Octavio Paz

Octavio Paz
Imię i nazwisko	Octavio Paz Lozano
Data i miejsce urodzenia	31 marca 1914 ; Meksyk
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 1998 ; Meksyk
Narodowość	meksykańska
Język	hiszpański
Alma Mater	Universidad Nacional Autónoma de México
Dziedzina sztuki	poezja, proza
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie literatury Nagroda Księcia Asturii: Komunikacja i Działania na rzecz Ludzkości, 1993; Międzynarodowa Nagroda Neustadt: 1982;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Octavio Paz Lozano (ur. 31 marca 1914 w Meksyku, zm. 19 kwietnia 1998 tamże) – meksykański poeta, eseista, krytyk i dziennikarz. W latach 1945–1968 pracował w służbie dyplomatycznej. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1990.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Octavio Paz urodził się 31 marca 1914, w czasie trwania Rewolucji meksykańskiej. Jego ojciec, adwokat, był przedstawicielem Emiliano Zapaty^[1]. Jego matka mieszkała w czasie rewolucji w domu teścia, Ireneo Paz, w Mixcoac, wtedy wioski znajdującej się w pobliżu miasta Meksyk. Pozostali tam do czasu kiedy Octavio Paz Solórzano wraz z reprezentantami ruchu zapatystów musiał szukać azylu w Los Angeles, w Stanach Zjednoczonych, gdzie pozostał aż do 1919.

W tym czasie pozostawał pod opieką swojej matki Josefina Lozano, ciotki Amalia Paz Solórzano i dziadka, Ireneo Paz (1836-1924) byłego żołnierza wojsk Porfirio Díaz. Jego ojciec, Octavio Paz Solórzano (1883-1935), najmłodszy z siedmiorga rodzeństwa, pracował jako notariusz i prawnik dla Emiliano Zapaty, był zaangażowany w reformę rolną, która nastąpiła po Rewolucji. Brał czynny udział w ruchu Vasconcelosego.

W 1931 zakłada wraz z grupą przyjciół pismo literackie Barandal^[2]. Debiutuje w 1933 tomikiem wierszy Luna silvestre^[3]. Przerywa studia na Uniwersytecie w Meksyku, wyjeżdża na półwysem Jukatan, gdzie zakłada szkołę dla dzieci robotników i chłopów^[4].

Późniejsze życie

W 1937 wyjeżdża na kongres pisarzy w Hiszpanii, znajdującej się w wtedy w trakcie wojny domowej. Spotyka tam poetów i artystów obszaru języka hiszpańskiego^[4]. Do Meksyku wraca w 1938, rozpoczynając działalność polityczno-publicystyczną w środowiskach socjalistycznych^[5].

W 1943 dzięki stypendium Guggenheima wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych. Po powrocie do Meksyku wstępuje do meksykańskiej służby zagranicznej. W 1945 wyjeżdża na placówkę dyplomatyczną do Francji^[6].

W 1962 zostaje ambasadorem Meksyku w Indiach. Podaje się do dymisji w 1968 w odpowiedzi na użycie broni palnej przez meksykańską policję wobec protestujących w przeddzień otwarcia Letnie Igrzyska Olimpijskie 1968 (Masakra w Tlatelolco)^[7]

Stopniowo zyskuje też międzynarodowy rozgłos literacki. Jest wielokrotnie nagradzany i w 1990 otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

W 1965 żeni się z Francuzką, Marie-José Tramini.

Po rezygnacji z kariery dyplomatycznej wykłada na Universytecie w Cambridge i Uniwersytecie Harvarda.

Umiera na raka, 19 kwietnia 1998^[8]

Nagrody i wyróżnienia

1956 Premio Xavier Villaurrutia,
1967 zostaje członkiem meksykańskiego Colegio Nacional^[9],
1977 Premio Nacional de Ciencias y Artes,
1977 Nagroda Jerozolimska,
1978 doktorat honorowy Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku^[10],
1980 doktorat honorowy Uniwersytetu Harvarda^[11]
1980 Premio Ollin Yoliztli,
1981 Nagroda Cervantesa,
1982 Neustadt International Prize for Literature,
1984 Nagroda Pokojowa Księgarzy Niemieckich,
1985 Premio Internacional Alfonso Reyes,
1987 Premio Internacional Menéndez Pelayo,
1989 Prix Alexis de Tocqueville,
1990 Nagroda Nobla w dziedzinie literatury,
1991 Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej 1991^[12],
1993 Nagrody Księżnej Asturii dla założonego przez niego pisma Vuelta.

Upamiętnienie

Jego wizerunek znajdował się na meksykańskiej monecie okolicznościowej o nominale 20 peso bitej w latach 2000-2001^[13].

Twórczość

Jego twórczość ulegała wielu wpływom, m.in. marksizmu, surrealizmu i mitologii Azteków.

W poemacie Piedra de sol (Kamień słońca, 1957) posługuje się kontrastowymi obrazami, koncentrującymi się na azteckim kamieniu kalendarzowym (przedstawiającym wszechświat), symbolizującymi samotność jednostki i jej poszukiwania więzi z innymi. Wątkiem jego twórczości są rozważania nad rolą poezji w świecie oraz analiza związku między historią a charakterem.

Poezje

Dziki księżyc (1933) – debiut
No pasaran! (Nie przejdą, 1937)
Człowieczy korzeń (1937)
W twym jasnym cieniu i inne wiersze o Hiszpanii (1937)
Wolność na słowo (Libertad bajo palabra, 1949)
Salamandra (1962)
Biel (Blanco, 1967)
Małpa gramatyczna (1974)
Z prochu jesteśmy • Od romantyzmu do awangardy (1974)
Pochmurno (1987)
Inny głos (1990)

Eseje

Labirynt samotności (1950)
Postdata (1968)
Podwójny płomień • Miłość i erotyzm (1993)

Przypisy

↑ Jeżewski 1981 ↓, s. 120.
↑ Jeżewski 1981 ↓, s. 121.
↑ Jeżewski 1981 ↓, s. 121-122.
↑ ^a ^b Jeżewski 1981 ↓, s. 122.
↑ Jeżewski 1981 ↓, s. 123.
↑ Jeżewski 1981 ↓, s. 126.
↑ Jeżewski 1981 ↓, s. 131.
↑ JonathanJ. Kandell JonathanJ., Octavio Paz, Mexico's Man of Letters, Dies at 84, „The New York Times”, 1998 [dostęp 2013-10-03] .
↑ Member of Colegio Nacional. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (hiszp.).
↑ Honorary Degree National Autonomous University of Mexico. [zarchiwizowane z tego adresu].
↑ Honorary Degree Harvard University.
↑ Presidency of the Italian Republic: Awards granted to Octavio Paz by the Italian Republic. [dostęp 2013-08-13]. (wł.).
↑ Meksyk 20 peso, 2000-2001 – Milenium – Octavio Paz. ucoin.net. [dostęp 2024-06-09].

Bibliografia

Krzysztof A.K.A. Jeżewski Krzysztof A.K.A., Nota biograficzna, [w:] OctavioO. Paz, Poezje wybrane, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1981, s. 120-133 .

[CITEREFJeżewski1981120-1] Jeżewski 1981 ↓, s. 120.

[CITEREFJeżewski1981121-2] Jeżewski 1981 ↓, s. 121.

[CITEREFJeżewski1981121-122-3] Jeżewski 1981 ↓, s. 121-122.

[CITEREFJeżewski1981122-4] Jeżewski 1981 ↓, s. 122.

[CITEREFJeżewski1981123-5] Jeżewski 1981 ↓, s. 123.

[CITEREFJeżewski1981126-6] Jeżewski 1981 ↓, s. 126.

[CITEREFJeżewski1981131-7] Jeżewski 1981 ↓, s. 131.

[8] JonathanJ. Kandell JonathanJ., Octavio Paz, Mexico's Man of Letters, Dies at 84, „The New York Times”, 1998 [dostęp 2013-10-03] .

[9] Member of Colegio Nacional. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (hiszp.).

[10] Honorary Degree National Autonomous University of Mexico. [zarchiwizowane z tego adresu].

[11] Honorary Degree Harvard University.

[12] Presidency of the Italian Republic: Awards granted to Octavio Paz by the Italian Republic. [dostęp 2013-08-13]. (wł.).

[13] Meksyk 20 peso, 2000-2001 – Milenium – Octavio Paz. ucoin.net. [dostęp 2024-06-09].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]