Odnożyca pośrednia (Ramalina intermedia (Delise ex Nyl.) Nyl.) – gatunek grzybów należący do rodziny odnożycowatych Ramalinaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.JPG) Odnożyca pośrednia wśród innych porostów na granitowej skale | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
odnożyca pośrednia |
| Nazwa systematyczna | |
| Ramalina intermedia (Delise ex Nyl.) Nyl. Flora, Regensburg 56: 66 (1873) | |
.JPG)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ramalina, Ramalinaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozowali go w 1873 r. Dominique François Delise i William Nylander nadając mu nazwę Ramalina minuscula intermedia. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w tym samym roku William Nylander[1]
- Ramalina farinacea subsp. intermedia (Delise ex Nyl.) Cromb. 1886
- Ramalina minuscula intermedia Delise ex Nyl. 1870
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Charakterystyka
edytujPlecha krzaczkowata, o długości do 3 cm, przyrastająca do podłoża cienką i jasną nasadą. Często tworzy murawki. Rozgałęzia się widełkowato lub nieregularnie i złożona jest z odcinków o szerokości 1–2 mm, na przekroju poprzecznym obłych lub nieco spłaszczonych. Obydwie strony odcinków są jednakowe, podłużnie pofałdowane lub pokryte dołeczkami. Mają końce postrzępione, lub podzielone na drobniutkie odcineczki. Powierzchnia matowa lub nieco błyszcząca, o barwie jasnozielonawej, po wysuszeniu staje się słomkowa lub jasnobrunatna. Charakterystyczną cechą jest występowanie pod warstwą kory mechanicznej nibytkanki[4].
Na brzegach oraz na końcach odcinków zazwyczaj znajdują się soralia. Początkowo są to małe kropeczki, z czasem stają się większe, ale słabo odgraniczone od plechy. Po dojrzeniu i wypadnięciu urwistków w plesze zostają po nich wgłębienia. Bardzo rzadko natomiast występują owocniki. Są to lekanorowe apotecja o średnicy do 1 mm. Powstają na płaskiej stronie odcinków, mają wklęsłe, biało przyprószone tarczki i dość gruby brzeżek. Powstają w nich dwukomórkowe, bezbarwne, elipsoidalne i proste zarodniki o rozmiarach 9–10 × 3–5 μm. W jednym worku powstaje po 8 zarodników[4]. Pyknidy nie występują[5].
Reakcje barwne: kora K–, C–, KC+ żółty, P–; rdzeń K, C, KC–, P–. Kwasy porostowe: w korze występuje kwas usninowy, w rdzeniu kwas homosekikaicowy, kwas sekikaicowy i kwas 4'-O-methylnorhomosekikaicowy[5].
Występowanie i siedlisko
edytujOdnożyca pośrednia występuje głównie na półkuli północnej, w Ameryce Północnej, Europie i Azji, na półkuli południowej opisano jej występowanie tylko w Republice Południowej Afryki. W Europie występuje tylko w jej północnej i środkowej części[6] i jest rzadka[7].
W Polsce znana jest z niewielu stanowisk, skupionych głównie w Karpatach; w Pieninach, Beskidzie Wyspowym, w Gorcach, na Wyżynie Małopolskiej i Śląskiej. W północnej Polsce znana jest z 5 tylko stanowisk znajdujących się na Wybrzeżu Staropruskim, Pojezierzu Iławskim oraz na Równinie Bielskiej. W 2004 r. zlokalizowano nowe stanowiska tego gatunku w Lubiążu na Pradolinie Wrocławskiej, na górze Radunia na Przedgórzu Sudeckim oraz w Oleśnie. Są to w polskim piśmiennictwie lichenologicznym pierwsze opisane stanowiska tego gatunku w południowo-zachodniej części kraju[7].
Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status CR – gatunek krytycznie zagrożony, na granicy wymarcia w stanie dzikim[8]. Jest gatunkiem ściśle chronionym[9].
Rozwija się głównie na skałach, zarówno na wapieniach, jak i na skałach krzemianowych, szczególnie w ich zagłębieniach, w miejscach przewieszonych i u podstawy skał. Czasami występuje także na starych ceglanych murach i na korze drzew[7].
Gatunki podobne
edytujCzęsto mylona bywa z odnożycą opyloną (Ramalina pollinaria). Obydwa te gatunki występują na skałach i posiadają podobne brzegi odcinków z soraliami[5]. Mylona bywa także z odnożycą mączystą (Ramalina farinacea). Od obydwu tych gatunków odróżnia się jednak miękką i kruchą plechą, luźnym miąższem i nie tak silnie spłaszczonymi odcinkami. Ponadto od o. opylonej odróżnia się ziarenkowatymi urwistkami, a od odnożycy mączystej kształtem i umiejscowieniem soraliów i brakiem reakcji z fosforem[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2015-07-07]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-07-10]. (ang.).
- ↑ a b Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-07-14].
- ↑ a b c d Ewa Latusek, Magdalena Popiel, Katarzyna Szczepańska. Nowe stanowiska Ramalina intermedia (Delise ex Nyl.) Nyl. (Ascomycotalichenisati) w południowo-zachodniej Polsce. [dostęp 2015-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-15)].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów