Ochudno
Ochudno – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, w gminie Rząśnik[6][5].
| wieś | |
 Tradycyjny dom białokurpiowski w Ochudnie-Morgach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-202[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WWY |
| SIMC |
0518990[5] |
Położenie na mapie gminy Rząśnik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu wyszkowskiego  | |
 52°39′33″N 21°24′47″E/52,659167 21,413056[1]
| |
Wioska położona jest u źródeł rzeczki Prut na Międzyrzeczu Łomżyńskim, na terenie Puszczy Białej. Z każdej strony otacza ją puszcza. Najbliższym miastem jest Wyszków.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ochudno, po jej zniesieniu w gromadzie Leszczydół Stary. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
Co roku miejscowe władze i mieszkańcy organizują tu Dzień Ziemniaka, na który przygotowywane są potrawy z ziemniaków do degustacji oraz konkursy dla dzieci i młodzieży.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Porządziu[7]. Mieszkańcy Ochudna kultywują zanikający już w innych miejscowościach zwyczaj odprawiania nabożeństw majowych i czerwcowych pod wiejskimi kapliczkami.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0519009 | Dębniki | część wsi |
| 0519015 | Gajówka Ochudno | część wsi |
| 0519021 | Morgi | część wsi |
| 0519038 | Stara Wieś | część wsi |
| 0519044 | Sztuki | część wsi |
Historia
edytuj
Pierwsze wzmianki o Ochudnie pochodzą z XV w. Z powstaniem wioski związana jest legenda, jakoby pełnomocnik biskupów płockich z Pułtuska, który sprawował przed wiekami pieczę nad całą Puszczą Białą, w trakcie polowania natknął się między Leszczydołem i Porządziem na dwie nowe kurne chaty wzniesione na skraju obszernej polany, nieopodal źródeł rzeczki Prut. Mieszkający tam osadnicy ze strachu nie odpowiadali na pytania pełnomocnika – jeden skulił się, a drugi w zdenerwowaniu dreptał w miejscu. Według legendy pełnomocnik, zadowolony z tego, że przybyło do puszczy dwóch nowych osadników, rzekł do nich: „Nie bójcie się, możecie tu pozostać, ale trzeba wam nadać nazwiska, jak również nazwę osadzie, którą tu założyliście. Ty, coś się tak skulił, będziesz nazywał się Kulesza, a ty, co tak drepczesz, będziesz nazywał się Deptuła. Wioska wasza zaś, ponieważ tak chudo wyglądacie i niebogate są wasze chaty, będzie się nazywać Ochudno.”
Fala osiedleńcza rozpoczęła się jednak pod koniec XVI w. Wtedy, na wschodnim krańcu powstała wieś Ochudno, w tym samym czasie, co Porządzie, Rząśnik, Dąbrowa i Leszczydół[8].
W XVIII wieku do Ochudna i sąsiednich wiosek wprowadziło się około 300 osadników kurpiowskich. Ochudno było wsią czynszową należącą do biskupów płockich. W tym też wieku nastąpił rozwój bartnictwa. Najwięcej, bo aż 60 czynnych dzieni i 130 pustych posiadał bartnik Jan Kulesza[8].
Dawni mieszkańcy Ochudna byli niegdyś pogardliwie nazywani „szlachtą pantoflową”, ponieważ nie ubierali się w stroje ludowe, a do kościoła zakładali skórzane pantofle zamiast łykowych butów.
Wsi nie ominęły walki z kozakami, potop szwedzki oraz powstania w 1830 i 1863 roku. Pamiątką po walkach z wojskami rosyjskimi jest linia powstańcza, której używano podczas walk jako stałego miejsca zasadzek. Niedaleko leśniczówki w Ochudnie, tuż przy samej drodze do Wyszkowa, znajduje się zbiorowa mogiła powstańców.
Pod Ochudnem znajduje się cmentarz, gdzie pochowani są żołnierze rosyjscy i niemieccy, którzy zginęli w potyczce za Morgami najprawdopodobniej w roku 1915. W tym samym roku, podczas odwrotu, wojska rosyjskie spaliły wieś. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 w Ochudnie urządzono zasadzkę na dwóch zwiadowców Armii Czerwonej. Żołnierze polscy zabili jednego bolszewika, drugi przeżył i uciekł, lecz zabito jego konia.
Podczas II wojny światowej na terenie Ochudna działały oddziały partyzantki i AK, do których należeli ówcześni mieszkańcy. W jednym z domów w Ochudnie Dębnikach stacjonował sztab Konstantego Rokossowskiego w 1944 roku.
Architektura
edytuj
Na samym początku istnienia wsi budowano zazwyczaj domy czteroizbowe: duża izba, alkierz, sień i komora. W międzywojniu stawiano większe domy niż kurpiowskie, budowane dłuższym bokiem do drogi, niektóre domy posiadały od drogi drewniany ganek. Domy budowano z drewnianych belek, kładąc między nie mech, a zewnętrzne ściany ocieplano słomą i szalowano. Potem domy budowano szczytem do drogi. Okna, drzwi i naroża dekorowano płynnymi motywami.
W 1970 powstała w Ochudnie Ochotnicza Straż Pożarna[9].
Obecnie zamiast drewnianych domów buduje się murowane z cegieł i pustaków, bez zachowania kurpiowskich motywów i specyficznego ustawiania domów względem drogi. Domy nie są czteroizbowe, lecz piętrowe, budowane w różnych stylach.
W Ochudnie znajduje się hydrofornia dostarczająca wodę mieszkańcom Ochudna oraz ludziom z sąsiednich wiosek.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 91066
- ↑ Wieś Ochudno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 843 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b Maria Żywirska, Puszcza Biała. Jej dzieje i kultura, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 43, 48, 87, 91.
- ↑ Anna Jakim-Morawska, Sylwia Słojkowska-Affelska, Grzegorz Hubert Gerek, Gmina Rząśnik: tuż za miedzą Puszczy Białej, Wydanie II, Gminy Polski - Małe Ojczyzny, Rząśnik ; Pułtusk: Aga Press Agencja Wydawniczo-Reklamowa - Wydawnictwo Aleksander, 2017, s. 69, ISBN 978-83-64273-51-3 [dostęp 2023-09-27].
Linki zewnętrzne
edytuj- Ochudno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 368.